Ngành nào đối mặt với sự thay đổi lớn nhất?

Câu hỏi về định hướng nghề nghiệp trong tương lai đang trở nên phức tạp hơn bao giờ hết, không chỉ với học sinh cuối cấp mà còn với cả những người lao động có kinh nghiệm. Sự phát triển vượt bậc của Trí tuệ nhân tạo (AI), đặc biệt là AI tạo sinh (Generative AI), đang trực tiếp tác động đến nhiều lĩnh vực, khiến một số công việc có nguy cơ bị tự động hóa hoặc suy giảm nhu cầu nhân sự trong thập kỷ tới.

Một báo cáo của Goldman Sachs từng chỉ ra rằng AI tạo sinh có khả năng tự động hóa tương đương 300 triệu việc làm toàn thời gian trên toàn cầu. Điều này không có nghĩa là sự biến mất hoàn toàn, mà là một sự dịch chuyển và tái cấu trúc vai trò của con người trong công việc. Những người lao động không chủ động nâng cao kỹ năng và thích ứng với công nghệ mới sẽ đối mặt với rủi ro bị tụt hậu.

Các công việc liên quan đến xử lý ngôn ngữ và nội dung đang chịu ảnh hưởng rõ rệt. Trong lĩnh vực biên phiên dịch, những công cụ như Google Translate, DeepL hay các mô hình ngôn ngữ lớn như GPT-4, Gemini đã đạt đến độ chính xác cao trong việc dịch thuật văn bản kỹ thuật và thông thường. Điều này làm giảm nhu cầu đối với các vị trí biên dịch thủ công, đồng thời mở ra cơ hội cho những chuyên gia có khả năng làm việc với công nghệ xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP) hoặc chuyên sâu về hiệu đính, bản địa hóa văn hóa.

Tương tự, ngành báo chí, truyền thông và marketing cũng đang chứng kiến sự thay đổi. AI hiện có thể tổng hợp tin tức, viết các bài viết chuẩn SEO, tạo ra các video ngắn hay phân tích dữ liệu người dùng để đưa ra chiến lược quảng cáo. Các vị trí đòi hỏi sáng tạo nội dung cơ bản đang dần được tự động hóa. Giá trị của nhân sự trong ngành này sẽ dịch chuyển sang khả năng phân tích sâu, tư duy chiến lược, xây dựng câu chuyện thương hiệu độc quyền và kiểm định thông tin. Ngay cả trong ngành thiết kế đồ họa, AI đã có thể tạo ra logo, poster, banner chỉ từ vài câu lệnh, gây áp lực lên các vị trí thiết kế cơ bản, yêu cầu các nhà thiết kế phải nâng cao vai trò lên tầm định hướng sáng tạo và tư vấn thẩm mỹ.

Nhóm ngành tài chính – kế toán và luật cũng không nằm ngoài xu hướng. Các tác vụ như nhập liệu, kiểm toán sơ bộ, đối chiếu hóa đơn, báo cáo thuế cơ bản đang được các phần mềm AI thực hiện với tốc độ và độ chính xác vượt trội. Trong lĩnh vực pháp lý, các chatbot có thể rà soát hàng ngàn trang tài liệu, đối chiếu điều khoản và đưa ra tư vấn cho các vấn đề pháp lý phổ thông như hợp đồng mẫu hay thủ tục hành chính. Điều này buộc các chuyên viên kế toán, luật sư phải tập trung vào các nghiệp vụ phức tạp hơn như phân tích rủi ro tài chính, tư vấn chiến lược đầu tư, hay tranh tụng và diễn giải luật ở cấp độ cao.

Ngay cả các công việc hành chính văn phòng và quản trị nhân sự cũng bị tác động. Trợ lý ảo AI có thể đảm nhiệm việc lên lịch họp, trả lời email, sắp xếp hồ sơ. Các hệ thống HR-AI ngày càng phổ biến trong việc sàng lọc CV, phân tích ứng viên và quản lý dữ liệu nhân sự, làm giảm vai trò của các vị trí hành chính truyền thống.

Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) dự báo rằng dù AI làm thay đổi nhiều công việc hiện có, nó cũng sẽ tạo ra các vai trò mới, đặc biệt trong các lĩnh vực như chuyên gia AI và học máy, nhà phân tích dữ liệu, chuyên gia về chuyển đổi số.

Vấn đề cốt lõi không phải là lựa chọn một ngành học “an toàn” để tránh bị AI thay thế, mà là trang bị một tư duy sẵn sàng học hỏi và cộng sinh với công nghệ. Giá trị của con người trong kỷ nguyên mới không nằm ở việc thực hiện các tác vụ lặp lại, mà ở khả năng tư duy phản biện, sáng tạo, trí tuệ cảm xúc và đưa ra quyết định chiến lược dựa trên những phân tích do AI cung cấp. Tương lai của thị trường lao động sẽ thuộc về những người biết cách sử dụng AI như một công cụ đắc lực, thay vì xem nó là đối thủ cạnh tranh.