Phát triển nhân lực thương mại điện tử thời đại số

Tại Hội thảo Lấy ý kiến mở ngành Thương mại điện tử – Chương trình Thương mại số thông minh và Đổi mới kinh doanh do Trường Đại học Ngoại Thương tổ chức mới đây, ông Nguyễn Hữu Tuấn – Giám đốc Trung tâm Phát triển Thương mại điện tử và Công nghệ số (eComDX), Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), đã có những chia sẻ sâu sắc về sự phát triển mới của ngành thương mại điện tử, cũng như yêu cầu về kỹ năng nhân lực trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ.

Ông Tuấn nhấn mạnh, thương mại điện tử hiện nay không còn đơn thuần là sử dụng công nghệ làm công cụ hỗ trợ mà công nghệ đã trở thành nền tảng cốt lõi cho mọi hoạt động. Sự phát triển nhanh chóng của Trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), tự động hóa, Internet vạn vật (IoT) và điện toán đám mây (Cloud Computing) đang tái định hình toàn bộ quy trình vận hành của doanh nghiệp, từ quản trị chuỗi cung ứng, tiếp thị đến chăm sóc khách hàng.

Đáng chú ý, hơn 2/3 giao dịch thương mại điện tử hiện được thực hiện trên các thiết bị di động. Cùng với đó, nhu cầu nhân lực trong ngành cũng tăng trưởng từ 30–40% trong những năm gần đây, tạo ra áp lực rất lớn trong việc đổi mới và nâng cao chương trình đào tạo.

Ông Tuấn cũng phân tích cụ thể các vị trí việc làm chính đang có nhu cầu cao trên thị trường thương mại điện tử hiện nay. Đó là các vị trí như: Quản lý vận hành thương mại điện tử (E-Commerce Operations Manager) với nhiệm vụ hoạch định chiến lược và tối ưu hiệu suất kinh doanh; Chuyên viên marketing số (Digital Marketing Specialist) triển khai các chiến dịch quảng cáo đa kênh; Chuyên viên phân tích dữ liệu (Data Analyst/BI) khai thác dữ liệu lớn để hỗ trợ quyết định kinh doanh; Thiết kế đồ họa và trải nghiệm người dùng (Graphic & UX/UI Designer); Chuyên viên chuỗi cung ứng và logistics (Supply Chain & Logistics Specialist); và nhân viên chăm sóc khách hàng (Customer Service/Support). Mỗi vị trí đều yêu cầu năng lực chuyên môn cao, khả năng phân tích dữ liệu và am hiểu sâu sắc hành vi tiêu dùng.

“Trong hệ thống kỹ năng cốt lõi của ngành, kỹ năng công nghệ – kỹ thuật giữ vai trò nền tảng,” ông Tuấn khẳng định. Do đó, người lao động cần thành thạo các nền tảng thương mại điện tử phổ biến như TikTok, Shopee, Lazada, Shopify, WooCommerce, đồng thời sử dụng thành thạo các hệ thống quản lý nội dung như WordPress, Magento, PrestaShop để vận hành hiệu quả cửa hàng trực tuyến. Bên cạnh đó, kỹ năng SEO, quảng cáo số, bảo mật dữ liệu và tối ưu hóa trải nghiệm trên thiết bị di động là những yêu cầu bắt buộc.

Ngoài ra, ông Tuấn cũng nhấn mạnh vai trò ngày càng quan trọng của kỹ năng phân tích dữ liệu trong thương mại điện tử. Khả năng thu thập, làm sạch và xử lý dữ liệu lớn, cùng thành thạo các công cụ như Excel, Google Analytics, Tableau hay Power BI giúp nhân sự không chỉ đánh giá hiệu quả bán hàng mà còn dự báo nhu cầu thị trường và đưa ra các chiến lược kinh doanh chính xác hơn.

Đối với lĩnh vực tiếp thị kỹ thuật số, ông Tuấn cho rằng hệ thống kỹ năng cần có rất đa dạng và phức tạp, từ tối ưu nội dung số, quảng cáo đa kênh trên Facebook, Instagram, Google hay TikTok, đến marketing tự động hóa, email marketing automation, chatbot marketing, phân tích dữ liệu marketing, remarketing và livestream commerce… Đây không chỉ là kỹ năng quảng bá mà còn là khả năng xây dựng chiến lược tiếp cận khách hàng đa kênh thông minh và cá nhân hóa.

Tuy nhiên, theo ông Tuấn, kỹ năng chuyên môn thôi chưa đủ. Trong môi trường thương mại điện tử năng động và cạnh tranh, kỹ năng mềm như giao tiếp, làm việc nhóm đa chức năng, quản lý thời gian, giải quyết vấn đề và tư duy phản biện dựa trên dữ liệu là yếu tố quyết định để phát huy tối đa năng lực nhân sự.

Cuối cùng, ông Tuấn chia sẻ những xu hướng kỹ năng tương lai mà sinh viên và người lao động cần chuẩn bị, gồm khả năng làm việc với AI để tối ưu quy trình, kiến thức cơ bản về lập trình và sử dụng API, khả năng tích hợp đa kênh (omni channel) để đồng bộ hóa trải nghiệm khách hàng, cùng năng lực bảo mật dữ liệu trong bối cảnh quy định pháp lý ngày càng nghiêm ngặt. Đây không chỉ là xu hướng mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc với nguồn nhân lực chất lượng cao trong kỷ nguyên số.