‘Thế hệ hôm nay đang đứng trước cơ hội vàng’

Phát biểu tại Diễn đàn Nghiên cứu và Phát triển (R&D) Việt Nam 2025 diễn ra tại Ninh Bình vào ngày 30/7, Chủ tịch FPT kể lại ký ức về cha mình và những người thuộc thế hệ trí thức đầu tiên từ Pháp trở về Việt Nam theo tiếng gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Những trí thức như Giáo sư Trần Hữu Tước, sẵn sàng từ bỏ cuộc sống xa hoa ở châu Âu để trở về phụng sự Tổ quốc theo tiếng gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh. 

“Ông ấy đã chọn trở về Việt Nam, đi chợ mua rau cùng nhân dân – đó là lựa chọn của lý tưởng”, anh Bình bày tỏ. Theo anh, thế hệ hôm nay cũng đang đứng trước một “cơ hội vàng” như thế, khi cả dân tộc bước vào kỷ nguyên của chuyển đổi số, khoa học công nghệ và AI.

Toàn cảnh Diễn đàn Nghiên cứu và Phát triển (R&D) Việt Nam 2025.

Đổi mới để bứt phá: Ba định hướng chiến lược

Chia sẻ về tầm nhìn phát triển quốc gia, anh Trương Gia Bình nhấn mạnh ba định hướng lớn: Thứ nhất là trở thành quốc gia phát triển vào năm 2045; Thứ hai là duy trì tăng trưởng kinh tế hai con số; Thứ ba là tận dụng thời cơ để bứt phá.

Anh viện dẫn Nghị quyết 57 đã xác định rõ: con đường duy nhất là phát triển bằng khoa học công nghệ, chuyển đổi số, Chuyển đổi AI và chuyển đổi xanh. “Tốc độ chuyển đổi hiện nay đang diễn ra với vận tốc không thể tưởng tượng được,” anh nói, dẫn chứng việc triển khai chính quyền số hai cấp chỉ trong ba tháng, hay hoàn tất cơ sở dữ liệu căn cước công dân trong 7 tháng – tốc độ thuộc hàng nhanh nhất thế giới.

Chủ tịch FPT chia sẻ trong tọa đàm.

Theo anh Trương Gia Bình, nếu chỉ dựa vào đầu tư nước ngoài, Việt Nam sẽ không thể phát triển bền vững. Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân đã khẳng định vai trò then chốt của khu vực doanh nghiệp nội địa. “Mỗi lần dân tộc Việt Nam cùng nhau đứng lên, đó là một sức mạnh vô biên,” anh nói, đồng thời kêu gọi các doanh nghiệp tiên phong trong đổi mới sáng tạo, đóng vai trò trung tâm của hệ sinh thái mang bản sắc Việt. 

Đổi mới phải gắn với hội nhập

Nhấn mạnh tính toàn cầu của công nghệ, anh Bình đề xuất Việt Nam cần có một nghị quyết riêng về hội nhập quốc tế trong lĩnh vực R&D để huy động chất xám, nguồn lực, công nghệ từ khắp nơi trên thế giới. Chia sẻ từ các chuyến làm việc quốc tế, anh cho biết Hiệp hội Bán dẫn Mỹ nói rằng Việt Nam được chọn để sản xuất chip. CEO NVIDIA cũng khẳng định Việt Nam là ngôi nhà thứ hai của họ. “Tôi tin còn nhiều tập đoàn lớn sẽ tiếp bước”.

Bên cạnh đó, theo anh Trương Gia Bình, yếu tố trọng yếu để đột phá đổi mới là quản trị công hiện đại. Anh gọi đây là giai đoạn chuyển sang mô hình sử dụng dữ liệu và Trí tuệ nhân tạo để tiết kiệm tối đa nguồn lực cho người dân và xã hội, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý và phát triển.

Thu hút nhân tài: Trao cơ hội – Tạo cơ chế – Khơi lý tưởng

Trả lời câu hỏi về cách thu hút người tài, anh Bình khẳng định: “Không ai tài mà thành công nếu không có cơ hội lớn.” Anh nhắc đến giáo sư Trần Đại Nghĩa với bom ba càng hay giáo sư Đặng Văn Ngữ sản xuất penicillin trong thời chiến – những tấm gương thành công vì được trao sứ mệnh lớn.

Anh đề xuất Việt Nam cần có cơ chế tài chính linh hoạt, trong đó nhà nước hỗ trợ một nửa thu nhập cho chuyên gia quốc tế. Ví dụ, chuyên gia có thu nhập 500.000 đến 1 triệu USD/năm thì ngân sách hỗ trợ 50%, phần còn lại do doanh nghiệp chi trả – đây là hình thức đã áp dụng hiệu quả ở nhiều quốc gia.

Trả lời câu hỏi làm thế nào để thu hút nhân tài, anh Trương Gia Bình cho rằng yếu tố tiên quyết không phải là lương bổng, mà là “trao cho họ cơ hội lớn để tích lũy năng lực, phát triển ý tưởng và cống hiến cho đất nước”.

Đặc biệt, anh Trương Gia Bình nhấn mạnh đến vai trò của giáo dục trong việc kiến tạo và giữ chân nhân tài. Anh dẫn lại chỉ đạo của Tổng Bí thư: “Dạy nhạc thì mời luôn ca sĩ, dạy vẽ thì mời họa sĩ”, tức là người giỏi lĩnh vực nào sẽ trực tiếp giảng dạy lĩnh vực đó.

Theo anh, đây là sự kết hợp hài hòa giữa hai triết lý giáo dục phương Đông và phương Tây: phương Đông (Đông y): Đào tạo theo mô hình “người giỏi dạy người giỏi”, không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn là truyền nghề, truyền cảm hứng và tâm huyết. Còn phương Tây (Tây y): Đào tạo theo hướng hàng loạt, chuẩn hóa, công nghiệp hóa.

“Việt Nam có những người càng dạy càng hay, càng chia sẻ càng trưởng thành”, anh nói. “Vì thế, muốn thu hút người tài, chúng ta cần kiến tạo một môi trường mà họ vừa được học, vừa được làm, vừa được truyền lại kiến thức và lý tưởng cho thế hệ sau.”

Bài phát biểu kết lại bằng lời khẳng định: chìa khóa để thu hút nhân tài không chỉ nằm ở mức lương cao, mà là niềm tin, cơ hội, cơ chế linh hoạt và một tầm nhìn lớn. Nếu Việt Nam có thể tạo ra một không gian để nhân tài phát triển và một lý tưởng để họ cống hiến, thì nhân tài từ khắp nơi sẽ tự tìm về.

Diễn đàn Nghiên cứu và Phát triển (R&D) Việt Nam 2025 do Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global) phối hợp với UBND tỉnh Ninh Bình tổ chức, quy tụ hàng trăm chuyên gia, nhà khoa học hàng đầu trong và ngoài nước, cùng các nhà hoạch định chính sách và đại diện doanh nghiệp. Diễn đàn tạo ra một nền tảng kết nối sâu rộng, kiến tạo những bước đi chiến lược để xây dựng một hệ sinh thái R&D năng động, hội nhập và bền vững, góp phần hiện thực hóa khát vọng đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao vào năm 2045.

Nha Trang – Trần Huấn