Thu ngân sách từ thương mại điện tử, kinh tế số tăng mạnh nhờ cơ chế quản lý hiện đại

Cơ chế trực tuyến giúp kiểm soát dòng tiền và hạn chế thất thu

Theo số liệu từ Cục Thuế, tính đến ngày 20/8, thu ngân sách từ các tổ chức, cá nhân kinh doanh có hoạt động thương mại điện tử và kinh tế số, bao gồm cả kinh doanh truyền thống kết hợp nền tảng số, đạt 134.900 tỷ đồng, tăng 63% so với cùng kỳ năm 2024.

Xét về cơ cấu thu, 93.000 tổ chức kinh doanh thương mại điện tử đóng góp hơn 121.000 tỷ đồng; 170 nhà cung cấp nước ngoài nộp 8.710 tỷ đồng; 918.000 hộ, cá nhân kinh doanh đóng gần 1.780 tỷ đồng. Ngoài ra, 156.000 hộ, cá nhân kinh doanh khai, nộp thuế trên Cổng thông tin điện tử 2.040 tỷ đồng.

Đáng chú ý, riêng khối nhà cung cấp nước ngoài đã đăng ký, kê khai và nộp thuế qua Cổng thông tin điện tử đạt tổng cộng 26.149 tỷ đồng kể từ năm 2022 đến nay. Đây vốn được coi là nhóm khó quản lý do hoạt động chủ yếu trên nền tảng trực tuyến và không hiện diện pháp lý tại Việt Nam.

Nếu như năm 2022, số thu từ khối này chỉ đạt 1.850 tỷ đồng, sang năm 2023 tăng gần bốn lần, đạt 6.896 tỷ đồng. Năm 2024 tiếp tục tăng lên 8.693 tỷ đồng, và chỉ trong 8 tháng đầu năm 2025, số thu đã vượt 8.710 tỷ đồng, tăng 40% so với cùng kỳ năm trước.

Sự bứt phá này phản ánh quy mô giao dịch xuyên biên giới ngày càng mở rộng, đồng thời cho thấy hiệu quả của cơ chế đăng ký, kê khai và nộp thuế trực tuyến dành cho nhà cung cấp nước ngoài. Các chính sách quản lý thuế mới cũng tạo ra hành lang pháp lý minh bạch, thuận tiện cho doanh nghiệp và giúp cơ quan thuế kiểm soát dòng tiền, hạn chế thất thu.

Nhờ áp dụng cơ chế đăng ký, kê khai và nộp thuế trực tuyến, số thu từ nhà cung cấp nước ngoài tăng vọt

Việt Nam hiện được đánh giá là một trong những quốc gia đi đầu trong ASEAN về thu thuế đối với nhà cung cấp nước ngoài. Theo quy định mới, thuế giá trị gia tăng (VAT) đối với nhà cung cấp nước ngoài tăng từ 5% lên 10% từ 1/7/2025, trong khi thuế thu nhập doanh nghiệp giữ nguyên 5%. Nhờ cơ chế này, số thu ngân sách từ kinh doanh xuyên biên giới ghi nhận mức tăng trưởng đáng kể.

Song song với việc mở rộng thu, cơ quan thuế siết chặt quản lý. Trong 8 tháng đầu năm 2025, ngành thuế đã truy thu hơn 759 tỷ đồng, trong đó 2.734 doanh nghiệp bị truy thu 703 tỷ đồng (gồm 165 tỷ VAT, 573 tỷ thuế thu nhập doanh nghiệp và 1,4 tỷ thuế tiêu thụ đặc biệt), cùng 872 hộ, cá nhân kinh doanh bị truy thu 56 tỷ đồng.

Từ 1/7, các sàn thương mại điện tử, nền tảng số phải khấu trừ, nộp thuế thay khoản VAT và thu nhập cá nhân cho người bán trên sàn. Thuế được khấu trừ ngay khi đơn hàng xác nhận thành công và người mua thanh toán. Cơ quan thuế yêu cầu các tổ chức trung gian và quản lý sàn tận dụng dữ liệu và công nghệ để giảm thủ tục hành chính, hỗ trợ người bán nộp thuế dễ dàng và ngăn chặn trốn thuế.

Cục Thuế đã xây dựng sổ tay hướng dẫn kê khai, nộp thuế cho hộ, cá nhân kinh doanh. Theo Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng, Bộ đang hoàn thiện khung pháp lý liên quan thương mại điện tử, xác định rõ loại hình kinh doanh, nghĩa vụ thuế và phương thức quản lý. Các sàn thương mại điện tử được yêu cầu khấu trừ và nộp thuế thay người bán để đảm bảo minh bạch. Cá nhân, hộ kinh doanh có thể ủy quyền cho sàn lập hóa đơn điện tử. Việc định danh người bán trên mạng xã hội cũng được triển khai để kiểm soát dòng thu nhập phát sinh từ các nền tảng số.

Chìa khóa quản lý thuế thương mại điện tử

Bên cạnh hoàn thiện pháp luật, Bộ Tài chính đẩy mạnh truyền thông chính sách thuế qua các sàn thương mại điện tử lớn trong và ngoài nước, nâng cao nhận thức và trách nhiệm tuân thủ của người nộp thuế. Công nghệ thông tin và Trí tuệ nhân tạo (AI) được tích hợp vào hệ thống quản lý thuế, giúp phân tích dữ liệu, phát hiện sớm gian lận và hỗ trợ kiểm tra, đối chiếu tự động, chính xác. Hạ tầng kỹ thuật cũng được nâng cấp, các cổng điện tử phục vụ kê khai, nộp thuế được cải tiến theo hướng thuận tiện, minh bạch, thân thiện với người dùng.

Theo Cục Thuế, việc thực hiện Chỉ thị 18/CT-TTg ngày 30/5/2023 của Thủ tướng về kết nối, chia sẻ dữ liệu phục vụ thương mại điện tử và chống thất thu thuế là nhiệm vụ trọng tâm. Ngành thuế đã đẩy mạnh kết nối cơ sở dữ liệu: Dân cư quốc gia (Bộ Công an) để xác thực thông tin người nộp thuế; đăng ký kinh doanh để nắm tình trạng pháp lý; Bộ Công thương để cập nhật các sàn thương mại điện tử; Ngân hàng Nhà nước để giám sát giao dịch qua ngân hàng, ví điện tử.

Ngành Thuế đẩy mạnh kết nối dữ liệu liên thông và công nghệ phân tích để quản lý giao dịch trực tuyến, phát hiện hành vi gian lận và hỗ trợ kiểm tra tự động

Ngành thuế đề xuất cơ chế trao đổi dữ liệu liên thông tự động giữa cơ quan thuế với ngân hàng thương mại, tổ chức tín dụng trong nước và quốc tế. Dữ liệu giao dịch thanh toán được tách riêng nội dung hàng hóa, dịch vụ và thanh toán cá nhân, phối hợp với C06-Bộ Công an để truy vấn thông tin cá nhân liên quan dòng tiền có rủi ro cao. Cục Quản lý xuất nhập cảnh cũng được đề xuất chia sẻ thông tin hộ chiếu/ID của người nước ngoài để đăng ký thuế chính xác. Ngành thuế còn phối hợp với Bộ Công an truy vấn thông tin thuê bao Điện thoại để xác định chủ thể kinh doanh thương mại điện tử.

Công tác thu thập, xử lý dữ liệu thương mại điện tử cũng được đẩy mạnh. Trong trường hợp các sàn, đơn vị vận chuyển không phối hợp, cơ quan thuế lập kế hoạch thanh tra, kiểm tra để thu thập cơ sở dữ liệu. Các chi cục thuế quản lý trực tiếp lập kế hoạch thanh tra, sơ đồ hóa dòng tiền-hàng hóa, phục vụ quản lý thuế thương mại điện tử.

Ngành Thuế tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong tổng hợp cơ sở dữ liệu, quản lý hồ sơ doanh nghiệp, phân tích rủi ro, theo dõi kết quả xử lý rủi ro, báo cáo hiệu quả quản lý thuế thương mại điện tử. Nghiên cứu phát triển công cụ thu thập, phân tích dữ liệu từ mạng xã hội, mua dữ liệu thương mại, sử dụng AI để phân tích, cảnh báo và triển khai biện pháp quản lý thuế theo nguyên tắc rủi ro.

Bên cạnh giải pháp nghiệp vụ, Cục Thuế chú trọng tuyên truyền, hướng dẫn pháp luật thuế tới các tổ chức, cá nhân kinh doanh thương mại điện tử qua livestream, thư ngỏ, truyền hình, báo chí…; nhấn mạnh việc cơ quan thuế sở hữu cơ sở dữ liệu lớn, đối chiếu đa nguồn, khuyến khích người nộp thuế tự giác kê khai, tránh rủi ro bị truy thu, xử phạt.

Đồng thời, đơn vị tiếp tục thực hiện các hoạt động hợp tác quốc tế với cơ quan thuế các nước và các tổ chức quốc tế (OECD, IMF, WB, ADB, JICA, …) trong việc nghiên cứu, chia sẻ kinh nghiệm về công tác kết nối, chia sẻ cơ sở dữ liệu phục vụ quản lý thuế đối với hoạt động TMĐT.

Việc hoàn thiện cơ chế chính sách được cập nhật liên tục. Ngành thuế nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung văn bản pháp luật về thuế và pháp luật liên quan, đảm bảo đồng bộ, nâng cao hiệu quả quản lý thương mại điện tử, hoàn thiện quy định theo dõi dòng tiền từ tổ chức, cá nhân Việt Nam thanh toán hàng hóa, dịch vụ của nước ngoài, đồng thời tham gia ý kiến hoàn thiện Luật Thương mại điện tử.

PV