Vì sao phụ nữ ngại dùng AI hơn nam giới?

Theo nghiên cứu của phó giáo sư Rembrand Koning tại Trường Kinh doanh Harvard cùng đồng nghiệp, phụ nữ ngại dùng AI hơn nam giới dù lợi ích của AI mang lại cho họ tương đương nhau.

Dữ liệu mà nhóm tác giả thu thập từ tháng 11/2022 đến tháng 5/2024 cho thấy, phụ nữ chiếm 42% trong khoảng 200 triệu người dùng trung bình hàng tháng của ChatGPT. Tỷ lệ này với Perplexity và Claude lần lượt là 42,4% và 31,2%. Theo dữ liệu người dùng của 3.821 công cụ và ứng dụng tích hợp AI tạo sinh từ tháng 8/2022 đến tháng 7/2025, phụ nữ chỉ chiếm 34,3%.

Koning cùng đồng nghiệp cũng phân tích 18 nghiên cứu khác khảo sát khoảng 143.000 người trên toàn cầu và nhận thấy, phụ nữ nhìn chung ít sử dụng AI tạo sinh hơn nam giới khoảng 20%. Koning cho biết, kết quả tại các quốc gia đa số giống nhau. Ông chia sẻ: “Xu hướng rất rõ ràng ở cả những nước thu nhập cao như Mỹ, Canada, Nhật Bản và nước thu nhập thấp hoặc trung bình như Ấn Độ, Brazil, Kenya. Một kết quả gây sốc”.

Thống kê từ công ty dịch vụ kiểm toán Deloitte năm 2023 chỉ ra, tỷ lệ phụ nữ Mỹ dùng AI tạo sinh chỉ bằng khoảng 1/2 nam giới. Năm 2024, khoảng cách này chỉ thu hẹp một chút.

Trong một cuộc khảo sát 18.000 người lao động từ 11 ngành nghề năm 2024, nhóm nghiên cứu tại Đại học Chicago hợp tác với Cục Thống kê Đan Mạch nhận thấy phụ nữ có xu hướng sử dụng ChatGPT cho công việc ít hơn nam giới 16%, ngay cả khi so sánh những người trong cùng ngành nghề với cùng trách nhiệm công việc.

Một số nghiên cứu cho thấy, nhiều phụ nữ e ngại vấn đề đạo đức khi sử dụng AI hoặc sợ bị đồng nghiệp và bạn bè nghi ngờ năng lực. Theo Forbes, họ lo lắng về chi phí tiềm ẩn khi dựa vào thông tin do máy tính tạo ra, sợ bị coi là thiếu đạo đức hay “gian lận”.

Phụ nữ thường thoải mái hơn khi dùng AI cho một số nhiệm vụ nhất định như viết, biên tập hoặc lặp lại quy trình nào đó thay vì dùng như một đối tác chiến lược giúp ra quyết định. Tuy nhiên, các startup do phụ nữ lãnh đạo lại có tính đổi mới cao.

Alisa Sydow, phó giáo sư Trường Kinh doanh ESCP, làm việc cùng nhiều nữ lãnh đạo hứng thú với AI tạo sinh nhưng suy nghĩ nhiều về lý do và cách sử dụng công nghệ này. Họ thường đặt ra những câu hỏi như AI có giúp khách hàng tăng lòng tin không, hoặc có ảnh hưởng đến quyền riêng tư dữ liệu không.

Sydow giải thích: “Những ‘điểm mù’ đạo đức, rủi ro xã hội và khả năng ảnh hưởng đến uy tín đôi khi được họ quan tâm nhiều hơn nam giới. Các nhà sáng lập nữ giỏi xem xét nhiều yếu tố và so sánh chúng với nhau thay vì chỉ tập trung vào việc đưa sản phẩm ra thị trường nhanh nhất”.

Tuy nhiên, doanh nghiệp có thể bỏ lỡ cơ hội tăng năng suất nếu phụ nữ tiếp tục né tránh AI tạo sinh, bản thân phụ nữ cũng có thể tụt hậu trong việc phát triển những kỹ năng cần thiết để thành công. Điều này sẽ làm gia tăng khoảng cách giới tính về thu nhập và cơ hội nghề nghiệp.

“Nhiều nghiên cứu ghi nhận các công cụ như ChatGPT giúp tăng đáng kể năng suất”, Anders Humlum, phó giáo sư kinh tế tại Trường Kinh doanh Booth thuộc Đại học Chicago, cho biết. “Việc phụ nữ có xu hướng ít sử dụng chúng đồng nghĩa họ có thể bỏ lỡ những lợi ích đó”, Humlum nói với CNBC.

“Để thu hẹp khoảng cách giới tính, chủ doanh nghiệp có thể buộc nhân viên dùng AI tạo sinh”, Koning nói với Wall Street Journal. Ông cho biết, việc cả hai giới cùng sử dụng AI tạo sinh rất quan trọng, giúp AI học hỏi từ tất cả và phát triển theo hướng trung lập. Nếu nam giới là người dùng chính, AI tạo sinh sẽ làm trầm trọng thêm những định kiến hoặc khuôn mẫu giới tính.

Một giải pháp khả thi khác để giải quyết khoảng cách giới tính là cung cấp chương trình đào tạo và hỗ trợ tốt hơn. Ritu Jyoti, Giám đốc nghiên cứu thị trường dữ liệu và AI tại công ty International Data, gợi ý nên “thiết lập những chương trình đào tạo toàn diện để đảm bảo mọi nhân viên, bất kể giới tính, đều sử dụng thành thạo công cụ AI. Chương trình có thể bao gồm hội thảo, khóa học trực tuyến và những buổi tư vấn cá nhân”.

Humlum cũng cho rằng các công ty cần cung cấp chương trình đào tạo thiết thực, cung cấp cho nhân viên những ví dụ thực tế về cách ChatGPT hỗ trợ công việc. Ông tin rằng đào tạo sẽ giúp tăng sự tự tin và giảm rào cản gia nhập.

Humlum khuyên các công ty lập hướng dẫn rõ ràng để “bình thường hóa” việc dùng AI và thúc đẩy nhân viên khám phá các công cụ. “Nêu bật những tấm gương và câu chuyện thành công với AI cũng là cách hay”, ông nói. “Chia sẻ ví dụ về những nhân viên đã hưởng lợi từ AI, đặc biệt là phụ nữ, có thể thúc đẩy việc học hỏi lẫn nhau và khuyến khích họ sử dụng công cụ này nhiều hơn”.

Thu Thảo tổng hợp