Xu thế ứng dụng AI và cá nhân hoá độc giả trong các cơ quan báo chí | Báo chí

VHO – Ngày 20.6, trong khuôn khổ Hội Báo toàn quốc năm 2025 đã diễn ra Phiên 4 Diễn đàn “Trí tuệ nhân tạo và chiến lược chuyển đổi số của các tòa soạn báo chí Việt Nam”. Với sự tham gia của các diễn giả là lãnh đạo các cơ quan báo chí, truyền thông và chuyên giao công nghệ, Diễn đàn mang đến đặt ra những thuận lợi và thách thức ứng dụng AI nhằm phát triển toà soạn trong thời đại công nghệ số.

 Hiện nay, các cơ quan báo chí ở Việt Nam đã có sự thay đổi rất tích cực trong nhận thức về AI. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Quang Đồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chính sách và phát triển truyền thông (IPS), các cơ quan báo chí hiện đang tập trung chủ yếu vào việc sản xuất nội dung bằng AI, chiếm phần lớn từ các bước tạo hình ảnh và tìm kiếm nội dung, biên tập…

Ông Đồng đã chỉ ra 3 vấn đề lớn trong cách tiếp cận AI của báo chí Việt Nam. Theo đó, một trong những vấn đề cốt lõi là các cơ quan báo chí đang đặt trọng tâm chưa chính xác trong ứng dụng AI. Thay vì định hướng mô hình kinh doanh, các toà soạn lại đi ngược “kim tự tháp” theo mô hình ứng dụng AI, chưa thực sự hiểu AI tác động như thế nào đến mô hình kinh doanh của mình.

“Điều này làm trầm trọng thêm xu thế mất độc giả và đặt ra thách thức sống còn đối với các tòa soạn, bởi AI đang thay đổi cách thức vận hành của từng tờ báo, từng phóng viên”, Viện trưởng IPS nhấn mạnh.

Cũng theo ông Đồng,  hầu hết các tòa soạn đều thiếu một chiến lược tiếp cận tổng thể đối với AI, thay vì tập trung vào cơ quan tổ chức, các toà soạn hiện đang tập trung vào cá nhân phóng viên. Điều này dẫn đến tình trạng phát triển tự phát, manh mún và tiềm ẩn nguy hiểm khi quá sa đà vào việc sử dụng AI ở cấp độ cá nhân.

Tỉ lệ các tòa soạn có chính sách chính thức sử dụng AI với tư cách một tổ chức còn rất thấp dưới 10%, gây ra những khó khăn trong việc kiểm soát tin giả và đòi hỏi phải có hướng dẫn đào tạo cho phóng viên”, ông Đồng nói.

Bên cạnh đó, sự thiếu hụt tài chính là vấn đề lớn, thể hiện qua việc các tòa soạn đang chủ yếu sử dụng bản miễn phí; nếu có chi phí thì đầu tư rất thấp, mang tính manh mún, nhỏ lẻ. Đa số các cơ quan chưa thể thực hiện việc thu phí từ độc giả để tăng nguồn thu. Vấn đề cốt lõi của ứng dụng AI là để phục vụ việc chuyển đổi, tăng tương tác với độc giả… chứ không đơn thuần chỉ là sản xuất nội dung.

Vì vậy, ông Đồng khuyến nghị, Hội Nhà báo Việt Nam cần ban hành bộ quy tắc AI cho báo chí nói chung để việc chuyển đổi số có thể phát triển và hoạt động đúng theo định hướng, đảm bảo tôn chỉ hoạt động.

Tại Diễn đàn, Ban tổ chức đã tiến hành thực hiện khảo sát với những người tham dự với nội dung: Đâu là rào cản áp dụng AI trong hoạt động báo chí và toà soạn ở Việt Nam. Kết quả cho thấy, thiếu hụt kỹ năng và đào tạo chuyên môn về AI trong báo chí là rảo cản lớn nhất ; tiếp theo là lo ngại đạo đức và thiên vị trong thuật toán AI; các rủi ro an ninh mạng từ các cộng cụ AI; vấn đề bản quyền và sở hũ trí tuệ ỡi nội dung do AI tạo ra…

Trong phiên thảo luận dưới sự điều phối của ông Đào Trung Thành, Phó Viện trưởng Viện Blockchain và Trí tuệ nhân tạo (ABAII); và các diễn giả: ông Nguyễn Quang Đồng, Viện trưởng IPS; ông Đào Quang Bính, Tổng giám đốc, Tổng Thư kí toà soạn Tạp chí Kinh tế Việt Nam – VnEconomy; ông Lê Anh Dũng, Phó Giám đốc Công nghệ của Got It Vietnam; ông Nguyễn Anh Tuấn, Nhà sáng lập của Baomoi.com.

Trao đổi tại Diễn đàn, ông Nguyễn Anh Tuấn, Nhà sáng lập của Baomoi.com chia sẻ từng thất bại trong việc ứng dụng AI nhằm cá nhân hoá độc giả của Baomoi. Muốn bán được hàng thì phải cá nhân hoá độc giả, xác định độc giả của tờ báo của mình.

Trước khi Chatgpt ra đời thì những năm 2006 – 2010, Baomoi đã ứng dụng máy học để nhóm các loại thông tin: tin nóng, tin thời sự… để cá nhân hoá độc giả nhưng không thành công. Sau đó, với lợi thế có số lượng 6.000 tin, bài mỗi ngày, có user… để Baomoi cá nhân hoá khách hàng nhưng vẫn không tạo ra đột biến.

“Chúng tôi nhận ra rằng đã hiểu sai về cá nhân hoá độc giả. Cá nhân hoá ở đây không phải là ở nội dung mà là trải nghiệm cho độc giả”, ông Nguyễn Anh Tuấn chia sẻ.

Dưới góc nhìn công nghệ, Ông Lê Anh Dũng, Phó Giám đốc Công nghệ của Got It Vietnam cho rằng, hiện nay các toà soạn đang đi theo các mô hình AI có sẵn của các tập đoàn. Nếu đầu tư mô hình GPT 4, cần 8 cạc màn hình, với giá 800 triệu đồng/chiếc, vậy là cần khoảng 5 tỉ đồng. Bên cạnh đó là chi phí tiền điện, bảo trì, giấy phép, vận hành… rất tốn kém. Trong khi đó, các toà soạn lại cân nhắc chi phí mua tài khoản cho phóng viên. Điều này cho thấy, cơ quan báo chí không sẵn sàng chi trả các khoản đầu tư để ứng dụng AI.

Cung cấp thêm thông tin về ứng dụng công nghệ, ông Đào Quang Bính, Tổng giám đốc, Tổng Thư kí toà soạn Tạp chí Kinh tế Việt Nam – Vietnam Economy chia sẻ, từ khi tờ báo Vietnam Economy thành lập đã định hướng đi theo con đường riêng. Thay vì sử dụng công nghệ có sẵn của các tập đoàn công nghệ, tờ báo đã đầu tư mô hình công nghệ với tổng chi phí 500 triệu đồng mà không cần tài trợ của một đơn vị nào.

“Đến nay, chúng tôi đã sở hữu hệ thống công nghệ hiện đại, dữ liệu đầy đủ, chỉ cần váo app Vietnam Economy là có thể biết toàn bộ về tình hình kinh tế cả nước. Và  chúng tôi không giữ làm của riêng, sẵn sàng chia sẻ, chuyển giao công nghệ với các toà soạn. Chỉ trong vòng 1 tháng đào tạo, huấn luyện, các toà soạn có thể sử dụng được công nghệ”, ông Đào Quang Bính cho hay.

Chia sẻ thực tế về ứng dụng AI trong cơ quan báo chí, ông Tô Đình Tuân, Tổng Biên tập báo Người lao động cho biết đã sử dụng AI trong xuất bản báo in, báo điện tử, mạng xã hội, tạo nội dung tự động,…. từ nhiều năm nay. Các ứng dụng này đã mang lại hiệu quả và tiết kiệm chi phí đáng kể.

Trước đây, mỗi lần xuất bản báo, mấy chục con người phải cùng có mặt nhưng đến nay thì không cần như vậy. Ngoài bản text, báo điện tử đã ứng dụng công nghệ đọc báo và nhiều công nghệ khác… Cùng với app Báo Nhân Dân, app Báo Người lao động đã xuất hiện trên giao diện ví điện tử Momo nhằm tiếp cận nhiều hơn với các bạn trẻ.

Bổ sung thêm, ông Nguyễn Ngọc Anh, Phó Tổng Biên tập báo Sài Gòn giải phóng cho biết, trước kia để chuyển tải nội dung tin, bài tiếng Việt sang bản tiếng Anh cần 23 nhân lực. Nhưng hiện nay, với sự hỗ trợ của AI, toà soạn chỉ cần 3 người đã hoàn thành công việc.

Có thể nói các ý kiến tại Diễn đàn đã khẳng định ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong báo chí là một xu hướng tất yếu, mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng đặt ra những thách thức cần được giải quyết. Các cơ quan báo chí cần có chiến lược chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ mới một cách có kế hoạch, với sự nâng cao nhận thức và đào tạo cho người lao động, đồng thời tăng cường hợp tác với các đơn vị công nghệ để triển khai các giải pháp hiệu quả.