Kiếm tiền 4.0: Tranh cãi chuyện tăng lương khi “1 người làm bằng 3” nhờ AI

Những “nhân sự vô hình”

Đầu năm nay, Giám đốc điều hành Open AI, Sam Altman đã khẳng định: “Chúng tôi tin rằng, vào năm 2025, chúng ta có thể thấy các AI Agent đầu tiên tham gia vào lực lượng lao động và thay đổi đáng kể năng suất các công ty”.

Quả thực, đây không còn là viễn cảnh xa vời, AI đang hiện hữu và len lỏi vào từng ngóc ngách hoạt động của doanh nghiệp. Từ những startup công nghệ năng động đến các công ty dịch vụ, sản xuất, AI đang chứng tỏ vai trò như một “trợ lý ảo” đắc lực.

Tại nhiều công ty, các công cụ AI chuyên biệt đang thay đổi cách làm việc truyền thống. Nhóm kiểm thử phần mềm không còn tốn hàng giờ soạn thảo tài liệu hay kịch bản thủ công, thay vào đó tập trung vào việc tối ưu quy trình để AI tự động xử lý.

Bộ phận chăm sóc khách hàng và phát triển giải pháp sử dụng AI để phân tích dữ liệu người dùng, thấu hiểu sâu sắc hơn nhu cầu và đưa ra những đề xuất cá nhân hóa hiệu quả.

Lê Hoàng, Founder của Hyperwork, một công ty chuyên cung cấp giải pháp không gian làm việc chia sẻ: “Gần như bộ phận nào cũng đang ứng dụng AI trong công việc, chẳng hạn như đội ngũ quản lý ứng dụng AI để tổng hợp thông tin nội bộ, internet và tham vấn ý tưởng.

Đội ngũ HR đào tạo AI để trả lời nhanh câu hỏi của nhân viên về chính sách công ty hay bộ phận thiết kế dùng AI để rà soát chính tả, kỹ thuật trước khi đi đến giai đoạn in ấn”.

Gần như bộ phận nào cũng đang ứng dụng AI trong công việc

Trong bối cảnh đó, sự thật không thể phủ nhận là năng suất làm việc đang tăng vọt dưới sự hỗ trợ của AI.

Nguyễn Việt Hùng, CEO của một công ty phát triển phần mềm ứng dụng AI tại Hà Nội cho biết: “Khi áp dụng AI chuyên biệt vào quy trình làm việc, tốc độ phát triển phần mềm tăng gấp ba, thậm chí gấp bốn lần. Tỷ lệ lỗi cũng giảm khoảng một nửa”.

Nguyễn Thị Trang, CEO của công ty TNHH Giải Pháp Pisa cũng chia sẻ những con số ấn tượng: “Hiệu suất làm việc của đội ngũ Pisa đã có những bước tiến nhảy vọt. Khi các nhân sự đã làm chủ được việc ứng dụng AI, hiệu suất trung bình tăng tối thiểu 1,5 lần và ở một số lĩnh vực đặc thù như sản xuất nội dung, con số này có thể lên đến 3 lần”.

Cũng theo chị Trang, hiện tại đội ngũ nhân sự tại công ty đã chủ động ứng dụng AI chuyên biệt trong các công việc. Cụ thể nhóm lập trình đã ứng dụng AI để phân tích thiết kế, lập trình phát triển sản phẩm, kiểm thử lỗi sai trong quá trình viết code.

Hay nhóm chăm sóc khách hàng đã xây dựng chatbot tự động để giải đáp các nhu cầu của khách hàng, nhóm marketing đã thay đổi phương thức sản xuất bằng cách ứng dụng các công cụ AI có sẵn để tạo ảnh, nội dung, audio, nhờ đó giảm bớt thời gian tạo ra sản phẩm.

Tuy nhiên, chính sự gia tăng mạnh về năng suất lại đặt ra một câu hỏi lớn: Làm sao để giải quyết bài toán lương thưởng?

Một người làm việc bằng 3 nhờ AI: Lương có tăng?

Khi nhân viên tạo ra nhiều giá trị hơn trong thời gian ngắn hơn nhờ AI, liệu thu nhập của họ có tăng tương ứng? Đây không phải là câu hỏi dễ trả lời, và các chủ doanh nghiệp đang có những cách tiếp cận khác nhau trước thực tế này.

Nguyễn Việt Hùng, với kinh nghiệm điều hành doanh nghiệp công nghệ đã đưa ra một góc nhìn thực tế. Hùng thừa nhận AI rút ngắn đáng kể thời gian triển khai sản phẩm, thay đổi kỳ vọng về tiến độ. Tuy nhiên, anh cũng chỉ ra một áp lực tiềm ẩn đối với nguy cơ “được mùa mất giá”.

“Khi AI giúp tăng năng suất, sẽ dẫn đến thực trạng các doanh nghiệp bán sản phẩm rẻ đi để chạy đua về giá”, Hùng ví von.

Điều này dẫn đến kết luận của anh về câu chuyện lương thưởng: “Không phải nhân sự tăng gấp 3 lần khối lượng công việc làm được so với trước kia nhờ AI mà sẽ được tăng gấp 3 lần thu nhập”.

Thay vào đó, anh Hùng tin rằng lợi ích sẽ đến một cách gián tiếp: “Họ cũng sẽ có mức tăng trưởng lương, thưởng tốt hơn nhờ doanh thu công ty tăng do lợi thế mà AI tạo ra. Điều này giúp các nhân sự có thêm động lực tìm tòi và ứng dụng sâu AI vào tác vụ hiện có”.

Đồng thời, anh cũng thẳng thắn nêu quan điểm về yêu cầu thích ứng trong bối cảnh thị trường lao động hiện nay: “Nhân sự cũng thấu hiểu điều đó. Họ hiểu nếu còn giữ cách làm cũ, họ sẽ là người đầu tiên bị xem xét lại. Hoặc bạn thay đổi hoặc doanh nghiệp buộc phải thay đổi bạn”.

Cùng nói về vấn đề này, anh Nguyễn Gia Hy, Co-founder của SkillPixel và AIFicient khẳng định rằng: “Việc sử dụng AI để đạt năng suất cao đang dần trở thành yêu cầu cơ bản, chứ không phải là thành tích đáng thưởng đặc biệt trong bối cảnh như hiện nay”.

Anh Hy cho biết thêm hiện nay “mức sàn” năng suất lao động đã thay đổi. Nếu như trước kia làm việc năng suất gấp 2-3 lần, nhân sự sẽ được ghi nhận và khen thưởng. Nhưng giờ đây, với sự hỗ trợ của AI, việc đạt mức năng suất cao như vậy chỉ được xem là tiêu chuẩn.

Với góc nhìn cá nhân và kinh nghiệm hiện tại, CEO của 2 startup này cho rằng: “Điều này cũng giống như cách đây vài năm, nếu bạn không sử dụng được Word hay Excel thì gần như không thể cạnh tranh trong môi trường văn phòng hiện đại”.

Theo quan điểm này, phần thưởng chỉ đến khi nhân viên không chỉ dùng AI, mà còn dùng nó hiệu quả để tạo ra kết quả vượt trội so với những người cùng vị trí, chứ không đơn thuần là vượt qua chính mình của ngày hôm qua. Áp lực cạnh tranh và yêu cầu học hỏi liên tục để không bị thay thế là rất rõ ràng trong môi trường lao động hiện tại.

Founder của Hyperwork Lê Hoàng lại nhìn nhận vấn đề dưới góc độ lợi ích song hành và hiệu quả chứng minh được: “Trước kia không có AI nhân sự vẫn phải làm thủ công, có AI khiến công việc của họ trở nên dễ dàng hơn, và dành thời gian cho các tác vụ khác.

Khi năng suất tăng, họ có thời gian để đảm nhiệm thêm các công việc khác để tăng thêm thu nhập. Song công ty cũng không còn cần các nhân sự làm các công việc thủ công nữa. Đây là lợi ích win-win”.

Do đó, anh Hoàng khẳng định: “Câu trả lời là có tăng lương nếu chứng minh được hiệu quả công việc. Anh nhấn mạnh AI là một công cụ, và nếu chứng minh được hiệu quả vượt trội về kết quả, việc tăng lương là hoàn toàn chính đáng theo chính sách công ty”.

Trong khi đó, anh Phạm Đức Tiến, Giám đốc Công ty cổ phần Hệ sinh thái Đấu Thầu cho biết, công ty hiện đang khuyến khích sử dụng AI, đặc biệt với đội ngũ kỹ thuật lập trình và marketing.

Trước thực tế gia tăng năng suất của đội ngũ lập trình và marketing, anh Tiến chia sẻ: “Việc có gia tăng thu nhập hay không sẽ phụ thuộc vào chính sách của mỗi phòng ban. Ví dụ đội ngũ lập trình kỹ thuật để tăng lương thì phải tăng bậc kỹ năng thông qua bài thi đánh giá, không chỉ mỗi về AI.

Nhưng đối với đội ngũ marketing với đặc thù thu nhập tỉ lệ thuận với hiệu quả công việc, nếu ứng dụng AI hiệu quả và tạo ra biến đổi rõ rệt thì sẽ được tăng thu nhập”.

Anh Tiến cũng đưa ra ví dụ về việc nếu như đội ngũ marketing sử dụng sự hỗ trợ AI và đạt được hiệu quả vượt trội về mặt nội dung, lượt xem tăng trưởng mạnh thì nhuận bút của bài viết sẽ gia tăng theo đó.

Kỹ năng AI trở thành tiêu chuẩn để thích ứng

Mặc dù đa số ý kiến đều cho thấy nhân sự sẽ không được tăng lương trực tiếp nhờ vào việc ứng dụng AI nhưng thực tế đã cho thấy rằng những nhân sự biết ứng dụng AI hiệu quả là những nhân sự được kỳ vọng, đón đầu xu thế và tạo ra lợi thế cạnh tranh trong bối cảnh hiện nay.

“Nhân sự nào sử dụng AI sớm sẽ có nhiều ưu thế hơn trong việc tổng hợp thông tin, giải quyết vấn đề và có thể gây ấn tượng nổi trội hơn các nhân sự khác”, anh Lê Hoàng nhận định.

Chị Trang khẳng định có một mối liên hệ giữa năng suất do AI mang lại và thu nhập của nhân viên. Nữ CEO này đưa ra ví dụ cụ thể về một chuyên viên marketing tại Pisa, người giờ đây có thể hoàn thành công việc nhanh hơn, hiệu quả hơn và dành thời gian cho các nhiệm vụ chiến lược, sáng tạo hơn nhờ AI.

“Sự gia tăng về hiệu suất nhờ AI mang lại những chiến dịch marketing hiệu quả hơn, từ đó giúp tổng doanh thu các sản phẩm, dự án của công ty gia tăng. Qua đó nâng cao thu nhập và sự phát triển của chính nhân sự”, chị Trang chia sẻ.

Chị nhấn mạnh rằng với những nhân sự xem AI như một “cộng sự đồng hành” và ứng dụng hiệu quả trong công việc, công ty sẽ tạo điều kiện cho họ nhận được mức thưởng xứng đáng thông qua mức tăng trưởng của công ty. Ngoài ra chị Trang cũng cam kết về việc khi hiệu quả công việc tăng lên vượt bậc nhờ AI, mức lương của nhân sự sẽ có sự điều chỉnh đáng kể.