Vì sao đối tượng lừa đảo biết thông tin số điện thoại và đơn hàng đã đặt?

Những thông tin như họ tên, số Điện thoại, địa chỉ, thậm chí cả tên sản phẩm đặt mua đều được phía gọi điện đọc vanh vách, khiến nhiều người không khỏi giật mình. Một bộ phận đã cả tin làm theo hướng dẫn, dẫn đến việc bị chiếm đoạt tiền bạc, mất quyền kiểm soát tài khoản hoặc bị xâm nhập sâu hơn vào đời sống cá nhân.

Ông P.V.L (48 tuổi, Hà Nội) người từng gặp phải trường hợp tương tự chia sẻ: “Họ nói nhanh lắm và giọng điệu rất gấp gáp, bảo tôi mau chóng xác nhận đơn hàng, gửi mã QR và yêu cầu chuyển khoản luôn để khỏi bị tính phí lưu kho. Vì đúng hàng mình đã đặt cũng như đang là thời điểm cuối ngày nên tôi cũng nghe theo. Cuối cùng xuống hỏi và xác nhận với bảo vệ tòa nhà không có đơn hàng nào giao tới mới biết mình bị lừa”.

Câu hỏi đặt ra: vì sao các đối tượng lừa đảo lại có thể biết được những thông tin tưởng như chỉ tồn tại giữa người mua và đơn vị bán hàng?

Vấn đề bắt nguồn từ chính bản chất của thương mại điện tử: mỗi đơn hàng được hình thành từ một chuỗi các bên liên kết với nhau – từ sàn giao dịch, đơn vị bán hàng, kho vận chuyển, đến công ty giao hàng. Mỗi mắt xích trong chuỗi này đều có quyền truy cập vào thông tin đơn hàng và dữ liệu người dùng. Nếu bất kỳ điểm nào trong chuỗi đó thiếu kiểm soát an toàn dữ liệu, nguy cơ rò rỉ là hoàn toàn có thể xảy ra.

Khi hệ thống bảo mật bị xuyên thủng, hàng trăm dữ liệu người dùng bao gồm đầy đủ thông tin cá nhân có thể bị thu thập và bán lại trên thị trường chợ đen với mức giá “đắt đỏ”, đánh đổi bằng cả quyền riêng tư.

Ngoài ra, không ít người đã vô tình trở thành “nguồn cung miễn phí” khi điền thông tin vào các biểu mẫu trực tuyến không rõ nguồn gốc, các trò chơi, khảo sát hoặc chương trình tặng quà giả mạo. Dưới vỏ bọc hấp dẫn và ngôn từ mời gọi, những biểu mẫu ấy âm thầm thu thập dữ liệu và chuyển về máy chủ lạ mà không để lại dấu vết rõ ràng.

Một số đối tượng còn khai thác tính năng “tra cứu vận đơn” mà các đơn vị vận chuyển cung cấp công khai. Nếu nắm được mã vận đơn (thường chỉ gồm vài chữ số), đối tượng có thể dễ dàng truy cập thông tin đơn hàng kèm theo số điện thoại người nhận. Từ đó, các kịch bản giả danh nhân viên giao hàng để yêu cầu chuyển tiền, thanh toán phí COD ảo được triển khai một cách thuyết phục.

Sau khi có trong tay dữ liệu thật, các đối tượng lừa đảo sẽ lên kịch bản giả mạo các đơn vị vận chuyển, nhân viên ngân hàng, tổng đài chăm sóc khách hàng… rồi liên hệ trực tiếp với nạn nhân. Bằng giọng điệu chuyên nghiệp, thông tin cụ thể và kỹ thuật thao túng tâm lý, chúng đánh vào sự thiếu đề phòng để lôi kéo người nghe cung cấp thêm dữ liệu, chuyển khoản hoặc truy cập các đường dẫn độc hại. Một số trường hợp tinh vi còn sử dụng công nghệ giả lập giọng nói, số điện thoại giả khiến cho cuộc gọi trở nên đáng tin tưởng tuyệt đối.

Trước thực trạng trên, cần đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc tăng cường quản lý dữ liệu người dùng. Không chỉ các cơ quan quản lý nhà nước mà cả doanh nghiệp, đặc biệt là các đơn vị thương mại điện tử, công ty công nghệ, nền tảng trung gian thứ ba đều phải có trách đầu tư chặt chẽ vào hệ thống bảo mật, mã hoá dữ liệu và xây dựng quy trình kiểm soát nội bộ chặt ch, tránh để xảy ra tình trạng rò rỉ từ bên trong.

Mặt khác, xã hội cũng cần nâng cao nhận thức về an toàn thông tin cá nhân. Trong thời đại mà mỗi cú click đều để dấu vết, việc cẩn trọng khi cung cấp dữ liệu, xác minh nguồn gốc website, hạn chế chia sẻ công khai các thông tin cá nhân nhạy cảm cần trở thành thói quen cơ bản của người dân hiện đại.

Bảo vệ dữ liệu cá nhân không chỉ là vấn đề kỹ thuật, mà còn là yêu cầu về đạo đức số và quyền riêng tư trong một xã hội văn minh. Khi thông tin cá nhân trở thành “vàng đen”, việc đánh mất nó cũng đồng nghĩa với việc đánh mất quyền kiểm soát đối với chính cuộc sống của mình.