Apple lạc nhịp trong cuộc đua A.I

Từng là biểu tượng đổi mới, Apple nay loay hoay tìm hướng đi trước làn sóng A.I, giữa lúc các đối thủ tăng tốc và những rủi ro pháp lý bủa vây.

Một năm trước, Apple tổ chức sự kiện hoành tráng tại Thung lũng Silicon để công bố chiến lược Trí tuệ nhân tạo (A.I) mang tên “Apple Intelligence”. Chỉ trong một ngày, giá trị vốn hóa của hãng tăng hơn 200 tỉ USD, một trong những cú nhảy lớn nhất lịch sử chứng khoán Mỹ. Giới đầu tư kỳ vọng công nghệ A.I sẽ biến Iphone thành một trợ lý kỹ thuật số thông minh, một phiên bản Siri có trí tuệ, giúp vực dậy doanh số iPhone đang suy giảm.

Nhưng sau 12 tháng, sự phấn khích ban đầu đã chuyển thành nỗi lo gần như mang tính sống còn.

Nhiều tuyên bố từng gây sốt nay bị xem là “bánh vẽ”. Việc cải tiến Siri bị trì hoãn vô thời hạn, còn Apple Intelligence vẫn tụt hậu so với các trợ lý A.I điều khiển bằng giọng nói khác như Gemini của Google. Cùng lúc, điểm yếu của Apple tại thị trường Trung Quốc ngày càng lộ rõ, một phần do tác động từ cuộc chiến thương mại thời Tổng thống Donald Trump. Bên cạnh đó, công ty còn đối mặt với các rào cản pháp lý mới, đe dọa trực tiếp đến hai mảng dịch vụ sinh lời cao nhất.

Từ đầu năm đến nay, cổ phiếu Apple đã giảm gần 20%, tụt lại so với các ông lớn công nghệ như Alphabet, Amazon, Meta và Microsoft. Điều đáng lo hơn là sự so sánh ngày càng lớn giữa Apple và những tượng đài từng sụp đổ như General Electric (GE). Trong cuốn sách “Apple in China”, nhà báo Patrick McGee đặt Apple dưới lăng kính của GE thuở trước, và ví CEO Tim Cook như Jack Welch, vị lãnh đạo từng đưa GE lên đỉnh cao nhưng cũng góp phần vào giai đoạn thoái trào sau đó.

Giống như ông Welch, ông Cook đã mang lại khối tài sản khổng lồ cho cổ đông, vốn hóa Apple cán mốc 3.000 tỉ USD vào năm 2022, với mức tăng trung bình hơn 700 triệu USD mỗi ngày kể từ khi ông kế nhiệm Steve Jobs vào năm 2011. Tuy nhiên, McGee đặt vấn đề: liệu thành công hiện tại có đang che giấu những lỗ hổng sâu bên trong Apple?

Không còn hào quang đổi mới​

Tại Hội nghị các nhà phát triển toàn cầu (WWDC) ngày 9/6, Apple không đưa ra tuyên bố nào về A.I, ngoại trừ việc mở Apple Intelligence cho giới lập trình viên. Tâm điểm sự kiện là mẫu màn hình mới có tên Liquid Glass, tích hợp trên nhiều thiết bị.

Giới phân tích nhận định Apple cần hành động quyết liệt hơn. Ông Craig Moffett từ công ty nghiên cứu Moffett Nathanson nhấn mạnh, những bước ngoặt huy hoàng nhất của Apple gắn liền với việc tái định nghĩa “hình thái thiết bị”: Mac làm mới máy tính để bàn, iPod cách mạng hóa cách nghe nhạc cá nhân, và iPhone mở ra kỷ nguyên Điện thoại cảm ứng. A.I cũng có thể là bước ngoặt như vậy. Ngay cả ông Eddy Cue, người đứng đầu mảng dịch vụ của Apple, gần đây cũng thừa nhận A.I có thể khiến iPhone trở nên lỗi thời trong vòng một thập kỷ tới.

Trong khi đó, các đối thủ đang tăng tốc. Meta, Google, Xiaomi và Baidu đều đầu tư mạnh vào kính thông minh tích hợp A.I. OpenAI vừa công bố thương vụ 6,4 tỉ USD với công ty do ông Jony Ive, cựu giám đốc thiết kế của Apple, sáng lập, nhằm phát triển thiết bị A.I thế hệ mới. Dù sản phẩm vẫn đang trong giai đoạn ý tưởng, thương vụ này khiến sự tụt hậu về A.I của Apple càng thêm rõ rệt.

Apple được cho là sẽ ra mắt điện thoại gập vào năm tới, con đường mà Samsung và Motorola đã đi từ lâu. Tuy vậy, theo ông Richard Windsor từ công ty nghiên cứu Radio Free Mobile, Apple vẫn còn “át chủ bài” là khoản đầu tư vào kính thực tế ảo Vision Pro. Dù hiện tại là một sản phẩm tốn kém và chưa thành công, nó có thể trở thành nền tảng cho chiến lược kính thông minh của hãng trong tương lai.

Bên cạnh phần cứng, Apple cũng đối mặt với áp lực phải xem lại những nguyên tắc cốt lõi dưới thời Tim Cook, đặc biệt là việc đề cao quyền riêng tư và sự khép kín giữa các sản phẩm. Ông Ben Thompson từ bản tin Stratechery cho rằng, nếu như bảo mật từng là lợi thế, vì Apple không phụ thuộc vào quảng cáo, thì nay, trong thời đại A.I, đó lại là điểm yếu.

Việc không thu thập dữ liệu người dùng khiến Apple gặp khó trong đào tạo các mô hình A.I cá nhân hóa. Trong khi các đối thủ như Google có lượng dữ liệu khổng lồ, Apple chỉ sử dụng dữ liệu tổng hợp theo phương pháp “differential privacy”. Hơn nữa, ưu tiên A.I chạy trực tiếp trên thiết bị cũng khiến Apple đầu tư ít hơn vào hạ tầng điện toán đám mây, trong khi các chatbot như ChatGPT có thể vận hành trong môi trường những mô hình lớn hơn.

Một giải pháp khả dĩ là mua lại một công ty phát triển mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) trên nền tảng đám mây. Nhưng thời điểm thuận lợi có thể đã qua. OpenAI đã bắt tay với Jony Ive, còn Anthropic thì gắn bó chặt chẽ với Amazon. Những lựa chọn còn lại hoặc đến từ Trung Quốc, hoặc quá nhỏ so với quy mô Apple.

Một con đường khác là từ bỏ triết lý “vườn rào kín”, chấp nhận hợp tác với bên thứ ba, tương tự cách Motorola đang làm với các chatbot điều khiển bằng giọng nói. Đây có thể là hướng đi nhanh để giải bài toán Siri.

Thách thức kép: A.I và dịch vụ

Dù vậy, khả năng ông Tim Cook thay đổi triết lý lãnh đạo là không cao. Theo ông Moffett, dấu ấn của Tim Cook nằm ở việc đặt “quy trình lên trên sản phẩm”. Ông Cook ưu tiên sự ổn định, đặc biệt về tài chính, hơn là đổi mới đột phá. Và Apple vẫn chưa thể rút khỏi Trung Quốc, dù đã dịch chuyển lắp ráp sang Ấn Độ, chuỗi cung ứng cốt lõi vẫn bám chặt vào nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

Trong thế giới công nghệ đầy biến động, không gì khiến nhà đầu tư quay lưng nhanh hơn một cú sốc lợi nhuận. Và đó là lý do khiến các mối đe dọa nhắm vào mảng dịch vụ của Apple trở nên đáng lo ngại.

Mối lo lớn nhất là từ vụ kiện chống độc quyền nhằm vào Google. Nếu tòa ra phán quyết cấm Google trả tiền cho Apple để đặt công cụ tìm kiếm làm mặc định trên iPhone, một thỏa thuận trị giá khoảng 20 tỉ USD/năm, doanh thu Apple có thể giảm khoảng 10 tỉ USD, theo ước tính của UBS.

Ngoài ra, App Store, vốn mang về khoảng 31 tỉ USD mỗi năm, cũng đang bị đe dọa bởi Luật Thị trường Kỹ thuật số của EU và vụ kiện do Epic Games khởi xướng tại Mỹ. Nếu các nhà phát triển chuyển hướng người dùng ra khỏi App Store vì các phán quyết này, con “bò sữa” của Apple có thể bị “vắt cạn”.

Dưới thời Tim Cook, mảng dịch vụ chính là điểm tựa để Apple ứng phó với tăng trưởng chững lại của iPhone. Nhưng nếu những rủi ro hiện nay buộc ông Cook phải viết lại “luật chơi” trong kỷ nguyên A.I, thì đó cũng có thể là cơ hội để Apple bước vào một chương mới.

Có thể bạn quan tâm:

Chính sách công nghiệp Trung Quốc dưới ống kính A.I

Nguồn The Economist