Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên trao đổi một số vấn đề liên quan đến ngành Công Thương tại Kỳ họp thứ 9

Theo chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, chiều ngày 17/6/2025, Quốc hội thảo luận ở hội trường về đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế xã hội, ngân sách Nhà nước năm 2024; tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế xã hội và ngân sách Nhà nước những tháng đầu năm 2025.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã có phát biểu làm rõ một số vấn đề được đại biểu Quốc hội quan tâm liên quan đến ngành Công Thương.

Tăng cường kiểm tra, hậu kiểm bắt buộc để “siết” hàng giả, hàng kém chất lượng

Liên quan đến vấn đề kiểm tra, kiểm soát thị trường, chống hàng giả, bảo vệ người tiêu dùng, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên bày tỏ sự đồng tình với nhiều ý kiến đại biểu cho rằng, mặc dù các Bộ, ngành, địa phương đã rất nỗ lực trong công tác đấu tranh phòng, chống hàng giả, hàng kém chất lượng và đạt được những kết quả cụ thể nhưng diễn biến còn rất phức tạp.

Theo Bộ trưởng, nguyên nhân của thực trạng này là do hành vi kinh doanh hàng giả, hàng nhái có lợi nhuận lớn, lôi kéo nhiều đối tượng tham gia; các hành vi vi phạm ngày càng tinh vi, lợi dụng công nghệ cao để gian lận trên môi trường thương mại điện tử.

Trong khi đó, nguồn lực và cả nhân, vật lực của các cơ quan chức năng còn hạn chế; công tác phối hợp giữa các cơ quan đôi lúc chưa đồng bộ; luật pháp hiện hành của chúng ta và chế tài xử lý chưa đủ sức răn đe, một bộ phận cán bộ trong một số ngành, lĩnh vực được giao trách nhiệm nhưng thoái hóa, biến chất, tiếp tay cho hành vi vi phạm.

Để khắc phục tình trạng này, trong thời gian tới, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết Bộ Công Thương sẽ tiếp tục tham mưu, hoàn thiện chính sách, pháp luật phân định rõ thẩm quyền, trách nhiệm các Bộ, ngành, địa phương, cơ quan chức năng và cơ chế phối hợp liên ngành, tăng cường hiệu lực, hiệu quả công tác giám sát, kiểm tra, trình Quốc hội phê duyệt Luật Thương mại điện tử để tăng cường quản lý lĩnh vực này, dự kiến sẽ trình trong Kỳ họp thứ 10 tới đây.

Mặt khác, nâng cao trách nhiệm thực thi công vụ, tăng cường kiểm tra, hậu kiểm bắt buộc, hoàn thiện cơ chế hỗ trợ lực lượng quản lý thị trường tại địa phương hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

Đồng thời, đề xuất áp dụng các chế tài đủ sức răn đe đối với các đối tượng vi phạm. Đẩy mạnh công tác phổ biến, tuyên truyền, hướng dẫn các doanh nghiệp, hộ kinh doanh chấp hành pháp luật và khuyến cáo người tiêu dùng là người tiêu dùng văn minh.

Làm rõ trách nhiệm của các bên liên quan trong hoạt động thương mại điện tử

Trên môi trường thương mại điện tử, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho rằng việc kiểm soát và xử lý hàng giả, hàng nhái luôn gặp khó khăn hơn thương mại truyền thống vì diện mặt hàng phức tạp, công nghệ tinh vi, lực lượng và phương tiện thanh, kiểm tra còn hạn chế, cần sự phối hợp của nhiều cơ quan chuyên ngành khác nhau, trong khi đó, pháp luật hiện hành chưa có quy định cụ thể về chế tài với các mô hình bán hàng, quảng cáo mới như livestream hay một số hình thức khác, và bên cạnh đó, chế tài chưa thực sự đủ mạnh.

Để khắc phục tình trạng này, trong thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ khẩn trương hoàn thiện hồ sơ Dự án Luật Thương mại điện tử trình Chính phủ, Quốc hội. Theo đó, Bộ Công Thương đề xuất làm rõ trách nhiệm của các Bộ, ngành, địa phương, các cơ quan chức năng với các mô hình hoạt động thương mại điện tử và các đối tượng livestream bán hàng.

“Ngay cuối giờ chiều nay Thủ tướng sẽ nghe dự thảo luật này để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong những ngày tới”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên thông tin. 

Thứ hai, sẽ phân cấp, phân quyền cho địa phương trong quản lý giao dịch thương mại điện tử. 

Thứ ba, tiếp tục phối hợp với các đơn vị chuyên ngành trong thanh, kiểm tra, xử lý các mặt hàng vi phạm. Tích cực, chủ động rà soát và xử lý việc lợi dụng livestream và các website ứng dụng thương mại điện tử để kinh doanh hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng. Đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn người dân, doanh nghiệp chỉ mua sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, chất lượng bảo đảm.

Tăng cường kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa các bộ, ngành, địa phương; phối hợp với Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia, Bộ Công an… để khai thác thông tin, ngăn chặn hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng. 

Mở rộng cơ hội thị trường cho hàng hóa, nông thủy sản của Việt Nam

Liên quan đến tình hình xuất khẩu nông sản trong bối cảnh chịu áp lực từ các biện pháp thuế đối ứng, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, theo số liệu của Cục Hải quan, xuất khẩu nhóm hàng nông thủy sản trong 4 tháng đầu năm nay đạt 13,12 tỷ USD, tăng 14,8% so với cùng kỳ năm trước.

Những năm qua – kể cả trước khi xuất hiện áp lực từ biện pháp thuế đối ứng của Hoa Kỳ – thì Thủ tướng đã chỉ đạo Bộ Công Thương nỗ lực triển khai và đang tiếp tục triển khai một số  giải pháp để tìm kiếm, mở rộng cơ hội thị trường cho hàng hóa của Việt Nam nói chung và các loại nông, thủy sản nói riêng.

Cụ thể, trước hết, nâng cao chất lượng công tác dự báo biến động của thị trường thế giới, cập nhật thông tin về chiến lược sản xuất, xuất nhập khẩu của các thị trường chính. Tổ chức hội nghị giao ban xúc tiến thương mại hàng tháng để các doanh nghiệp và hiệp hội ngành hàng cùng tham gia và chia sẻ thông tin. 

Phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường, các Bộ, ngành có liên quan tiếp tục đàm phán tháo dỡ hàng rào kỹ thuật phi thuế quan, mở rộng thị trường xuất khẩu sang các thị trường tiềm năng, nhất là nhóm hàng nông thủy sản sang các thị trường Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản, Canada, Hàn Quốc, Australia. 

Đẩy mạnh xúc tiến thương mại tại các thị trường tiềm năng như Anh, Pháp, Hà Lan và các nước Tây Á. Tiếp tục đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa sang thị trường Trung Quốc theo hình thức chính ngạch.

Bộ Công Thương cũng sẽ thúc đẩy đàm phán các hiệp định thương mại tự do, yêu cầu các đối tác mở cửa thị trường, cắt giảm thuế quan cho hàng hóa, trong đó có nông sản Việt Nam. Tăng cường các hoạt động xúc tiến thương mại trực tiếp và trực tuyến, các hoạt động kết nối cung cầu nhằm thúc đẩy tiêu thụ tại nước ngoài và trong nước. 

Hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng, thực hiện khai thác được các Hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam là thành viên. 

Đẩy mạnh cuộc vận động Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam để khai thác thị trường nội địa với tiềm năng hơn 100 triệu dân.

Tiếp tục đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, ủy quyền cấp Giấy chứng nhận xuất xứ cho các cơ quan Trung ương, địa phương; tổ chức tập huấn, đào tạo, tuyên truyền về công tác xuất xứ và tự chứng nhận xuất xứ để các doanh nghiệp có thể thực hiện được những nhiệm vụ này.

Phát triển thương hiệu hàng hóa ở 3 cấp độ

Liên quan đến vấn đề phát triển thương hiệu hàng hóa Việt Nam mà một số đại biểu quan tâm, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên khẳng định, trong quá trình hội nhập, việc xây dựng và phát triển thương hiệu có ý nghĩa quan trọng giúp nâng cao năng lực cạnh tranh, phát triển thị trường cho hàng hóa Việt Nam.

Các Bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp đã nhận thức rõ và phối hợp triển khai nhiều giải pháp, trong đó Bộ Công Thương đã triển khai ở ba cấp độ: (i) thương hiệu ngành ở quy mô cấp toàn quốc; (ii) thương hiệu sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu tập thể, nhãn hiệu chứng nhận quy mô cấp địa phương; và (iii) thương hiệu sản phẩm quy mô cấp doanh nghiệp.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, thời gian tới, Bộ Công Thương tiếp tục triển khai thực hiện các chương trình phát triển thương hiệu tập trung vào nâng cao nhận thức về vai trò, ý nghĩa và sự cần thiết của việc xây dựng, phát triển quản trị thương hiệu trong sản xuất kinh doanh và đầu tư.

Thứ hai, tổ chức các chương trình đào tạo, tư vấn, hỗ trợ về kỹ năng, kỹ thuật và các vấn đề cần lưu ý trong xây dựng và phát triển thương hiệu.

Thứ ba, tư vấn đổi mới, cải tiến thiết kế nhằm đáp ứng thị hiếu yêu cầu của thị trường tiêu thụ trong và ngoài nước.

Thứ tư, tư vấn hỗ trợ đăng ký bảo hộ nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý cho các sản phẩm xuất khẩu tiềm năng ở trong và ngoài nước Cuối cùng là xây dựng và tổ chức thực hiện các chương trình tuyên truyền, quảng bá hình ảnh trong và ngoài nước đối với từng sản phẩm nông sản và thực phẩm chế biến.

Cần giải pháp đồng bộ để giảm rác thải nhựa trong thương mại điện tử

Liên quan đến vấn đề giảm rác thải nhựa trong thương mại điện tử, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, rác thải nhựa trong bao bì và sản phẩm có nhiều tiện ích và chi phí thấp nên được sử dụng nhiều trong thương mại điện tử, do thương mại điện tử đang phát triển rất nhanh 20-25%/năm nên rác thải ngày càng tăng, gây ảnh hưởng đến môi trường.

Để khắc phục tình trạng này, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nêu các nhóm giải pháp cần phải được thực hiện đồng bộ, đó là:

Thứ nhất, về phía Nhà nước xây dựng chính sách khuyến khích doanh nghiệp và người dân mua hàng chuyển từ sử dụng sản phẩm, dịch vụ xanh, giảm rác thải nhựa thông qua các chương trình khuyến mại, chính sách hỗ trợ cụ thể, tăng cường kiểm soát, đánh giá hiệu quả thực hiện các doanh nghiệp kinh doanh thương mại điện tử.

“Hiện nay trong xây dựng Dự thảo Luật Thương mại điện tử, Bộ Công Thương cũng đã lồng ghép các nội dung này để quy định từ khuyến khích cho đến bắt buộc”, Bộ trưởng cho biết.

Thứ hai, với cộng đồng, cần tăng cường tuyên truyền đẩy mạnh xã hội hóa trong việc thu gom rác thải từ thương mại điện tử để tái chế.

Thứ ba, đối với các doanh nghiệp quan tâm đổi mới nguyên liệu, đóng gói, bảo đảm bảo quản hàng hóa. Bộ Công Thương cũng đã và đang có chương trình khuyến khích đối với các doanh nghiệp thực hiện mô hình này.

Thứ tư, đối với người tiêu dùng, cần ưu tiên lựa chọn các sản phẩm tiêu dùng xanh. Bộ Công Thương cũng đã khuyến khích các doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực thương mại điện tử, thúc đẩy người tiêu dùng lựa chọn các sản phẩm tiêu dùng xanh thông qua hình thức khuyến mại, giảm giá bán sản phẩm,…

Hoàn thiện Chiến lược phát triển dịch vụ logistics giai đoạn 2025 – 2035, tầm nhìn 2050

Cuối cùng là để góp phần kéo giảm chi phí logistics, Bộ Công Thương đã phối hợp với các Bộ, ngành liên quan trình Chính phủ Chiến lược phát triển dịch vụ logistics giai đoạn 2025 – 2035, tầm nhìn 2050, trong đó tập trung vào một số nhóm giải pháp chính:

Thứ nhất, nâng cấp hạ tầng giao thông, xây dựng các trung tâm logistics lớn, từ đó góp phần giảm thời gian, chi phí vận tải, lưu kho.

Thứ hai, hoàn thiện thể chế, môi trường kinh doanh, tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp sản xuất và doanh nghiệp logistics, đặc biệt trong đó có khâu như giao nhận thủ tục cửa khẩu.

Thứ ba, thúc đẩy liên kết vùng, tạo kết nối giữa sản xuất và thị trường, gia tăng tốc độ hàng hóa, đẩy nhanh tốc độ lưu thông.

Thứ tư, hỗ trợ doanh nghiệp logistics nâng cao năng lực cạnh tranh, nâng cao chất lượng dịch vụ, đẩy mạnh xúc tiến mở rộng thị trường logistics.

Thứ năm, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho ngành dịch vụ logistics đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, đặc biệt là AI trong các dịch vụ then chốt như quản lý cảng, quản lý kho vận tải đa phương thức, giao hàng chặng cuối.

Cuối cùng, nâng cao vai trò các hiệp hội xây dựng doanh nghiệp tiên phong trong lĩnh vực logistics.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên thông tin thêm, hiện Thủ tướng đã có chỉ đạo và Bộ Công Thương sẽ sửa đổi, hoàn thiện dự thảo Chiến lược phát triển dịch vụ logistics giai đoạn 2025 – 2035, tầm nhìn 2050 ngay trong tháng 6 này.