Khi ngôn ngữ mở lối vào công nghệ

PV: Thưa TS. Nguyễn Ngọc Bình, được biết Trường ĐH KHXH&NV, ĐHQGHN là đơn vị uy tín và là khoa đầu tiên và duy nhất của cả nước chuyên về ngôn ngữ học (cho đến năm 2020, khi Khoa Ngôn ngữ học cũng được thành lập ở ĐH KHXH&NV TP.Hồ Chí Minh). Vậy ngành học này đã đào tạo từ bao giờ và số lượng sinh viên tốt nghiệp là bao nhiêu? Xin thầy giới thiệu về chương trình đào tạo và đội ngũ giảng viên của Khoa?
TS. Nguyễn Ngọc Bình: Khoa Ngôn ngữ học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội được thành lập năm 1996 trên cơ sở ngành Ngôn ngữ học của Khoa Ngữ Văn, Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội (1956 -1996). Khoa hiện có 14 giảng viên, trong đó có 4 PGS.TS, 7 TS, 3 ThS.NCS cùng đội ngũ cộng tác viên trải dài trong cả nước.                            
Đến năm nay, Khoa đã đào tạo hơn 2.200 cử nhân Ngôn ngữ học. Các sinh viên tốt nghiệp từ Khoa Ngôn ngữ học hiện đang làm việc ở nhiều trường đại học, trung tâm nghiên cứu, các cơ quan thông tấn, văn hoá, giáo dục… trong cả nước.
Hiện nay, đối với hệ cử nhân, Khoa đang vận hành chương trình đào tạo ngành Ngôn ngữ học với 04 hướng chuyên ngành: Ngôn ngữ học, Việt ngữ học cho người nước ngoài, Ngôn ngữ học trị liệu, Ngôn ngữ và AI, trong đó hai hướng chuyên ngành Ngôn ngữ học trị liệu, Ngôn ngữ và AI là những chuyên ngành mới áp dụng từ khóa QH-2025-X năm nay trở đi.
PV: Ngành Ngôn ngữ học định hướng chuyên ngành cho sinh viên ở năm học thứ mấy và gồm bao nhiêu chuyên ngành?
TS. Nguyễn Ngọc Bình: Ngành Ngôn ngữ học định hướng chuyên ngành cho sinh viên từ học kỳ II, năm thứ 2 để các em sinh viên có sự chuẩn bị đăng ký các học phần chuyên ngành vào năm thứ 3.
Ngoài các kiến thức giáo dục đại cương, các kiến thức cơ sở của khối ngành, nhóm ngành, trước đó, các em sinh viên đã được trang bị các kiến thức nền tảng về ngôn ngữ học từ Đại cương về ngôn ngữ, Ngữ âm, Từ vựng, Ngữ pháp cho đến Ngữ nghĩa, Ngữ dụng, Ngôn ngữ học ứng dụng, …    

Sinh viên ngành Ngôn ngữ học tham gia sôi nổi trong các hoạt động nghiên cứu khoa học sinh viên

PV: Xin thầy chia sẻ về nội dung học tập và cơ hội nghề nghiệp cho sinh viên ở mỗi chuyên ngành?
TS. Nguyễn Ngọc Bình: Sinh viên tốt nghiệp Khoa Ngôn ngữ học có khả năng làm việc ở nhiều lĩnh vực khác nhau cả trong và ngoài nước.
Sinh viên sẽ được học từ các kiến thức căn bản nhất về ngôn ngữ học từ Đại cương về ngôn ngữ, Ngữ âm, Từ vựng, Ngữ pháp, Ngữ nghĩa, Ngữ dụng, Ngôn ngữ học ứng dụng, Ngôn ngữ học xã hội, Ngôn ngữ các Dân tộc thiểu số ở Việt Nam, Ngôn ngữ học đối chiếu, v.v cho đến các kiến thức chuyên sâu về ứng dụng ngôn ngữ trong đa dạng các lĩnh vực như Ngôn ngữ báo chí, Ngôn ngữ, truyền thông & tiếp thị, Ngôn ngữ học tâm lý, Ngôn ngữ và công việc biên tập xuất bản, Ngôn ngữ văn học, Giáo dục ngôn ngữ trong nhà trường, Phương pháp dạy tiếng Việt như một ngoại ngữ, Từ điển học, v.v.
Sinh viên tốt nghiệp có thể xin vào các cơ quan nghiên cứu ngôn ngữ học, Việt ngữ học, văn hóa, các cơ sở giáo dục trong và ngoài nước. Các công việc cụ thể là:
     – Giảng dạy ngôn ngữ học, Việt ngữ học, tiếng Việt và văn hóa Việt Nam từ bậc phổ thông đến đại học ở các cơ sở đào tạo trong và ngoài nước; giảng dạy môn tiếng Việt và môn ngữ văn trong nhà trường.
     – Làm biên tập viên ở các cơ quan thông tấn báo chí, xuất bản, phát thanh, truyền hình.
     – Đảm trách các công việc liên quan đến quản lý, quản trị ngôn ngữ, văn hóa và truyền thông ở các cơ quan hành chính, văn hoá, giáo dục và trong các doanh nghiệp.
Đối với hướng chuyên ngành Ngôn ngữ học trị liệu, ngoài các kiến thức nền tảng về ngôn ngữ học đã nêu trên, sinh viên sẽ được trang bị các kiến thức chuyên sâu về giải phẫu cơ thể, quá trình phát triển ngôn ngữ, ngôn ngữ học tâm lý, các rối loạn và bệnh lý ngôn ngữ, thực hành lâm sàng về lượng giá, can thiệp và phục hồi chức năng ngôn ngữ.  Sinh viên tốt nghiệp có thể tham gia vào các công việc liên quan đến trị liệu ngôn ngữ tại các bệnh viện, trung tâm can thiệp, các cơ sở giáo dục đặc biệt, v.v.
Đối với hướng chuyên ngành Ngôn ngữ và AI, ngoài các kiến thức nền tảng về ngôn ngữ học đã nêu trên, sinh viên sẽ được tiếp cận các kiến thức chuyên sâu về trí tuệ nhân tạo, cơ chế hoạt động của các mô hình xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP), các hệ thống như dịch máy, chatbot, trợ lý ảo, hệ thống gợi ý, tìm kiếm ngữ nghĩa, v.v; làm quen với các công cụ, thư viện AI phổ biến như ChatGPT, DeepSeek, Hugging Face, spaCy, NLTK,v.v.; phương pháp ghi nhãn dữ liệu (data labeling), thiết kế lời nhắc (prompt engineering), đánh giá chất lượng đầu ra của AI (AI content QA), tối ưu hóa ngôn ngữ trong sản phẩm số và ứng dụng AI trong đa dạng các lĩnh vực có liên quan đến ngôn ngữ khác.
Sinh viên tốt nghiệp có cơ hội trở thành nghiên cứu viên tại các viện, trung tâm về AI và ngôn ngữ, chuyên viên xử lý ngôn ngữ tự nhiên, chuyên viên cải tiến hệ thống dịch máy, Tester ngôn ngữ học cho chatbot, voicebot, assistant, chuyên viên phân tích dữ liệu ngôn ngữ – truyền thông – marketing số, nhà sáng tạo nội dung số,…
Sau khi tốt nghiệp, sinh viên có thể tiếp tục học các bậc học cao hơn ở ngành ngôn ngữ học hoặc các ngành khoa học xã hội và nhân văn khác trong hoặc ngoài nước.

PV: Với từ khóa AI, thì chuyên ngành Ngôn ngữ và AI hiện nay rất mới mẻ và thu hút sự quan tâm của các thí sinh đăng ký nguyện vọng xét tuyển vào ngành Ngôn ngữ học. Xin thầy cho biết, ở chuyên ngành này, các em sinh viên sẽ được trang bị kiến thức, kỹ năng như thế nào để đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động hiện nay?
TS. Nguyễn Ngọc Bình: Trong suốt 04 năm học, dưới tiếp cận của Ngôn ngữ học (không phải tiếp cận của AI), sinh viên sẽ được trang bị:
     – Kiến thức nền tảng vững chắc về ngôn ngữ học hiện đại: cấu trúc ngữ âm – ngữ pháp – ngữ nghĩa – dụng học của ngôn ngữ tự nhiên, ngôn ngữ học tâm lý, ngôn ngữ học xã hội, lý thuyết giao tiếp, ngôn ngữ học ứng dụng, từ đó hiểu được bản chất sâu xa của việc xử lý ngôn ngữ do con người và do máy thực hiện.
 – Năng lực công nghệ, tư duy liên ngành: các kiến thức cơ bản về trí tuệ nhân tạo và cơ chế hoạt động của các mô hình xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP), các hệ thống như dịch máy, chatbot, trợ lý ảo, hệ thống gợi ý, tìm kiếm ngữ nghĩa, v.v; làm quen với các công cụ, thư viện AI phổ biến như ChatGPT, DeepSeek, Hugging Face, spaCy, NLTK, v.v.
 – Kỹ năng nghề nghiệp gắn với thị trường lao động AI – dữ liệu – truyền thông số: ghi nhãn dữ liệu (data labeling), thiết kế lời nhắc (prompt engineering), đánh giá chất lượng đầu ra của AI (AI content QA), tối ưu hóa ngôn ngữ trong sản phẩm số: chatbot, trợ lý học tập, giọng nói nhân tạo, ứng dụng EdTech.
 – Năng lực tự học, nghiên cứu, sáng tạo trong môi trường liên ngành và quốc tế. Sinh viên được học các học phần liên quan về khoa học dữ liệu, đạo đức AI, học máy, hoặc tham gia các nhóm nghiên cứu về xử lý ngôn ngữ và văn hóa số.

PV: Thưa thầy, cựu sinh viên của ngành Ngôn ngữ học hiện đang công tác ở các lĩnh vực gì? Mạng lưới cựu sinh viên của Khoa đã hỗ trợ các em sinh viên của khoa như thế nào trong hoạt động học tập, nghiên cứu, thực tập, thực tế và cơ hội việc làm?
TS. Nguyễn Ngọc Bình: Cựu sinh viên của Khoa hiện đang làm việc trong nhiều lĩnh vực, như:
– Các cơ sở giáo dục – đào tạo – nghiên cứu: giảng dạy tại các trường đại học, trung tâm ngôn ngữ, trung tâm trị liệu ngôn ngữ, nghiên cứu tại các viện, trung tâm nghiên cứu trong và ngoài nước.
– Truyền thông – báo chí: phóng viên báo Dân trí, Giáo dục và Thời đại, báo Nông nghiệp, v.v.
– Biên tập – xuất bản: biên tập viên, biên dịch viên của nhiều nhà xuất bản lớn như NXB Giáo dục, NXB ĐHQGHN, NXB Kim Đồng, v.v.
Khoa Ngôn ngữ học tự hào khi có những cựu sinh viên thành đạt ở nhiều lĩnh vực công tác khác nhau, đã và đang có nhiều đóng góp cho sự phát triển của đất nước, các cơ quan, tổ chức trong nước và quốc tế, như: PGS.TS. Nguyễn Thế Kỷ (Nguyên Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khóa XII, hiện là Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương kiêm Trưởng ban Lý luận phê bình văn học nghệ thuật); Thiếu tướng Nguyễn Hồng Thái (Nguyên Phó Tổng Biên tập Báo Công an nhân dân; Tổng Biên tập, Giám đốc Nhà xuất bản Công an nhân dân và Viện trưởng Viện Lịch sử Công an); Bà Nguyễn Thị Nhung, Phó Vụ trưởng Vụ Học sinh, Sinh viên, Bộ Giáo dục và Đào tạo…
Mạng lưới cựu sinh viên của Khoa đã và đang luôn hỗ trợ hết mình cho các em sinh viên của khoa trong các hoạt động học tập, nghiên cứu, thực tập, thực tế và cơ hội việc làm.
Nhiều cựu sinh viên đang giảng dạy hoặc nghiên cứu tại các trường đại học trong và ngoài nước đã tham gia các buổi tọa đàm, chia sẻ học thuật, kinh nghiệm nghiên cứu khoa học, học cao học, du học cho các em sinh viên. Các doanh nghiệp, tổ chức mà cựu sinh viên đang làm việc thường xuyên ưu tiên tuyển thực tập sinh, nhân sự part-time và full-time từ chính Khoa Ngôn ngữ học.
Rất nhiều cựu sinh viên thành công đã quay lại trường để chia sẻ hành trình nghề nghiệp, giúp sinh viên định hình được con đường phát triển cá nhân, v.v.
Xin trân trọng cảm ơn Thầy!

Thông tin liên hệ tuyển sinh:
Phòng Đào tạo, Trường ĐH KHXH&NV
Hotline: 0862.155 299 (Giờ hành chính)
Email: tuyensinh@ussh.edu.vn
Fanpage: https://www.facebook.com/tuvantuyensinh.ussh/