Công nghệ AI giúp giải “cơn khát” dữ liệu dự báo thời tiết

Lũ lụt kinh hoàng ở bang Texas mới đây là sự kiện nổi bật được nhắc tới tại phiên điều trần của quốc hội Hoa Kỳ, liên quan đến mục tiêu khai thác tiềm năng công nghệ AI (trí thông minh nhân tạo) để theo dõi thời tiết – cảnh báo thiên tai.

Ngày 15/7/2025, trong cuộc họp triển khai bởi Ủy ban Khoa học, Không gian và Công nghệ Hoa Kỳ, các nhà lập pháp thảo luận với nhóm đại diện 2 công ty khởi nghiệp chuyên phát triển kỹ thuật AI. Trọng điểm buổi họp xoay quanh vấn đề đẩy mạnh ứng dụng công nghệ tiên tiến, cho mục tiêu thu thập dữ liệu thời tiết cập nhật và đáng tin cậy hơn nữa trong tương lai.

Ngành dự báo thời tiết “lên ngôi”

Một trong những đơn vị được mời tại buổi họp là Tomorrow.io, công ty chuyên cung ứng dữ liệu thời tiết quan trọng, hỗ trợ nhà nông cũng như phía vận chuyển nông nghiệp dự đoán thiên tai – bảo vệ hoa màu.

Thomas Cavett – Phó chủ tịch điều hành Tomorrow.io – chia sẻ: “Mục đích ra đời của công ty chúng tôi là để giúp các đơn vị chính phủ, các ngành sản xuất liên quan cũng như mỗi người dân tiếp cận với thông tin dự báo thời tiết có độ chuẩn xác cao, một cách kịp thời và tiện lợi hơn. Điều này rất cần thiết giữa thời điểm toàn cầu đang phải đối mặt nhiều thay đổi thời tiết tiêu cực, khó lường”.

Các tình nguyện viên giúp làm sạch đường xá, cây cối đổ ngã sau trận lũ kinh hoàng tại bang Texas – Ảnh: WSJ

Lũ quét tàn khốc, gây thiệt hại trầm trọng xảy ra hôm 4/7 vừa qua ở quận Kerr, Texas đã khiến ít nhất 134 người thiệt mạng. Thiên tai này là ví dụ đau thương mới nhất cho thấy tầm quan trọng của các thông tin dự báo thời tiết chính xác, kịp lúc.

“Nhiều tiến bộ công nghệ đang hỗ trợ đắc lực cho con người trong việc thu thập và phân tích dữ liệu thời tiết. Điều này rất đáng hoan nghênh” – nữ luật sư, chính trị gia người Mỹ Deborah Ross nhận định. “Vệ tinh độ phân giải cao, cảm biến khí quyển, và nay là các mô hình AI tinh vi. Chúng ta đang có ngày càng nhiều trợ lực từ công nghệ. Chúng cung cấp thông tin quý giá cho Dịch vụ Thời tiết Quốc gia, lẫn những công ty và cá nhân người dân hoạt động ở đa lĩnh vực”.

Ross, ủng hộ những buổi điều trần dạng này, tiết lộ thêm rằng nhu cầu về dịch vụ dự báo “đang tăng rõ rệt”, vốn tỉ lệ thuận với rủi ro do thiên tai nghiêm trọng, đang gia tăng liên tục thời gian gần đây. Một khảo sát quy mô năm ngoái tiến hành bởi công ty nghiên cứu thị trường Marsh chỉ ra, 83% doanh nghiệp thuộc đa lĩnh vực đang nghiêm túc quan ngại về vấn đề thời tiết.

Linh hoạt để ứng phó với biến đổi khí hậu

“Hàng chục năm qua, công việc dự báo thiên tai bão lụt khiến nhiều người nghĩ ngay đến những siêu máy tính quản lý bởi cơ quan chính phủ. Nhưng mô hình ấy sắp thay đổi” – Jayesh Kumar Gupta, Giám đốc điều hình Silurian AI, một đơn vị dịch vụ dự báo thời tiết khai thác sức mạnh AI – nêu quan điểm. “Như cách AI đã và đang ‘thâm nhập’ vào thị trường điện tử, giải trí, giáo dục, ngôn ngữ… nó có thể làm thay đổi cách chúng ta dự báo thời tiết”.

Microsoft quảng bá dự án Aurora như một hệ thống AI tiên phong, có khả năng “dự báo thiên tai và mức độ ô nhiễm chuẩn xác hơn hẳn công nghệ truyền thống”- Ảnh: Tribune

Đầu năm nay, Trung tâm Dự báo Thời tiết Trung hạn châu Âu (ECMWF – trụ sở tại Anh) đã ra mắt mô hình dự báo thời tiết đầu tiên được vận hành bởi công nghệ AI.

Không ít “ông lớn” ngành công nghệ, tiêu biểu như Microsoft, đang tiến hành phát triển các mô hình AI chuyên làm nhiệm vụ thu thập và phân tích dữ liệu thời tiết. “Đứa con AI” mới nhất của Microsoft, Aurora, có khả năng dự báo từ chu trình thời tiết, đến thay đổi nhiệt độ và mức ô nhiễm trên từng khu vực dân cư, với độ chi tiết cao. Một nghiên cứu công bố trên tạp chí khoa học Nature đánh giá Aurora “nhanh, chuẩn và ít tốn kém hơn” các mô hình dự báo thời tiết truyền thống.

Thomas Cavett tin tưởng rằng ngành công nghệ dự báo thời tiết bằng AI “sẽ không thay thế được hệ thống dự báo của chính phủ”.

“Chúng tôi không muốn cạnh tranh. Trên hết, chúng tôi muốn dùng AI để tăng cường đảm bảo mục tiêu chung – bảo vệ con người tốt hơn trước biến đổi khí hậu” – Cavett nhấn mạnh.

Như Ý (theo WallStreetJournal)