Nhà Trắng ra lệnh cho các công ty công nghệ phải “tẩy chay” AI thức tỉnh | VnReview

Trong một động thái gây tranh cãi, chính quyền của Tổng thống Donald Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp có tên “Ngăn chặn AI Thức tỉnh trong Chính phủ Liên bang” của Hoa Kỳ. Sắc lệnh này không chỉ cấm các cơ quan chính phủ mua sắm các mô hình AI bị cho là “thức tỉnh” (woke), mà còn được xem là một nỗ lực nhằm sử dụng quyền lực và ngân sách của chính phủ để gây áp lực, buộc các công ty công nghệ phải điều chỉnh các chatbot của họ theo quan điểm chính trị của chính quyền.

Sắc lệnh chống lại “AI thức tỉnh”​

Phát biểu tại một sự kiện gần đây, Tổng thống Donald Trump đã phàn nàn rằng các mô hình AI đã bị “thấm nhuần bởi sự thiên vị đảng phái” và các khái niệm mà ông không ưa thích. Để giải quyết vấn đề này, sắc lệnh mới của ông chỉ đạo các cơ quan chính phủ “không được mua sắm các mô hình hy sinh sự thật và độ chính xác cho các chương trình nghị sự ý thức hệ”.

Sắc lệnh này định nghĩa các “chương trình nghị sự ý thức hệ” bao gồm các khái niệm như bình đẳng chủng tộc, lý thuyết chủng tộc phê phán, chủ nghĩa chuyển giới, và phân biệt chủng tộc có hệ thống. Về cơ bản, nó nhắm vào các chương trình về Đa dạng, Công bằng và Hòa nhập (DEI), vốn đã trở thành một mục tiêu tấn công thường xuyên của ông Trump và phong trào MAGA.

Khi chính phủ dùng ngân sách để định hình công nghệ​

Về lý thuyết, sắc lệnh này chỉ áp dụng cho các hợp đồng của chính phủ. Tuy nhiên, trên thực tế, nó có thể sẽ ảnh hưởng đến toàn bộ lĩnh vực Trí tuệ nhân tạo (AI). Hầu hết các nhà phát triển LLM lớn của Mỹ, từ OpenAI, Anthropic cho đến Google, đều có hoặc đang rất mong muốn có các hợp đồng béo bở với chính phủ.

Ranh giới giữa các phiên bản AI dành cho chính phủ (như Claude Gov hay ChatGPT Gov) và các phiên bản dành cho người tiêu dùng thông thường là rất mỏng manh. Việc tinh chỉnh các mô hình AI để chúng tuân thủ một cách nhất quán theo một hệ tư tưởng chính trị phức tạp và luôn thay đổi là một quá trình tốn kém và tốn thời gian. Do đó, các công ty có một động lực rất lớn để điều chỉnh các ưu tiên chung của các mô hình LLM của họ nhằm làm hài lòng chính quyền Trump, thay vì phải phát triển một phiên bản “không thức tỉnh” riêng biệt.

Điều này tạo ra một nghịch lý: chính quyền đang thực hiện chính xác cái mà họ tuyên bố đang cố gắng ngăn chặn – một hành vi “kỹ thuật xã hội” trắng trợn, có động cơ ý thức hệ.

Cuộc chiến về sự thật và sự thiên vị​

Sắc lệnh này tuyên bố muốn đảm bảo các hệ thống AI phải “chân thực” và “khách quan”. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng một AI “không có thành kiến ý thức hệ” là điều “không thể thực hiện được”.

Bà Rumman Chowdhury, một chuyên gia về đạo đức AI, đã chỉ ra rằng các ví dụ mà ông Trump đưa ra đều có sự thiên vị chính trị rõ ràng. Sắc lệnh lên án một sự cố của Google Gemini vào năm 2024, khi nó tạo ra các hình ảnh đa dạng về chủng tộc một cách quá đà (như các người lính Nazi da màu), nhưng lại hoàn toàn phớt lờ các nghiên cứu đã được ghi nhận từ lâu về sự thiên vị chống lại sự đa dạng trong các mô hình AI – vấn đề mà Google vốn đang cố gắng giải quyết. Nó cũng không hề đề cập đến các sự cố như việc chatbot Grok của xAI bày tỏ sự hoài nghi về thảm họa Holocaust.

Trên thực tế, các hệ thống AI từ lâu đã được huấn luyện trên các bộ dữ liệu phản ánh sự thiên vị của xã hội. Một báo cáo của Bloomberg vào năm 2023 đã mô tả rằng kết quả từ trình tạo ảnh Stable Diffusion đã tạo ra một thế giới nơi “phụ nữ hiếm khi là bác sĩ hay luật sư” và “những người đàn ông da sẫm màu thì phạm tội”. Các công ty thường phải chủ động can thiệp để khắc phục những định kiến xấu xí này, và sắc lệnh của ông Trump giờ đây lại đang làm cho việc đó trở nên khó khăn hơn.

Cuối cùng, Kế hoạch Hành động AI này cho thấy một tham vọng lớn của chính quyền Trump: không chỉ điều hành đất nước, mà còn muốn kiểm soát cả văn hóa. Và trong một thế giới nơi AI được xem là tương lai của văn hóa, họ muốn đảm bảo rằng quan điểm chính trị của mình sẽ được xây dựng ngay từ nền tảng của công nghệ.