Khi trí tuệ nhân tạo “lấn sân” ngành công nghiệp sáng tạo

Công nghệ Trí tuệ nhân tạo A.I. đang mở ra những cơ hội phát triển mới trong ngành giải trí, sáng tạo toàn cầu. Nhưng ở những quốc gia như Đức – nơi nghệ thuật lồng tiếng được xem là một phần không thể thiếu trong văn hoá nghe nhìn – sự “lấn sân” của AI không chỉ là câu chuyện về công nghệ, mà còn là hồi chuông cảnh báo cho sự sống còn của một ngành nghề hàng chục năm tuổi, trị giá hàng tỷ USD: Khi các diễn viên lồng tiếng bị A.I. thay thế.

Trong một phòng thu ở Gruenwald, phía Nam nước Đức, nữ diễn viên lồng tiếng Bettina Zech vẫn miệt mài truyền cảm xúc vào từng câu thoại. Nhưng bên ngoài cánh cửa phòng thu, một làn sóng công nghệ đang thách thức chính công việc của cô – khi AI có thể sao chép giọng nói, gán khớp khẩu hình và lồng tiếng một cách “gần như thật”.

Ông Eberhard Weckerle – Giám đốc điều hành Neue Tonfilm Muenchen cho biết: “Dĩ nhiên, giọng AI bây giờ đã không còn máy móc như trong những bộ phim năm 2000. Nó nghe thật hơn. Nhưng cái mà AI chưa làm được là cảm xúc. Chỉ cần thay đổi ngữ điệu, âm lượng hay điểm nhấn, tôi có thể truyền tải thông điệp theo cách hoàn toàn khác. Âm thanh luôn gắn với cảm xúc – đó là điều AI chưa thể tái tạo”.

Thị trường lồng tiếng toàn cầu ước tính đạt khoảng 4,3-4,5 tỷ USD vào năm nay. Tại Đức, Italy và Pháp – những quốc gia đề cao lồng tiếng trong trải nghiệm điện ảnh – các diễn viên lồng tiếng không chỉ là “người đọc lời thoại” mà còn là một phần trong ký ức của khán giả. Nhưng chính họ đang bị đe doạ khi nhiều công ty sử dụng giọng nói của họ để huấn luyện AI – đôi khi không có sự đồng thuận.

Ông Cedric Cavatore – Thành viên Hiệp hội Diễn viên lồng tiếng Đức (VDS) chia sẻ: “Chúng ta đang sống trong một thời kỳ nhiều sự thay đổi. Nhiều công ty công nghệ thu thập chất xám, dữ liệu, giọng nói từ Internet và sử dụng bất chấp bản quyền. Nếu tài sản trí tuệ không còn được bảo vệ, thì ai sẽ còn tạo ra nội dung nữa?”.

Hiệp hội VDS đã thu hút được gần 74.000 chữ ký cho bản kiến nghị kêu gọi luật pháp kiểm soát AI, trong đó có đoạn video lan truyền với 12 diễn viên nổi tiếng đồng loạt tuyên bố: “Hãy bảo vệ nghệ thuật – chứ không phải trí tuệ nhân tạo”.

Tuy nhiên, một số công ty công nghệ vẫn cho rằng AI là công cụ bổ trợ – chứ không thay thế con người. Startup Flawless, có trụ sở tại Mỹ, thậm chí còn phối hợp với diễn viên địa phương để tạo phiên bản lồng tiếng khớp khẩu hình bằng công nghệ deepfake – giúp cho bộ phim Thụy Điển “Watch the Skies” trở thành phiên bản tiếng Anh thành công tại rạp.

Ông Scott Mann – Nhà đồng sáng lập, Công ty Flawless AI nêu ý kiến: “Chúng tôi không thay diễn viên. Chúng tôi cộng tác với họ. Christian Brueckner – người lồng tiếng Robert De Niro tại Đức – vẫn đóng vai trò then chốt. Công nghệ chỉ làm cho trải nghiệm trở nên chân thực hơn”.

Ngay tại Đức, một số hãng thu âm như Audio Innovation Lab cũng thừa nhận, trí tuệ nhân tạo giúp tiết kiệm chi phí và thời gian sản xuất – đặc biệt với các bộ phim quốc tế cần lồng tiếng nhanh cho nhiều thị trường.

Còn nhớ hai năm trước, tại Mỹ, các diễn viên đã tổ chức xuống đường đấu tranh đòi quyền lợi liên quan đến trí tuệ nhân tạo. Họ lo ngại rằng các hãng phim sẽ sử dụng hình ảnh và giọng nói của họ để tạo ra “bản sao kỹ thuật số” mà không cần đến họ nữa – như cách đã từng xảy ra với một số nhân vật hoạt hình và vai diễn phụ.

Diễn viên Gabrielle Arnold – Thành viên SAG-AFTRA cho biết: “Chúng tôi chỉ yêu cầu điều tương tự như biên kịch đã đạt được: không bị thay thế bởi trí tuệ nhân tạo. Chúng tôi muốn làm việc, nhưng cần một tương lai an toàn”.

Câu chuyện từ phòng thu Gruenwald cho đến đại lộ Hollywood cho thấy: AI có thể là công cụ mạnh mẽ, nhưng khi “trí tuệ” lấn át “cảm xúc”, chính bản sắc con người trong nghệ thuật có thể là thứ bị thay thế đầu tiên. Và lựa chọn cuối cùng có lẽ không chỉ nằm trong tay lập trình viên, mà còn trong tay khán giả.