Thay đổi để bứt phá: Khởi đầu từ lãnh đạo

Chia sẻ trong phiên thảo luận này gồm các diễn giả: ông Nguyễn Công Ái, phó tổng giám đốc KPMG Việt Nam, ông Hoàng Quốc Việt, chủ tịch Tập đoàn Nguyễn Hoàng và ông Từ Tiến Phát, tổng giám đốc Ngân hàng ACB. Phiên thảo luận do bà Trang Bùi, tổng giám đốc Cushman & Wakefield Việt Nam, điều phối.

Bà Trang Bùi (Cushman & Wakefield Việt Nam): Thưa các ông, ở thời điểm này, trước các chuyển động nhanh chóng của thị trường, các ông nhận thấy các doanh nghiệp đang “đau đầu” vì những điều gì? 

Ông Nguyễn Công Ái (KPMG Việt Nam): Doanh nghiệp đối mặt với nhiều vấn đề như thiếu vốn hoặc khó tiếp cận vốn nhưng trong khi đó ngân hàng đang có nhu cầu cho vay cao. Vấn đề “đau đầu” thứ hai là nguồn nhân lực. Đặc biệt tuyển được nguồn nhân lực chất lượng cao cũng là bài toán khó giải của nhiều doanh nghiệp. Trong khi đó, thiết lập hệ thống, quy trình và phát triển công nghệ là những vấn đề dễ giải quyết hơn.

Ông Hoàng Quốc Việt (Tập đoàn Nguyễn Hoàng): Đối với người dẫn đầu doanh nghiệp, khó và quan trọng nhất là quản lý sự thay đổi. Kể từ khi các cuộc cách mạng máy tính diễn ra, chuyển đổi số và AI đang dẫn dắt sự thay đổi. Theo tôi, doanh nghiệp phải thay đổi. Đây là điều kiện sống còn.

Ông Từ Tiến Phát (Ngân hàng ACB): Hiện nay, vấn đề đau đầu nhất với doanh nghiệp là biên lợi nhuận càng ngày càng mỏng. Điều đó diễn ra không chỉ trong lĩnh vực ngân hàng tài chính mà còn lĩnh vực thương mại… Lợi nhuận của các ngân hàng thường được nhắc đến là 20-30 ngàn tỷ. Nghe rất lớn nhưng nhìn trong tổng tài sản thì con số đó bé. Hiện nay các ngân hàng đang đối mặt với cuộc cạnh tranh về lãi suất cho vay, khiến biên lợi nhuận mỏng, tạo thành vòng xoáy. Khi biên lợi nhuận mỏng đi, các ngân hàng buộc phải mở rộng thị trường, phân khúc khách hàng và có khi sẽ dẫn đến rủi ro cao hơn.  

Chậm đổi mới là vấn đề đau đầu lớn nhất. Vì vậy, doanh nghiệp dứt khoát phải thay đổi. Nhưng nếu doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ nhưng không đúng thì đây là gánh nặng lớn trong tương lai. Chúng tôi rất “thận trọng” trong đầu tư chuyển đổi số.

Bà Trang Bùi (Cushman & Wakefield Việt Nam): Vậy theo ông Ái, nội lực là yếu tố then chốt cho sự phát triển bền vững. Là công ty chuyên tư vấn cho các doanh nghiệp lớn, theo ông, đâu là điểm nghẽn lớn nhất với các doanh nghiệp tư nhân Việt Nam?

Nguyễn Công Ái (KPMG Việt Nam): Thay đổi lớn nhất trong những năm gần đây và nhiều năm tiếp theo có lẽ là chuyển đổi số, AI. Đối với doanh nghiệp, thách thức lớn nhất là làm sao quản trị sự thay đổi, chuyển sang sử dụng công nghệ. Khó khăn nhất là đến từ con người, không phải từ công nghệ. Điều đầu tiên để chuyển đổi số thành công là sự thay đổi suy nghĩ của lãnh đạo, chủ doanh nghiệp.

Đối với các doanh nghiệp tư nhân, phát triển phụ thuộc vào người sáng lập và người đưa ra quyết định cuối cùng. Ông chủ phải là người đầu tiên nghĩ rằng đây là bắt buộc và phải dùng người phù hợp để triển khai sự chuyển đổi đó. Tốc độ bây giờ quyết định sự thành công, chứ không phải có vốn lớn. Thế giới thay đổi rất nhanh. Trong tất cả lĩnh vực, nếu chúng ta không thay đổi thì chúng ta sẽ bị đào thải.

“Tốc độ sẽ quyết định sự thành công.”

Ông Nguyễn Công Ái, phó tổng giám đốc KPMG Việt Nam

Bà Trang Bùi (Cushman & Wakefield Việt Nam): Nối tiếp chủ đề chuyển đổi số, doanh nghiệp nào cũng muốn triển khai. Vậy theo ông Phát, ông đã bắt đầu quá trình chuyển đổi số từ khi nào và hành trình đó đã diễn ra như thế nào?

Ông Từ Tiến Phát (Ngân hàng ACB): Chuyển đổi số là câu chuyện cực kỳ phức tạp, chứ không chỉ dừng lại ở vấn đề công nghệ. Chúng tôi hay gọi đó là cái bẫy của chuyển đổi số. Cả doanh nghiệp lớn, vừa và nhỏ đều phải đối mặt với cái bẫy này. Ví dụ, tự động hóa quy trình: đưa công nghệ thúc đẩy quá trình tự động hóa nhưng không hiệu quả. Bởi vì quy trình, thủ tục không được xem xét trước thời điểm sử dụng công nghệ.

Về phía chúng tôi, ngân hàng ACB đã thực hiện chuyển đổi số khoảng 10 năm trước nhưng đẩy mạnh hơn trong 5 năm qua. Chúng tôi ghi nhận hiệu quả thật xứng đáng. Theo tôi, chúng ta không nên ngay lập tức sử dụng công nghệ vào hoạt động chuyển đổi số nếu không hiểu được bản chất. Điều đầu tiên là thay đổi quy trình, thủ tục, sau đó đến công nghệ.

“Chuyển đổi số là bắt buộc, nhưng đừng mắc vào cái bẫy của chuyển đổi số hoặc công nghệ.”

Ông Từ Tiến Phát, tổng giám đốc Ngân hàng ACB

Mỗi năm, chúng tôi đầu tư 1.000 tỷ vào hoạt động chuyển đổi số. Trong 5 năm, tổng tài sản và quy mô tín dụng tăng 2 lần, lợi nhuận tăng 2,5 lần, nhưng số lượng nhân sự chỉ tăng 0,1 lần thì chắn chắn chuyển đổi số phải thực hiện. Nền tảng ở dưới gồm hàng trăm con bot để thực hiện tự động hóa các tác vụ.

Vì vậy, chuyển đổi số là bắt buộc, nhưng đừng mắc vào cái bẫy của chuyển đổi số hoặc công nghệ. Theo tôi, con người dẫn dắt chuyển đổi số chứ không phải công nghệ. Thứ nhất là vai trò dẫn dắt của CEO. Thứ hai là người ứng dụng công nghệ phải hiểu được vấn đề kinh doanh. Thứ ba là sự đồng thuận của nhân sự phía dưới để đảm bảo quy trình chuyển động theo mong muốn của doanh nghiệp.

Bà Trang Bùi (Cushman & Wakefield Việt Nam): Với tư cách là ông chủ, ông làm thế nào cả lãnh đạo và nhân viên đồng thuận thực hiện quá trình thay đổi?

Ông Hoàng Quốc Việt (Tập đoàn Nguyễn Hoàng): Tập đoàn đã thực hiện sự thay đổi 2 lần. Với vai trò lãnh đạo, tôi phải là người dẫn dắt sự thay đổi. Ai không theo thì buộc phải tìm người mới phù hợp. Không còn cách nào khác, nhưng điều quan trọng là phải kiên định và bền bỉ, nếu thiếu hai yếu tố này thì rất khó thành công.

Bà Trang Bùi (Cushman & Wakefield Việt Nam): Đứng trước những biến động toàn cầu hiện nay, doanh nghiệp của ông đã mở rộng thông qua nhiều thương vụ M&A. Hiện nay doanh nghiệp của ông có những điều chỉnh chiến lược kinh doanh thế nào để bứt phá trong kỷ nguyên tiếp theo?

Ông Hoàng Quốc Việt (Tập đoàn Nguyễn Hoàng): Cách đây hai ngày, tôi đã công bố chiến lược phát triển mới. Tập đoàn chính thức chuyển mình thành tập đoàn đầu tư, tập trung mạnh vào ba lĩnh vực: tiếp tục đào sâu vào lĩnh vực giáo dục vốn là thế mạnh cốt lõi; mở rộng sang lĩnh vực y tế; và đầu tư vào công nghệ.

Bà Trang Bùi (Cushman & Wakefield Việt Nam): Trong hành trình tư vấn, ông có thể đưa ra một trường hợp tái cấu trúc thành công hoặc sai lầm lớn nhất của họ trong quá trình thực hiện M&A?

Ông Nguyễn Công Ái (KPMG Việt Nam): Theo tôi, khi làm việc với tư vấn, doanh nghiệp phải giữ được tâm thế nghi ngờ, phải luôn luôn thách thức tư vấn để đạt được tất cả những gì tốt nhất từ tư vấn. Doanh nghiệp không nên hoàn toàn tin tưởng vào họ, đi theo dẫn dắt của họ.

Điều thứ hai, trước khi triển khai hoạt động chuyển đổi số, chúng ta nên bắt đầu về mục tiêu của doanh nghiệp. Một khi chúng ta xác định được mục tiêu thực hiện, chúng ta sẽ theo đuổi và đưa ra kế hoạch để đạt được mục tiêu. Đây là bài toán đơn giản. Chúng ta phải có tư duy doanh nghiệp. Nhưng nhiều doanh nghiệp vội vã bỏ qua bước này. Với nguồn lực và tài chính hạn chế, doanh nghiệp hãy cẩn trọng trong chi tiêu cho quá trình triển khai chuyển đổi số.

Bà Trang Bùi (Cushman & Wakefield Việt Nam): Xin hỏi thêm ông Việt, ông có thể chia sẻ kinh nghiệm đắt giá trong quá trình tái cấu trúc, sáp nhập doanh nghiệp?

Ông Hoàng Quốc Việt (Tập đoàn Nguyễn Hoàng): Khi M&A một doanh nghiệp, mình phải tin rằng trong thời gian nhanh nhất mình tăng được doanh thu và giá trị của doanh nghiệp này lên nhiều lần. Muốn làm được điều đó, mình phải nắm chắc kinh nghiệm và đội ngũ nhân lực mình đưa vào. Ví dụ chúng tôi đã mua lại Đại học Quốc tế Hồng Bàng cách đây 10 năm. Từ ngày tôi vào đến nay, giá trị của trường tăng trưởng 10 lần trong 10 năm. Tôi đã thực hiện như những gì tôi nói ở trên. Tôi cũng đã đưa những nhân sự chính vào vận hành trường đại học này.

“Khi mua lại Đại học Quốc tế Hồng Bàng, tôi đã tăng giá trị của trường lên 10 lần trong 10 năm.”

Ông Hoàng Quốc Việt, chủ tịch Tập đoàn Nguyễn Hoàng

Bà Trang Bùi (Cushman & Wakefield Việt Nam): Ông Phát có thể chia sẻ thêm một kinh nghiệm thực tiễn trong quá trình tái cấu trúc mà ông đã trải qua?

Ông Từ Tiến Phát (Ngân hàng ACB): Khi đầu tư chuyển đổi số, chúng tôi mong muốn điều chỉnh hầu hết cấu phần trong đó giúp chúng tôi dễ dàng sử dụng. Tuy nhiên, sau vài năm sử dụng, chúng tôi nhận ra đó là sai lầm lớn. Tôi nghĩ không ít doanh nghiệp Việt Nam cũng có thể đang bị sai lầm như vậy. Tôi cho rằng việc chúng ta nên thích ứng thay đổi theo công nghệ thay vì sửa chữa công nghệ cho phù hợp. Đó là bài học rất đắt giá.

Về bài học về đầu tư, tôi nghĩ nhiều doanh nghiệp chưa có chiến lược rõ ràng, dần đến đầu tư dàn trải, thiếu tập trung. Thứ hai là nền tảng của doanh nghiệp chưa đủ vững để triển khai hoạt động đầu tư và chuyển đổi. Chúng ta không làm chủ được công nghệ. Quy trình lạc hậu làm chậm quá trình chuyển đổi. Chiến lược và nền tảng chính là hai yếu tố đóng góp vai trò quan trọng cho doanh nghiệp chuyển đổi để tạo dấu ấn rõ ràng.

Xin cảm ơn các ông!