Sự trỗi dậy của fintech đang thúc đẩy quá trình số hóa tài chính, biến công nghệ trở thành hạ tầng cốt lõi của hệ thống tài chính toàn cầu. Trong khi đó, khung pháp lý truyền thống lại chậm thích ứng, tạo ra khoảng cách ngày càng lớn giữa tốc độ đổi mới công nghệ và năng lực quản lý.
Thực tế này đặt ra yêu cầu cấp bách: các cơ quan quản lý tài chính phải đổi mới tư duy, phương thức xây dựng quy định và cách thức giám sát để bắt kịp những biến chuyển mang tính cách mạng của thời đại số.
CÔNG NGHỆ ĐANG ĐẶT RA NHỮNG THÁCH THỨC MỚI CHO NĂNG LỰC QUẢN LÝ TRONG FINTECH
Theo TS Cheng-Yun Tsang, Giáo sư Luật tại Đại học Monash, Australia, bối cảnh tài chính toàn cầu hiện nay đang được định hình bởi hai động lực lớn, đó là sự thay đổi hành vi xã hội và những tiến bộ của công nghệ.
Về phía xã hội, chuyên gia cho biết người dân ngày càng ưa chuộng các giao dịch số đồng thời đòi hỏi quyền kiểm soát dữ liệu cá nhân tốt hơn. Đặc biệt sau khủng hoảng tài chính 2008, niềm tin vào các khâu trung gian tài chính suy giảm, kéo theo nhu cầu loại bỏ vai trò của các bên trung gian.
Ở khía cạnh công nghệ, ba yếu tố nổi bật đang tạo ra bước ngoặt: dữ liệu mở ra quyền kiểm soát mới cho người dùng; Web 3.0 cho phép chuyển giao giá trị ngang hàng không ma sát; và Trí tuệ nhân tạo (AI) thúc đẩy tự động hóa, tăng tính tự chủ trong cung ứng dịch vụ tài chính. Từ đó, thị trường chứng kiến những thay đổi sâu sắc như sự bùng nổ dịch vụ tài chính số, sự trỗi dậy của tài chính phi tập trung (DeFi), sự phổ biến của stablecoin…
TS Cheng-Yun Tsang cho rằng sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ tài chính đang khiến công việc của các cơ quan quản lý ngày càng trở nên phức tạp.
“Nếu trước đây, cơ quan quản lý chủ yếu tập trung giám sát các trung gian tài chính truyền thống, thì nay phải đối mặt với hàng loạt thách thức mới, từ quản lý các tương tác số, kiểm soát hệ thống tài chính phi tập trung đến xử lý tác động của trí tuệ nhân tạo và giám sát những nền tảng vận hành tự động”.
XÂY DỰNG HỆ SINH THÁI BLOCKCHAIN, FINTECH TỪ NỀN TẢNG CÔNG NGHỆ TUÂN THỦ PHÁP LÝ REGTECH
Chia sẻ về việc xây dựng hệ sinh thái blockchain – fintech của Việt Nam tại Tuần lễ Tài chính và Công nghệ Đà Nẵng năm 2025 khai mạc ngày 28/8 ở Trung tâm Hành chính thành phố Đà Nẵng, ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam, Chủ tịch Công ty 1Matrix, đã nhấn mạnh vai trò nền tảng, trung tâm của việc tuân thủ quy định pháp lý trong nước và quốc tế cùng sự ưu tiên ứng dụng công nghệ tuân thủ (regtech) trong việc thúc đẩy hệ sinh thái blockchain, fintech tại Việt Nam.
Theo ông Trung, regtech là tập hợp các công nghệ tự động hóa nhằm phân tích dữ liệu, giám sát giao dịch, phát hiện rủi ro, giúp doanh nghiệp tuân thủ quy định pháp lý một cách nhanh chóng và hiệu quả. Công nghệ này đặc biệt phù hợp với lĩnh vực tài chính do yêu cầu pháp lý ngày càng phức tạp và phạm vi hoạt động đa quốc gia.
Việt Nam đã chính thức ban hành khung pháp lý về tài sản số và tài sản mã hóa tại Luật Công nghiệp Công nghệ số, trong đó quy định đây là những loại tài sản được pháp luật bảo hộ. Tuy nhiên, ông Phan Đức Trung cho rằng khi đi vào thực tiễn, việc tuân thủ các chuẩn mực quốc tế vẫn đặt ra nhiều thách thức cho cả cơ quan quản lý và doanh nghiệp.
“Với quy mô hoạt động, tốc độ phát triển và hàm lượng công nghệ của ngành fintech, việc chỉ dựa vào các phương pháp tuân thủ truyền thống là chưa đủ. Doanh nghiệp cần ứng dụng công nghệ regtech để thực hiện hiệu quả các yêu cầu pháp lý như xác minh danh tính, phòng chống rửa tiền, chống tài trợ khủng bố (KYC/AML/CFT)”.
Theo TS Cheng-Yun Tsang, bối cảnh tài chính số mới đòi hỏi khung quản lý không chỉ giữ những mục tiêu cốt lõi như ổn định hệ thống, an toàn tổ chức tài chính, phòng chống tội phạm và bảo vệ người tiêu dùng, mà còn phải mở rộng sang những ưu tiên mới.
Trong đó có việc đảm bảo niềm tin số và an ninh mạng, định hình lại phương thức cung ứng tiền tệ, tăng cường năng lực quản lý xuyên biên giới và xuyên ngành, thúc đẩy quá trình giám sát số hóa, cũng như nâng cao năng lực quản lý dữ liệu.
“Đặc biệt, khi AI ngày càng len sâu vào tài chính, bài toán cấp bách đặt ra là xây dựng cơ chế quản lý đủ linh hoạt để vừa hỗ trợ đổi mới, vừa bảo đảm an toàn hệ thống”, TS Cheng-Yun Tsang nói.
LỘ TRÌNH THÍCH ỨNG CỦA CƠ QUAN QUẢN LÝ
TS Cheng-Yun Tsang cho rằng để thích ứng với bối cảnh mới, các cơ quan quản lý tài chính đang từng bước triển khai nhiều biện pháp cụ thể. Công nghệ giám sát sẽ được sử dụng thường xuyên hơn nhằm theo dõi và phân tích hoạt động thị trường theo thời gian thực. Báo cáo quản lý số và cơ chế chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan chức năng sẽ được đẩy mạnh, tạo nền tảng cho việc ra quyết định nhanh và minh bạch.
Các khu thử nghiệm số (digital sandbox) cũng sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá rủi ro và kiểm chứng các giải pháp AI trong môi trường kiểm soát. Đặc biệt, năng lực giám sát các hoạt động liên quan đến AI và các nhà cung cấp dịch vụ bên thứ ba sẽ tiếp tục được tăng cường. “Đây là những bước đi thiết thực, dự báo sẽ trở thành xu hướng chủ đạo trong quản lý tài chính trong những năm tới”, chuyên gia nhấn mạnh.
Ông cũng cho rằng trước khi đạt đến một hệ thống quản lý tài chính số hóa hoàn toàn, vẫn có những bước đi có thể triển khai ngay lập tức. Một trong số đó là xây dựng khung quản trị dữ liệu trong các cơ quan quản lý tài chính. Khung này cần đồng thời đáp ứng hai mục tiêu: bảo đảm an toàn và quyền riêng tư dữ liệu, đồng thời nâng cao khả năng phục hồi số trong toàn bộ vòng đời dữ liệu — từ khâu thu thập, phân tích, trình bày đến diễn giải.
Bên cạnh đó, việc thúc đẩy hợp tác quốc tế cũng đóng vai trò then chốt. Các hội thảo, sự kiện kết nối chính là cơ hội để tăng cường phối hợp ở nhiều cấp độ: giữa khu vực công và tư nhân, giữa học giả pháp lý, tài chính và nhà hoạch định chính sách, giữa các doanh nghiệp trong ngành, cũng như giữa tài chính truyền thống và tài chính phi tập trung. “Đây là những hành động thiết thực có thể tạo nền tảng vững chắc cho quá trình chuyển đổi số trong quản lý tài chính”, TS Cheng-Yun Tsang nói.
Đối với nguồn nhân lực, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam cho biết: “Trong các chuyến thăm và làm việc tại những thị trường tiên phong như Hồng Kông, chúng tôi thấy họ đã chuẩn bị rất tốt về đội ngũ quản lý để bắt kịp nhịp phát triển của ngành”.
Theo ông, lực lượng nhân sự thúc đẩy đổi mới sáng tạo hiện mới đáp ứng khoảng 30% nhu cầu, song hoàn toàn có thể cải thiện thông qua các chương trình đào tạo chính quy, phổ cập kiến thức và bồi dưỡng nhân tài của các đơn vị, tổ chức, hiệp hội nghề nghiệp.
Ngoài ra, ông Phan Đức Trung cho rằng với vai trò trung tâm phát triển khu vực miền Trung, Đà Nẵng có thể thúc đẩy mô hình offshore (mô hình các doanh nghiệp nước ngoài mở văn phòng tại Việt Nam, do người Việt Nam làm đại diện pháp lý). Mô hình này không chỉ thu hút thêm nhiều doanh nghiệp quốc tế mà còn tạo việc làm cho đội ngũ chuyên gia tài chính, pháp lý, công nghệ cao, đồng thời góp phần gia tăng nguồn ngoại tệ cho địa phương.
https%3A%2F%2Fvneconomy.vn%2Ftechconnect%2Fai-va-web3-tai-dinh-hinh-cuoc-choi-fintech-thach-thuc-can-nao-cho-nha-quan-ly.htm
