‘AI không chỉ là công nghệ ứng dụng mà đang trở thành một loại hạ tầng quốc gia’

Phát biểu khai mạc diễn đàn, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, diễn đàn AI trong kỷ nguyên số không chỉ là một sự kiện khoa học công nghệ mà còn là nơi để chúng ta cùng bàn về tương lai phát triển của đất nước trong kỷ nguyên số, cụ thể là bàn về AI.

Theo Bộ trưởng Bộ KH&CN, một đặc điểm rất quan trọng của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư là sự cân bằng, quyền lực của doanh nghiệp lớn tức là các Big Tech sở hữu công nghệ lõi và lợi thế của các nước, doanh nghiệp am hiểu ngữ cảnh, ngôn ngữ, văn hóa địa phương và sở hữu dữ liệu chuyên ngành để làm các ứng dụng chuyên sâu. Trước đây, cơ bản công nghệ số chỉ có từ một phía, thế nhưng khi động đến ứng dụng số, đặc biệt là những ứng dụng mà kể đến dữ liệu thì lại xuất hiện quyền lực thứ hai là quyền lực của chính những nước không sở hữu công nghệ lõi nhưng có dữ liệu của mình và làm những ứng dụng chuyên sâu để giải những bài toán địa phương, đây được xem là một may mắn.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng.

Bộ trưởng cho biết thêm, thời chuyển đổi số công nghệ toàn cầu nhưng dữ liệu địa phương. Các ứng dụng chuyên ngành giúp giải quyết các bài toán quốc gia, phát triển đất nước và giúp hoàn thiện công nghệ. Các ứng dụng chuyên ngành quan trọng phải chạy trên hạ tầng AI Việt Nam, có hạ tầng AI toàn cầu nhưng cũng có những hạ tầng AI quốc gia.

Bên cạnh đó, có những platform toàn cầu nhưng cũng có những platform quốc gia. Có những ứng dụng toàn cầu như ChatGPT nhưng cũng có vô vàn ứng dụng quốc gia. Sự kết hợp toàn cầu và quốc gia sẽ giúp cho thế giới chúng ta phát triển bền vững hơn và đây là cơ hội của những quốc gia đang phát triển như Việt Nam. Lợi thế của các doanh nghiệp Việt Nam là dữ liệu Việt Nam, là những bài toán của Việt Nam. Lợi thế của nó là mã nguồn mở AI và lợi thế căn bản là con người Việt Nam, là trí tuệ Việt Nam, là sự linh hoạt và thích ứng của văn hóa Việt Nam vốn là những cái cần nhất và quan trọng nhất của thời đại mà công nghệ đang tạo ra thay đổi nhanh chóng và có tính đột phá.

“AI là hạ tầng trí tuệ, giống như điện, giống như viễn thông hay internet trước đây. Ai làm chủ được AI, người đó có lợi thế vượt trội trong sản xuất, kinh doanh, y tế, giáo dục, quản trị và cả quốc phòng an ninh nữa”, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định.

Về cơ hội của Việt Nam, với dân số hơn 100 triệu, trẻ, năng động, am hiểu công nghệ, Việt Nam có điều kiện để vừa là người dùng nhanh, vừa là người tạo ra sản phẩm AI cho chính mình và thế giới. Chúng ta có thể đi nhanh hơn nhờ hạ tầng viễn thông AI quốc gia, nhờ hạ tầng viễn thông 5G phủ sóng toàn quốc.

Nhờ hệ sinh thái dữ liệu, rồi dữ liệu công nghệ số của ngành và lực lượng nghiên cứu rồi startup và một cộng đồng trẻ rất yêu công nghệ. AI cũng đặt ra thách thức về trách nhiệm. AI mở ra cơ hội lớn nhưng cũng đặt ra nhiều vấn đề về đạo đức, việc làm và niềm tin của xã hội. Vì vậy chúng ta phải phát triển AI vừa nhanh, vừa an toàn và vừa nhân văn. AI là vì con người, không thay thế con người mà phục vụ con người.

“Chúng ta cũng đang phải chính thức xác định con đường phát triển AI Việt Nam. Nếu phải nói một chữ về con đường này thì đó là chữ “và”. Toàn cầu và địa phương, hợp tác và tự chủ, Big Tech và startup, công nghệ và ứng dụng, sử dụng và làm chủ, kích thích sáng tạo và có kiểm soát, hạ tầng toàn cầu và hạ tầng quốc gia, dữ liệu mở và dữ liệu bảo vệ, ứng dụng nền tảng đa năng và ứng dụng chuyên sâu, công nghệ mở và công nghệ đóng, vừa hội nhập để học hỏi và đóng góp, vừa tự chủ để làm chủ và bảo vệ lợi ích quốc gia”, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh.

Trình bày tại diễn đàn, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Phạm Đức Long cũng dùng một từ duy nhất, đó là “nhanh” – để mô tả về sự phát triển AI thời gian qua. Ông dẫn chứng, Internet mất 7 năm để đạt 100 triệu người dùng, nhưng ChatGPT chỉ cần hai tháng.

Dẫn một khảo sát, ông cho biết, 75% doanh nghiệp, tức cứ bốn doanh nghiệp thì ba đã ứng dụng AI. Trong hai năm qua, chi phí sử dụng AI đã giảm 99%. Đó là lý do AI phổ cập nhanh, nhanh hơn bất kỳ công nghệ nào khác, và “khi càng phổ cập thì lại càng rẻ”, ông nói.

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Phạm Đức Long.

Theo Thứ trưởng, AI đang trở thành tâm điểm chiến lược của các quốc gia bởi nó có thể làm thay đổi vị thế một đất nước nếu làm chủ và dẫn dắt được công nghệ này. Vì là tâm điểm, AI tạo ra ba cuộc đua lớn: hạ tầng tính toán, thể chế và dữ liệu.

Hạ tầng tính toán là nền tảng cho mọi đổi mới sáng tạo và gắn chặt với chủ quyền số. Nếu phát triển AI dựa trên hạ tầng nước ngoài, quốc gia sẽ luôn bị động. Thể chế nếu quá chặt chẽ sẽ bóp nghẹt đổi mới sáng tạo, còn thả lỏng hoàn toàn sẽ dẫn tới rủi ro xã hội. Dữ liệu được ví là “nhiên liệu” của AI, gắn liền với chủ quyền quốc gia và nếu không làm chủ, một quốc gia có thể bị lệ thuộc vào bên ngoài.

“Nếu như hạ tầng tính toán là cơ bắp, thể chế là luật chơi, dữ liệu là nguyên liệu thì nhân tài là bộ não của AI”, Thứ trưởng Long nhận định, đồng thời cho biết các quốc gia cũng đang cạnh tranh về vấn đề này bởi nhân tài AI khá khan hiếm.

Với Việt Nam, Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị xác định mục tiêu đến năm 2030 thuộc nhóm ba quốc gia dẫn đầu Đông Nam Á về nghiên cứu và phát triển AI. Chính phủ cũng ban hành một danh mục, trong đó xem AI là một trong 11 nhóm công nghệ chiến lược với bốn sản phẩm ưu tiên là mô hình ngôn ngữ lớn tiếng Việt, trợ lý ảo, AI chuyên ngành và AI phân tích.

Để hiện thực hóa, theo Thứ trưởng Phạm Đức Long, chiến lược AI của Việt Nam xác định Nhà nước sẽ xây dựng hạ tầng tính toán hiệu năng cao và hạ tầng dữ liệu tập trung; phổ cập AI toàn dân và toàn diện; phát triển nguồn nhân lực AI; đồng thời thúc đẩy nghiên cứu và đổi mới sáng tạo.

AI đang là cuộc cạnh tranh toàn cầu nhưng Việt Nam có cơ hội lịch sử để tham gia vào cuộc chơi này. “Phát triển AI là sứ mệnh quốc gia của nhà nước, doanh nghiệp và mọi người người dân. Chúng ta có tầm nhìn tốt, chiến lược tự chủ, giờ là lúc hành động để biến tầm nhìn thành hiện thực”, ông kêu gọi.

Toàn cảnh diễn đàn.

Diễn đàn được thiết kế với bốn phiên làm việc. Phiên thứ nhất: “AI và phát triển kinh tế” bàn về kinh doanh thông minh cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, động lực tăng trưởng mới cho doanh nghiệp.

Phiên thứ hai: “AI cho quản trị Xã hội” bàn về đạo đức trong Trí tuệ nhân tạo và những hàm ý đối với Việt Nam.

Phiên thứ ba: “Nghiên cứu, đào tạo, nhân tài AI” bàn về chiến lược phát triển nguồn nhân lực AI của Hàn Quốc và một số đề xuất cho Việt Nam; phát triển tài năng AI để Việt Nam trở thành cường quốc AI.

Phiên thứ tư: “Hệ sinh thái khởi nghiệp AI” bàn về phát triển Trung tâm tính toán hiệu năng cao quốc gia, quỹ hỗ trợ AI; đầu tư mạo hiểm cho AI, cơ hội cho startup AI Việt Nam.

Diễn đàn cũng diễn ra phiên thảo luận chuyên sâu tập trung về định hướng tương lai về phát triển AI tại Việt Nam, trong đó mộ số chủ đề về xây dựng Luật AI.

Hà My