Từ mỏ đất sét Bình Khê đến hàng xuất khẩu

Bình Khê là một trong những địa phương có nguồn tài nguyên đất sét dồi dào ở Quảng Ninh. Lợi thế này đã và đang được phường khai thác có hiệu quả cho phát triển kinh tế – xã hội trên địa bàn. 

Từ ngày 1/7/2025, xã Bình Khê sáp nhập với phường Tràng An và xã Tràng Lương thành phường Bình Khê. Chưa có một thống kê đầy đủ về trữ lượng đất sét ở phường hiện nay, chỉ ước đoán mỏ sét ở xã Bình Khê cũ có diện tích 5,4ha, trữ lượng đất sét khoảng hơn 200.000m³. Mỏ đất sét ở phường Tràng An cũ có diện tích trên 20ha, trữ lượng khoảng hơn 1 triệu m³. Đấy là chưa kể nguồn đất sét ở xã Tràng Lương cũ. Trữ lượng đất sét ở phường Bình Khê hiện tập trung ở các khu như: Quán Vuông, Tràng Bảng và dưới lòng hồ Đập Làng.

Trữ lượng này không chỉ đáp ứng nhu cầu khai thác trước mắt mà còn đảm bảo nguồn nguyên liệu ổn định lâu dài cho các cơ sở sản xuất. Tài nguyên đất sét tạo nên “hậu phương”, là cơ sở vững chắc để địa phương thúc đẩy ngành công nghiệp đất sét nung, tạo ra những giá trị kinh tế – xã hội bền vững. Ông Nguyễn Quang Mâu, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Gốm Đất Việt, cho biết: “Đất sét ở đây có hàm lượng oxit sắt rất cao nên có thể làm ra những sản phẩm có màu đỏ bã trầu rất được thị trường ưa thích. Chỉ tính riêng mỏ đất sét của chúng tôi đang khai thác cũng đủ để vận hành nhà máy tầm 50 năm nữa cũng chưa hết”.

Ông Mâu kể, từ năm 2009, ông về Đông Triều khảo sát khu vực ruộng đồng bấp bênh ở xã Tràng An (nay là phường Bình Khê), thấy nguồn nguyên liệu phong phú, con em nông dân thiếu việc làm rất nhiều. Vậy là ông huy động đồng nghiệp, anh em xây dựng công ty để tận dụng nguồn tài nguyên quý giá này. Từ năm 2010, Gốm Đất Việt ra mẻ hàng đầu tiên, đến nay đã 16 năm xây dựng và phát triển, đi từ chỗ chưa có tên tuổi đến doanh nghiệp văn hóa – khoa học và công nghệ đầu tiên trong ngành sản xuất gạch ngói đất sét nung Việt Nam.

Doanh nghiệp này cũng đã được tặng 39 kỷ lục quốc gia, 6 kỷ lục quốc tế, cao quý nhất là Giải thưởng Hồ Chí Minh về KHCN. Gốm Đất Việt cũng đã xuất khẩu đến 56 quốc gia và vùng lãnh thổ, góp phần làm rạng danh đất sét nung Việt Nam trên trường quốc tế. Như thế, xưa kia, đất sét làm gạch ngói kiến tạo nên những ngôi nhà bên sông Cầm thì nay gạch ngói đã có mặt ở khắp mọi miền đất nước và theo tàu viễn dương ra thế giới.

Một số doanh nghiệp như Gốm Đất Việt trên địa bàn phường Bình Khê đã và đang mạnh dạn áp dụng công nghệ mới vào sản xuất. Nếu trước đây, gạch ngói đất sét nung chủ yếu sản xuất theo phương thức truyền thống, năng suất thấp thì nay công nghệ lò tuynel, nung nhanh, đùn dẻo, nghiền khô siêu mịn, tiết kiệm năng lượng trong nung gạch, tận dụng khí thải để sấy khô đã được đưa vào áp dụng rộng rãi. Nhờ đó, chất lượng sản phẩm được nâng cao rõ rệt: Sản phẩm nhẹ hơn, bền chắc hơn, khả năng chịu lực và cách âm, cách nhiệt tốt hơn.

Đất sét Bình Khê khi được xử lý bằng công nghệ tiên tiến, không chỉ tạo ra vật liệu xây dựng thông thường mà còn trở thành sản phẩm cao cấp, như: Ngói màu, gạch trang trí, gạch cao cấp đang dần chiếm thị phần lớn, đủ tiêu chuẩn xuất khẩu, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm, tiết kiệm tài nguyên. Việc kết hợp giữa nguồn nguyên liệu địa phương và công nghệ hiện đại đã đem lại giá trị gia tăng lớn, thay đổi diện mạo cả ngành công nghiệp vật liệu xây dựng, mở ra triển vọng để thương hiệu gạch ngói vươn xa hơn.

Nhờ nguồn nguyên liệu dồi dào, khai thác khoa học và gắn liền với đầu tư công nghệ, Bình Khê chắc chắn sẽ không chỉ là nơi cung cấp nguyên liệu mà còn là trung tâm công nghiệp đất sét nung của Quảng Ninh. Trong bối cảnh nhu cầu xây dựng trong nước tăng cao, cùng với xu hướng tìm kiếm sản phẩm vật liệu xây dựng có chất lượng, gạch ngói từ đất sét Bình Khê sẽ tiếp tục khẳng định chỗ đứng trên thị trường. Sự kết hợp giữa lợi thế nguyên liệu, công nghệ hiện đại và chính sách phát triển bền vững sẽ giúp phường Bình Khê khai thác tối đa giá trị của nguồn đất sét tạo nền tảng quan trọng góp phần đưa tỉnh trở thành trung tâm công nghiệp vật liệu xây dựng hàng đầu cả nước.

Phạm Học