‘Chìa khóa số’ để đưa sản phẩm Việt Nam ra thế giới

Thương mại điện tử: Trụ cột tiên phong của chuyển đổi số

Chia sẻ tại Hội nghị giao ban Xúc tiến thương mại tháng 9/2025 diễn ra chiều 30/9, bà Lại Việt Anh, Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) khẳng định, thương mại điện tử là một trong những trụ cột của chuyển đổi số, đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng thị trường quốc tế cho doanh nghiệp Việt Nam.

Trong 5 năm qua, Việt Nam đã xây dựng một hệ thống cơ chế, chính sách khá toàn diện để thúc đẩy kinh tế số và thương mại điện tử. Điển hình là Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, tầm nhìn 2030; Chiến lược phát triển kinh tế số và xã hội số giai đoạn 2025 – 2030, cùng nhiều nghị quyết của Đảng và Chính phủ về đổi mới sáng tạo và phát triển công nghệ.

Bên cạnh đó, Việt Nam đã ban hành Luật Giao dịch điện tử 2023, Luật Phát triển công nghệ số 2025. Đặc biệt, Bộ Công Thương đang chủ trì xây dựng Luật Thương mại điện tử đầu tiên, dự kiến trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 10 vào tháng 10 tới. Đây sẽ là bước ngoặt, tạo hành lang pháp lý đồng bộ để thúc đẩy thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ và bền vững.

Theo bà Lại Việt Anh, thương mại điện tử chính là lĩnh vực tiên phong trong quá trình chuyển đổi số. Ngay từ năm 2005, Việt Nam đã có kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử cho từng giai đoạn 5 năm. Đến nay, thương mại điện tử duy trì tốc độ tăng trưởng trung bình khoảng 20%/năm, với quy mô thị trường dự kiến đạt 25 tỷ USD vào năm 2025, chiếm khoảng 10% tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước.

Thực tiễn số hóa từ các thương vụ Việt Nam ở nước ngoài

Chia sẻ tại hội nghị, ông Cao Xuân Thắng, Tham tán thương mại tại Singapore nhấn mạnh, vai trò của nền tảng số trong điều hành và hỗ trợ doanh nghiệp.

“Chúng tôi xây dựng hệ thống dữ liệu tập trung, từ lịch công tác đến thông tin doanh nghiệp, sự kiện, để có góc nhìn 360 độ hỗ trợ xúc tiến thương mại. Đồng thời, các công cụ e-marketing tích hợp giúp kết nối, nhắc nhở doanh nghiệp tham gia hội nghị, sự kiện một cách kịp thời và hiệu quả,” ông Thắng nói.

Mặt khác, Thương vụ Singapore còn triển khai hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phẩm ứng dụng công nghệ blockchain, bản đồ sức khỏe nông sản Việt Nam, cùng các nền tảng đào tạo trực tuyến cho doanh nghiệp nhỏ và hợp tác xã. Những giải pháp này cho thấy quyết tâm đưa công nghệ vào từng mắt xích của chuỗi xúc tiến, từ quản lý dữ liệu, đào tạo đến kết nối thị trường.

Bà Nguyễn Thị Hoàng Thuý, Tham tán thương mại tại Thụy Điển chia sẻ, kinh nghiệm từ Bắc Âu – khu vực ít đoàn xúc tiến trực tiếp, nhưng lại là thị trường khó tính, tiêu chuẩn cao.

“Nếu chỉ dựa vào hội chợ hay đoàn giao thương vài ngày thì chi phí quá lớn và hiệu quả thấp. Do đó, chúng tôi buộc phải số hóa: xây dựng website, mạng xã hội, cơ sở dữ liệu ngành hàng để quảng bá sản phẩm Việt quanh năm. Thực tế, doanh nghiệp Bắc Âu coi hồ sơ số như một ‘visa thương mại’, đòi hỏi minh bạch và chuẩn mực ngay từ đầu,” bà Thúy cho hay.

Từ thực tiễn này, có thể thấy chuyển đổi số không chỉ là xu thế, mà là điều kiện bắt buộc để duy trì hiện diện bền vững tại các thị trường khắt khe.

Đồng hành chính sách, nâng cao năng lực cho doanh nghiệp

Ở góc độ nhà quản lý, ông Nguyễn Thành Dương, Phó Trưởng phòng Phát triển năng lực xúc tiến thương mại, Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương), cho biết Cục đang phối hợp với các nền tảng như Alibaba, Amazon, TikTok triển khai Gian hàng quốc gia, hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu trực tiếp. Kết quả sơ bộ: hơn 50% doanh nghiệp tham gia đã có đơn hàng, giá trị trung bình hàng chục nghìn USD.

Tuy nhiên, năng lực số của nhiều doanh nghiệp Việt còn hạn chế, từ vận hành gian hàng đến logistics xuyên biên giới, trong khi các thị trường ngày càng yêu cầu cao về truy xuất nguồn gốc, môi trường, lao động. Do đó, doanh nghiệp cần đầu tư bài bản thay vì dựa vào lợi thế giá rẻ.

Bên cạnh hợp tác quốc tế, Cục đang hoàn thiện chính sách với các chương trình lớn như Chiến lược phát triển thương mại điện tử quốc gia 2026–2030, Go Export, Gian hàng quốc gia trên Alibaba, đồng thời xây dựng bộ chỉ số đánh giá mức độ sẵn sàng chuyển đổi số cho cơ quan quản lý, tổ chức hỗ trợ và doanh nghiệp.

Cục cũng tập trung đào tạo kỹ năng thực hành: vận hành gian hàng, livestream bán hàng xuyên biên giới, ứng dụng AI trong quảng cáo. Hàng nghìn doanh nghiệp nhỏ và hợp tác xã đã tham gia, coi đây là bệ phóng cạnh tranh. Song song với đó, hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài trở thành “cánh tay nối dài”, cung cấp cảnh báo sớm, thông tin pháp lý và xu hướng tiêu dùng.

Kết luận hội nghị, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân nêu rõ, trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt, chuyển đổi số và phát triển kinh tế tư nhân theo tinh thần Nghị quyết 68 chính là chìa khóa để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Thứ trưởng đề nghị Cục Xúc tiến thương mại, các thương vụ Việt Nam ở nước ngoài, cùng các hiệp hội ngành hàng, địa phương và doanh nghiệp phải phối hợp đồng bộ, hành động quyết liệt và minh bạch, biến những chính sách thành kết quả thực chất. Với sự chung sức từ cả hệ thống, Thứ trưởng tin tưởng rằng hàng hóa Việt Nam sẽ ngày càng khẳng định vị thế, vươn xa hơn trên bản đồ thương mại quốc tế.