Cơ hội khởi nghiệp và sáng tạo cho sinh viên

Theo đại diện Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), dự kiến trong năm 2025, quy mô thị trường thương mại điện tử (TMĐT) sẽ vượt mốc 30 tỷ USD, chiếm khoảng 10% tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng cả nước.

Cơ hội khởi nghiệp và sáng tạo cho sinh viên

Trong những năm gần đây, cùng với xu thế chuyển đổi số quốc gia và toàn cầu, thương mại điện tử đã trở thành một cấu phần quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế số. Không chỉ dừng lại ở vai trò là kênh bán hàng, thương mại điện tử ngày càng gắn liền với đổi mới mô hình kinh doanh, thay đổi hành vi tiêu dùng và mở ra nhiều cơ hội nghề nghiệp mới cho lực lượng lao động trẻ.

Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy không ít sinh viên vẫn còn thiếu kiến thức hệ thống, kỹ năng thực hành và cái nhìn toàn diện về cách thức vận hành của thương mại điện tử trong môi trường kinh doanh số.

Tại Hội thảo về ứng dụng các giải pháp và xu hướng mới trong thương mại điện tử cho sinh viên vừa được Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) tổ chức, ông Nguyễn Hữu Tuấn – Giám đốc Trung tâm Phát triển Thương mại điện tử và Công nghệ số (eComDX), Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số cho biết, thương mại điện tử hiện nay không còn được nhìn nhận đơn thuần là một kênh bán hàng bổ sung, mà đã trở thành mô hình kinh doanh cốt lõi, mang tính chiến lược, đóng vai trò động lực then chốt trong quá trình chuyển đổi số của ngành bán lẻ trên phạm vi toàn cầu. Đây cũng là lĩnh vực mở ra nhiều cơ hội việc làm, khởi nghiệp và sáng tạo cho sinh viên trong tương lai gần.

Ở góc độ quốc tế, ông Tuấn cho biết doanh thu bán lẻ thương mại điện tử toàn cầu năm 2025 được dự báo đạt khoảng 6,86 nghìn tỷ USD, với tốc độ tăng trưởng 8,3%. Trong đó, Trung Quốc hiện chiếm khoảng 44% thị phần thương mại điện tử bán lẻ toàn cầu, tiếp theo là Hoa Kỳ với khoảng 16%.

Đáng chú ý, khu vực Đông Nam Á, bao gồm Việt Nam, Indonesia và Thái Lan, đang nổi lên là khu vực có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất thế giới, nhờ dân số trẻ, tỷ lệ sử dụng internet cao và sự bùng nổ của các nền tảng số. Những xu hướng này cho thấy thương mại điện tử sẽ tiếp tục là lĩnh vực giàu tiềm năng, đòi hỏi nguồn nhân lực trẻ có tư duy số, sáng tạo và khả năng thích ứng nhanh.

Về các xu hướng giai đoạn 2024–2025, ông Nguyễn Hữu Tuấn cho rằng thương mại điện tử đang chứng kiến sự gia tăng mạnh mẽ của mua sắm trên thiết bị di động, khi giao dịch qua M-commerce chiếm tỷ trọng lớn trong tổng giao dịch.

Cùng với đó là sự ứng dụng ngày càng sâu rộng của Trí tuệ nhân tạo tạo sinh trong tìm kiếm, gợi ý sản phẩm và cá nhân hóa trải nghiệm mua sắm. Các hình thức như livestream bán hàng, thương mại xã hội, thương mại điện tử xuyên biên giới và mô hình bán lẻ hợp nhất đa kênh (omnichannel) đang phát triển nhanh, làm thay đổi căn bản cách thức người tiêu dùng tiếp cận và ra quyết định mua sắm. Theo ông Tuấn, đây chính là những xu hướng mà sinh viên cần sớm nắm bắt để chủ động định hướng học tập, nghề nghiệp và khởi nghiệp trong tương lai.

Đối với Việt Nam, ông Tuấn cho biết quy mô thị trường thương mại điện tử năm 2024 đạt khoảng 25 tỷ USD, với tốc độ tăng trưởng trên 25%, đưa Việt Nam vào nhóm 10 quốc gia có tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử nhanh nhất thế giới.

Dự kiến trong năm 2025, quy mô thị trường sẽ vượt mốc 30 tỷ USD, chiếm khoảng 10% tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng cả nước. Mức chi tiêu thương mại điện tử bình quân đầu người đạt khoảng 400 USD/năm, với hơn 55% dân số đã tham gia mua sắm trực tuyến. Những con số này cho thấy nhu cầu lớn về nguồn nhân lực thương mại điện tử trong thời gian tới, đồng thời mở ra nhiều cơ hội việc làm cho sinh viên ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường.

Trong bối cảnh đó, ông Nguyễn Hữu Tuấn cũng chia sẻ nhiều mô hình và xu hướng kinh doanh trực tuyến mới đang hình thành và phát triển mạnh tại Việt Nam, như kinh tế chia sẻ, du lịch trực tuyến, mô hình dropshipping và bán hàng trực tiếp từ doanh nghiệp tới người tiêu dùng.

Đặc biệt, xu hướng người tiêu dùng trẻ, nhất là thế hệ Gen Z, có thói quen tiếp cận nội dung giải trí trước khi ra quyết định mua sắm đã thúc đẩy mạnh mẽ các hình thức như livestream bán hàng, video mua sắm tương tác và gamification. Theo ông Tuấn, đây là lợi thế rất lớn của sinh viên nếu biết tận dụng tư duy sáng tạo, khả năng làm nội dung và kỹ năng số để tham gia vào lĩnh vực thương mại điện tử.

Ứng dụng AI đang định hình lại tương lai

Theo Ông Nguyễn Hữu Tuấn, Luật Thương mại điện tử đã chính thức được Quốc hội thông qua hôm 10/12 vừa qua đã tạo hành lang pháp lý quan trọng cho sự phát triển của thương mại điện tử trong giai đoạn tới. Việc nắm bắt các quy định pháp luật mới, đặc biệt là trách nhiệm của người bán, nền tảng và các chủ thể tham gia thương mại điện tử, là yêu cầu cần thiết không chỉ đối với doanh nghiệp mà còn đối với sinh viên – lực lượng lao động tương lai của nền kinh tế số. Theo ông Tuấn, việc tiếp cận sớm kiến thức pháp lý sẽ giúp sinh viên hình thành tư duy kinh doanh bền vững, đúng pháp luật ngay từ khi bắt đầu tham gia môi trường số.

Ông Cao Quí Long – giảng viên Trung tâm Phát triển Thương mại điện tử và Công nghệ số (eComDX), Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số khẳng định, Trí tuệ nhân tạo là một lĩnh vực công nghệ đột phá, đang định hình lại tương lai.

Những mặt tích cực chính của AI là tự động hóa công việc (giảm thời gian thủ công), tiết kiệm thời gian và chi phí nhờ các chatbot hỗ trợ khách hàng 24/7, và hỗ trợ ra quyết định nhanh và chính xác do khả năng xử lý dữ liệu nhanh hơn con người hàng ngàn lần.

Đặc biệt, trong thương mại điện tử, AI đóng vai trò thiết yếu trong Chuyển đổi số, thông qua việc cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng (dựa trên hành vi mua sắm và lịch sử tìm kiếm), tối ưu hóa giá bán và khuyến mãi, cũng như tạo nội dung tự động (ảnh sản phẩm, mô tả, tiêu đề, video giới thiệu). 

Để khai thác tối đa tiềm năng của AI, ông Long nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sử dụng Prompt (câu lệnh) hiệu quả, coi Prompt là “cầu nối quan trọng giữa con người và Ai”.

Một Prompt hiệu quả phải bao gồm đầy đủ các thành phần cốt lõi như: Ngữ cảnh (cung cấp vai trò và mục tiêu rõ ràng),Nhiệm vụ cụ thể, Phong cách/Giọng văn, Định dạng đầu ra, và Giới hạn cụ thể (như độ dài, số lượng).

Anh Đào