AI có thay thế được máy tính cầm tay? Cuộc chuyển dịch âm thầm trong học tập và công việc

Khi AI giải toán như con người

Sự phát triển mạnh mẽ của Trí tuệ nhân tạo trong những năm gần đây đang làm thay đổi cách con người tiếp cận các phép tính, từ đơn giản đến phức tạp. Điều này khiến không ít người đặt câu hỏi liệu các thiết bị tính toán truyền thống, trong đó có máy tính cầm tay, còn thực sự cần thiết trong đời sống hằng ngày hay không.

Mùa hè vừa qua, các mô hình AI đến từ Google, OpenAI và DeepSeek đã gây chú ý khi đạt mức điểm tương đương huy chương vàng tại Olympic Toán quốc tế. Đây được xem là một dấu mốc quan trọng, cho thấy khả năng xử lý toán học và suy luận logic của máy học đang tiến bộ rất nhanh, tiệm cận năng lực của con người trong những sân chơi học thuật đỉnh cao.

Tuy nhiên, kết quả này cũng phản ánh một thực tế đáng chú ý. Không mô hình AI nào đạt điểm tuyệt đối, trong khi tại kỳ thi này vẫn có năm thí sinh dưới 20 tuổi làm được điều đó. Khoảng cách này cho thấy AI đã rất mạnh trong việc giải toán, nhưng vẫn chưa hoàn toàn vượt qua tư duy linh hoạt và sáng tạo của con người ở những bài toán khó nhất.

Theo Chủ tịch Olympic Toán quốc tế Gregor Dolinar, chỉ cần đặt câu hỏi đúng cách, AI hoàn toàn có thể giải được các bài toán trừu tượng và đưa ra lời giải thích chi tiết. Ông cho rằng trong bối cảnh sinh viên ngày nay chủ yếu tính toán bằng Điện thoại thông minh và phần mềm, các thiết bị tính toán vật lý như máy tính cầm tay có thể sẽ dần biến mất theo thời gian.

Vì sao máy tính cầm tay vẫn chưa thể biến mất?

Dù AI đang thể hiện năng lực vượt trội, sự biến mất của máy tính cầm tay được nhận định là khó xảy ra trong một sớm một chiều. Trên thực tế, thiết bị này vẫn giữ nhiều lợi thế mà AI và các ứng dụng số chưa thể thay thế hoàn toàn.

Máy tính cầm tay có ưu điểm đơn giản, dễ sử dụng, không phụ thuộc vào kết nối Internet và ít rủi ro về lỗi hệ thống. Trong môi trường giáo dục, đặc biệt là các kỳ thi, máy tính cầm tay vẫn là công cụ được cho phép rộng rãi vì đảm bảo tính công bằng và kiểm soát tốt hơn so với các thiết bị thông minh.

Bên cạnh đó, thói quen sử dụng lâu năm cũng là yếu tố quan trọng. Với nhiều người, việc bấm máy tính cầm tay đã trở thành phản xạ quen thuộc khi cần xử lý nhanh các phép tính. Ở nhiều quốc gia, hạ tầng số còn hạn chế, việc tiếp cận AI hay các ứng dụng thông minh chưa đồng đều, khiến máy tính cầm tay vẫn là lựa chọn phù hợp và tiết kiệm.

Các chuyên gia giáo dục cũng cho rằng việc lạm dụng AI trong tính toán có thể làm suy giảm kỹ năng nền tảng của người học. Trong khi đó, máy tính cầm tay vẫn đóng vai trò hỗ trợ, giúp người dùng tự suy nghĩ cách làm và chỉ dùng thiết bị để kiểm tra kết quả.

Nhìn tổng thể, AI khó có thể thay thế hoàn toàn máy tính cầm tay trong tương lai gần. Thay vào đó, hai công cụ này nhiều khả năng sẽ song song tồn tại, với những vai trò khác nhau. Máy tính cầm tay tiếp tục phục vụ các nhu cầu tính toán cơ bản, ổn định, còn AI đảm nhiệm vai trò trợ lý thông minh, hỗ trợ giải thích, phân tích và xử lý các bài toán phức tạp hơn trong học tập và công việc.