AI thúc đẩy startup ít người và cắt giảm nhân sự tại Meta

Hàng loạt công ty lớn ở Mỹ, nhất là trong lĩnh vực công nghệ, đang cắt giảm lao động, không phải do kinh doanh yếu kém, mà để tinh gọn, tiết kiệm chi phí, vận hành nhanh và linh hoạt hơn. Theo dữ liệu từ Live Data Technologies, các công ty đại chúng Mỹ đã giảm tổng cộng 3,5% số lượng nhân viên văn phòng trong ba năm qua. Tính trong một thập kỷ, 20% công ty S&P 500 đã thu hẹp quy mô nhân sự. WSJ nhận định họ đang đặt cược rằng nhóm nhỏ sẽ hiệu quả hơn trong nền kinh tế hiện đại.

Từ tăng trưởng bùng nổ đến thu hẹp quy mô nhân sự

Business Insider cho biết, cách đây một thế kỷ, hầu hết người Mỹ làm nông hoặc thợ thủ công, số khác làm cho những cơ sở nhỏ. Điều này bắt đầu thay đổi với sự ra đời của các ngành công nghiệp cần đầu tư vốn lớn như dệt may, đòi hỏi tập hợp những nhóm lao động lớn dưới quyền một chủ.

“Những năm 1930, khoảng 1/10 lực lượng lao động làm việc cho các công ty với quy mô ít nhất 10.000 người. Đến cuối Thế chiến II, tỷ lệ đó tăng vọt lên 1/3”, Louis Hyman, nhà sử học về lao động và doanh nghiệp tại Đại học Cornell, cho biết.

Hàng chục năm qua, đội ngũ nhân viên văn phòng hùng hậu cần thiết cho hoạt động kinh doanh. Để phát triển từ startup nhỏ bé thành gã khổng lồ, các công ty ngày càng cần nhiều chuyên viên nhân sự, kế toán, marketing, kỹ sư, nhà phân tích và quản lý dự án.

Nhưng vài năm nay, xu hướng thế kỷ đó bắt đầu bị phá vỡ. Khoảnh khắc bước ngoặt được cho là diễn ra vào ngày 9/11/2022, khi Meta sa thải hơn 11.000 nhân viên. Nhiều công ty công nghệ và trong những lĩnh vực khác cũng nối gót.

Ban đầu, việc cắt giảm được lý giải do sự tuyển dụng quá mức thời Covid-19. Nhưng hai năm rưỡi sau, làn sóng sa thải vẫn không dừng lại. AI hiện diện khắp nơi và giúp các tổ chức nhỏ gọn đảm nhiệm công việc vốn đòi hỏi nhiều nhân lực.

Tháng 6, CEO Amazon Andy Jassy gửi thông điệp thẳng thắn đến 350.000 nhân viên: đội ngũ sẽ bị cắt giảm số lượng trong tương lai gần vì AI giúp cải tiến hiệu suất. Thông điệp thu hút sự chú ý của dư luận và khiến nhân viên phản ứng dữ dội.

Jassy không phải CEO duy nhất ám chỉ về tương lai này. Hồi tháng 5, trưởng bộ phận khách hàng cá nhân và cộng đồng của ngân hàng JPMorgan dự đoán AI sẽ làm giảm 10% số nhân viên trong mảng vận hành. Cùng tháng, CEO Klarna cho biết, các khoản đầu tư của công ty vào AI dẫn đến đội ngũ nhân sự giảm 40%. CEO Ford, công ty tuyển dụng hàng chục nghìn chuyên viên văn phòng, tuyên bố AI sẽ xóa sổ một nửa số việc làm trong mảng này.

Xu hướng startup ít người

Kian Katanforoosh, CEO và nhà sáng lập startup phần mềm Workera, nói không muốn có nhiều nhân viên hơn hiện tại (80 người), bất kể công ty thành công đến đâu. “Tôi thực sự tin chúng ta có thể tiến rất xa mà không cần tăng thêm người. Tôi là một kỹ sư và không muốn quản lý quá nhiều người nếu không cần thiết”, ông nói.

Arthur Kaneko, chuyên gia tại công ty đầu tư mạo hiểm Coreline Ventures, cũng nhận thấy các nhà sáng lập đang huy động vốn vòng đầu với số lượng nhân viên ít hơn. “Cách tạo dựng công ty đang thay đổi mạnh ở thời AI. Nhờ AI lập trình, marketing, bán hàng, mọi người làm được nhiều việc hơn với ít nhân sự hơn”, ông nói.

Kaneko cho rằng các startup này vẫn sẽ duy trì bộ máy tinh gọn khi thành công. “Họ sẽ không tuyển những người mà Meta và Microsoft từng phải tuyển để đạt đến vị trí hiện tại. Tôi nghĩ với startup, số lượng nhân viên trung bình trên mỗi công ty sẽ giảm vĩnh viễn”, ông nhận định.

Jolie, thương hiệu vòi sen cao cấp, dự kiến đạt doanh thu hàng năm 50 triệu USD với 5 nhân viên. CEO Ryan Babenzien cho rằng thành quả này là nhờ công nghệ và chiến lược thuê ngoài. “Việc tuyển dụng giờ không còn cần thiết như trước”, ông giải thích với WSJ. “10 năm trước, xây dựng doanh nghiệp 50 triệu USD với 5 nhân viên hoặc ít hơn cực kỳ khó. Nhưng ngày nay, tôi nghĩ điều đó sẽ trở nên rất phổ biến”.

CEO OpenAI, Sam Altman, thậm chí đặt cược với bạn bè về việc khi nào sẽ có “công ty một thành viên đầu tiên đạt giá trị tỷ USD”.

Lợi và hại trong kỷ nguyên công ty gọn nhẹ

Theo Business Insider, có nhiều lý do khiến người lao động khó chịu khi làm tại tổ chức lớn, như tranh chấp nội bộ, nhiều cấp phê duyệt, họp hành rườm rà hay cảm giác bản thân nhỏ bé, tầm thường. Các bộ máy gọn nhẹ ít gặp tình trạng này, nên nhân viên cũng thường có động lực hơn. Theo công ty tư vấn và phân tích Gallup, nhân viên tại công ty nhỏ có mức độ gắn bó cao nhất, điểm số giảm xuống dưới trung bình khi tổ chức chạm ngưỡng 500 nhân viên.

“Các CEO và nhà sáng lập sẽ hào hứng khi thức dậy và làm việc với nhóm nhỏ hơn, hiệu suất cao hơn”, nhà đồng sáng lập Reddit Alexis Ohanian nhận xét trên Fortune năm ngoái.

Tuy nhiên, kỷ nguyên mới có thể cướp đi con đường sự nghiệp dài hạn mà các công ty lớn đem lại cho người lao động. Với vị trí tuyển dụng dồi dào, công ty lớn từng tạo điều kiện cho nhân viên thử nghiệm điều mới mẻ và thăng tiến. Các công ty nhỏ không cung cấp nhiều cơ hội như thế, đồng nghĩa người lao động có thể cần “nhảy việc” nhiều hơn trong tương lai.

Công ty nhỏ cũng ít khả năng đầu tư vào đào tạo cho nhân sự trong quá trình làm việc. Điều này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến người mới bắt đầu sự nghiệp hay sinh viên mới ra trường, trong khi họ bị AI đe dọa nhiều nhất.

Nếu các gã khổng lồ ngày nay thu hẹp quy mô nhân sự và gã khổng lồ tương lai không cần nhiều nhân sự ngay từ đầu, thế giới có thể sẽ chứng kiến sự kết thúc của kỷ nguyên tập đoàn lớn và đông người. Một thế hệ công ty mới nhanh nhạy, linh hoạt sẽ ra đời, nhưng cũng khiến người lao động loay hoay với con đường sự nghiệp bị thu hẹp và ít cơ hội việc làm hơn.

Thu Thảo tổng hợp