Bài học từ 86% nhân sự bị sa thải vì AI nhưng lương kỹ sư công nghệ vẫn lên tới 150.000 USD

Ngày 25/10 tại TP. Hồ Chí Minh, Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam phối hợp cùng Viện Công nghệ Blockchain và Trí tuệ nhân tạo ABAII tổ chức chương trình ABAII Unitour 2025 ở Trường Đại học Tài chính – Marketing (UFM) với chủ đề “Khai phóng tư duy số – Dẫn lối tương lai nghề nghiệp”. Sự kiện thu hút hơn 500 sinh viên, giảng viên và chuyên gia trong lĩnh vực tài chính, công nghệ và giáo dục, mở ra diễn đàn trao đổi về cách mà Blockchain, trí tuệ nhân tạo (AI) và khung pháp lý đang định hình những hướng đi mới cho lực lượng lao động trẻ trong nền kinh tế số.

Phát biểu khai mạc, PGS,TS. Lê Thị Thúy Hằng, Phó Viện trưởng Viện Công nghệ Tài chính – Ngân hàng, đã nhấn mạnh vai trò trung tâm của giáo dục trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia. Đại học không chỉ là nơi truyền đạt tri thức, mà phải trở thành không gian “khai phóng tư duy công nghệ và năng lực sáng tạo cho thế hệ trẻ”.

Theo PGS,TS. Lê Thị Thúy Hằng, muốn đáp ứng nhu cầu nhân lực trong thời kỳ mới, mô hình đào tạo cần gắn kết chặt chẽ giữa nhà trường, doanh nghiệp và hiệp hội chuyên ngành, để sinh viên không chỉ được trang bị nền tảng lý thuyết mà còn được thực hành, tiếp cận sớm với công nghệ thực tiễn và văn hóa đổi mới.

Ông Trần Huyền Dinh, Chủ nhiệm Ủy ban Ứng dụng Fintech, Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam, Giám đốc điều hành AlphaTrue, cho biết, năm 2025 đánh dấu cột mốc quan trọng của thị trường tài sản mã hoá toàn cầu khi tổng vốn hóa lần đầu vượt ngưỡng 4.000 tỷ USD, với hơn 716 triệu người dùng, tăng 16% so với năm 2024. Riêng Stablecoin đã đạt tổng khối lượng giao dịch 46.000 tỷ USD, tương đương các hệ thống thanh toán lớn như Visa và ACH, cho thấy tài sản mã hóa đang dần hội nhập sâu vào tài chính truyền thống.

Cùng với quy mô tăng trưởng đó, nhu cầu nhân lực Blockchain toàn cầu cũng gia tăng mạnh. Theo thống kê quốc tế, kỹ sư Blockchain tại Mỹ hiện có mức thu nhập trung bình gần 150.000 USD/năm, tại Singapore con số này xấp xỉ 108.000 SGD/năm, phản ánh sức hút lớn của ngành công nghệ Blockchain trong hệ sinh thái tài chính số.

Ông Dinh nhấn mạnh rằng, Việt Nam hiện nằm trong nhóm 7 quốc gia có tỷ lệ người sở hữu tài sản mã hoá cao nhất thế giới, đồng thời đang được hưởng lợi từ các chính sách cởi mở của Chính phủ như Nghị quyết 05/2025/NQ-CP về thí điểm thị trường tài sản mã hoá và Luật Công nghiệp Công nghệ số. Ông cho rằng, những hành lang pháp lý này là nền tảng để Việt Nam bước vào giai đoạn hội nhập tài chính số, đồng thời mở ra nhiều cơ hội nghề nghiệp mới trong các lĩnh vực Fintech, quản trị rủi ro, pháp lý công nghệ và phát triển sản phẩm số.

Tại sự kiện, ông Nguyễn Đăng Chí, Giảng viên Viện ABAII, đã chia sẻ chuyên đề “AI trong tay: Từ công cụ học tập đến năng lực nghề nghiệp”, mở rộng góc nhìn về vai trò của trí tuệ nhân tạo trong phát triển kỹ năng cá nhân và nghề nghiệp. Dẫn số liệu từ Báo cáo LinkedIn 2025, ông cho biết tốc độ tăng trưởng kỹ năng liên quan đến AI cao gấp 5 lần so với các kỹ năng khác, cho thấy nhu cầu sử dụng công nghệ này đã lan rộng trên toàn cầu. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng ấy cũng kéo theo những hệ lụy rõ rệt. Theo Challenger Report 2025, tại Mỹ, 86% số nhân sự bị sa thải trong tháng 9/2025 thuộc nhóm lý do “cập nhật công nghệ”, trong đó phần lớn các trường hợp liên quan trực tiếp đến việc doanh nghiệp triển khai và ứng dụng AI.

Ông Chí cho rằng những con số này phản ánh hai mặt của cuộc cách mạng trí tuệ nhân tạo: cơ hội bứt phá song hành cùng nguy cơ bị thay thế nếu không kịp thích ứng. AI có thể giúp tăng mạnh năng suất và khả năng sáng tạo, nhưng chỉ thực sự mang lại giá trị khi con người biết cộng tác cùng công nghệ – sử dụng đúng mục đích, duy trì tư duy phản biện và ý thức trách nhiệm trong không gian dữ liệu. “AI không thay thế con người, mà đang buộc con người phải giỏi hơn chính mình,” ông nhấn mạnh.

Phiên thảo luận “Cơ hội nghề nghiệp mới trong dòng chảy chuyển đổi số” tiếp tục khẳng định tầm quan trọng của việc kết nối giữa pháp lý, công nghệ và con người. Ông Lê Hòa Nhã, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Đầu tư HVA cho rằng, việc hình thành khung pháp lý rõ ràng cho tài sản mã hoá và Sandbox sẽ là động lực quan trọng giúp doanh nghiệp mạnh dạn thử nghiệm và đầu tư dài hạn. Theo ông, khi hành lang pháp lý trở nên minh bạch, các ngành nghề mới trong lĩnh vực công nghệ, tài chính và luật số sẽ bùng nổ, tạo không gian nghề nghiệp rộng mở cho thế hệ sinh viên hiểu biết cả về kỹ thuật lẫn quy định.

Ông Võ Thanh Thiên Toán, Giám đốc Công nghệ Công ty Cổ phần Decom Stars chia sẻ rằng, AI đang tái định hình quy trình sản xuất – kinh doanh thông qua khả năng tự động hoá, tối ưu chi phí và phân tích dữ liệu theo thời gian thực. Tuy nhiên, AI không thay con người, mà buộc con người phải giỏi hơn để sử dụng AI hiệu quả hơn. Sinh viên muốn thành công trong kỷ nguyên mới cần trang bị tư duy phân tích, kỹ năng lập luận và khả năng tư duy hệ thống, thay vì chỉ học các thao tác kỹ thuật đơn lẻ.

Từ góc độ nhân sự, bà Lê Ngọc Mỹ Tiên, Tổng Giám đốc kiêm Đồng sáng lập BlockchainWork đã đưa ra quan điểm thực tế: các doanh nghiệp công nghệ số hiện không chỉ tuyển dụng dựa vào bằng cấp, mà ưu tiên những ứng viên có năng lực thực hành, tư duy sản phẩm và khả năng ứng dụng công nghệ để giải quyết vấn đề cụ thể. Bà khuyến nghị sinh viên chủ động xây dựng thương hiệu cá nhân thông qua các dự án thực tế, qua đó thể hiện tư duy sáng tạo và hiểu biết về mô hình kinh doanh trong môi trường công nghệ. Theo bà, sự kết nối giữa nhà trường, hiệp hội và doanh nghiệp, sẽ giúp sinh viên không chỉ “học để biết”, mà “học để làm và học để khởi nghiệp”.

ABAII Unitour 2025 tại UFM không chỉ góp phần phổ biến tri thức công nghệ, mà còn tạo môi trường để sinh viên chủ động tham gia vào tiến trình chuyển đổi số của đất nước. Thông qua việc kết nối tri thức, nguồn nhân lực và công nghệ, chương trình giúp thế hệ trẻ hiểu rõ vai trò của mình trong kỷ nguyên “vươn mình”, khi Việt Nam bước vào giai đoạn định hình thể chế cho nền kinh tế số và từng bước tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị công nghệ toàn cầu.