Tình trạng xuống cấp các hồ đập tập trung chủ yếu ở các công trình do Công ty TNHH MTV Khai thác công trình Thủy lợi Quảng Bình quản lý.
Ông Nguyễn Hữu Sáng, Phó Giám đốc công ty cho biết: Công ty được giao quản lý 35 hồ chứa, 2 đập dâng, hệ thống thủy lợi Rào Nan, cống ngăn mặn giữ ngọt Mỹ Trung, trên 289km kênh mương các loại và 12,23km đê bao… phục vụ tưới tiêu cho 31.085ha lúa 2 vụ, cấp nước cho nhà máy nước sinh hoạt trên 12 triệu m3/năm. Phần lớn các công trình được xây dựng cách đây trên 30-40 năm, nay đã bị hư hỏng nghiêm trọng do tác động của thời tiết, thiên tai, đặc biệt là một số hạng mục đầu mối công trình và hệ thống kênh chính dẫn nước.
 |
| Tuyến kênh Chính Nam, hồ Vực Tròn, đoạn qua xã Hòa Trạch bị sạt lở, gây ảnh hưởng lớn đến năng lực dẫn nước, an toàn của tuyến kênh và đường giao thông – Ảnh: B.T |
Qua công tác kiểm tra của các đơn vị chức năng và công ty cho thấy, một số hạng mục đầu mối của các hồ chứa như Trung Thuần, Mù U, Bẹ, Ba Nương, Khe Ngang, Phú Hòa, Tiên Lang, Rào Đá đã bị hư hỏng. Một số đập đất xuất hiện dòng thấm, gây mất ổn định cho công trình. Các công trình này đã được UBND tỉnh tổ chức kiểm tra và đưa vào danh mục các công trình ưu tiên sửa chữa, nhằm bảo đảm an toàn đập tại văn bản số 2386/QĐ-UBND, ngày 12/12/2024.
Nhiều tuyến kênh chính của các công trình, như: Đá Mài, Vực Tròn, Bẹ, Phú Vinh, Tiên Lang, Phú Hòa, Cẩm Ly, Vực Nồi… đã bị xuống cấp nghiêm trọng. Phần tiếp giáp giữa tường và đáy kênh bị đứt gãy; nhiều đoạn kênh đã bị sập gãy, gây sạt trượt, không bảo đảm hiệu quả dẫn nước của công trình. Đặc biệt, tình trạng này còn uy hiếp đến an toàn đất sản xuất, các công trình nhà ở của dân cũng như một số tuyến đường giao thông.
Trưởng chi nhánh Thủy nông Bố Trạch Nguyễn Viết Sỹ cho biết, hệ thống kênh chính đập dâng Đá Mài có chiều dài 17,5km, đi qua địa bàn 2 xã Nam Trạch và Hoàn Lão, được đầu tư xây dựng vào năm 1986, phục vụ tưới tiêu cho trên 1.000ha lúa 2 vụ. Trải qua thời gian dài khai thác, công trình đã bị hư hỏng nghiêm trọng. Mặc dù năm 2022, UBND tỉnh đã bố trí từ nguồn đầu tư công từ ngân sách tỉnh để sửa chữa, nâng cấp tuyến kênh này. Tuy nhiên, do nguồn kinh phí hạn chế nên mới chỉ sửa chữa, nâng cấp được một số đoạn xung yếu, cục bộ.
Hiện tuyến kênh chính đập dâng Đá Mài đoạn từ Km0 đến Km1+100 (dài 1.100m) và đoạn từ Km2+320 đến Km6+650 (dài 5.330m) bị xuống cấp nghiêm trọng. Phần tiếp giáp giữa tường và đáy kênh bị đứt gãy, nhiều đoạn kênh đã bị sập gãy, gây sạt trượt. Dòng chảy bị rò rỉ, nước thất thoát không chỉ làm giảm hiệu quả tưới mà còn gây xói mòn đất đai của các hộ dân sống dọc hai bên kênh.
 |
| Một đoạn kênh thuộc hệ thống kênh chính đập dâng Đá Mài bị sập gãy và gây sạt trượt đất sản xuất của dân ở xã Hoàn Lão – Ảnh: B.T |
Bà Nguyễn Thị An, thôn Bàng, xã Hoàn Lão cho hay, nhà bà ở cạnh một đoạn kênh Đá Mài bị sạt lở nên rất lo lắng, mong cơ quan chức năng có biện pháp khắc phục kịp thời để gia đình yên tâm sản xuất, sinh sống.
Cùng chung tình trạng, tuyến kênh Chính Nam, hồ Vực Tròn, đoạn qua xã Quảng Trạch, xã Hòa Trạch, phường Ba Đồn, phường Bắc Gianh được đầu tư xây dựng từ năm 1994, có tổng chiều dài gần 28km. Công trình có nhiệm vụ dẫn và điều tiết nước từ các hồ chứa, đập dâng về phân phối, phục vụ nước tưới cho hơn 1.200ha lúa, rau màu và nuôi trồng thủy sản 2 vụ.
Đến nay, công trình đang bị hư hỏng, xuống cấp nghiêm trọng. Nhiều điểm bị sạt lở, đứt gãy… đã ảnh hưởng lớn đến an toàn của tuyến kênh và năng lực dẫn nước. Điều này dẫn đến việc không bảo đảm nhiệm vụ tưới cho những năm tiếp theo và làm giảm năng suất cây trồng, ảnh hưởng thu nhập của người dân. Cùng đó, còn tiềm ẩn nguy cơ gây sạt lở tuyến đường giao thông và uy hiếp đến sự an toàn của nhiều nhà dân sinh sống cạnh tuyến kênh này.
| Theo đánh giá của UBND tỉnh Quảng Bình (cũ), trải qua thời gian dài khai thác, các công trình đều có hư hỏng, xuống cấp, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn, nhất là trong điều kiện biến đổi khí hậu, thời tiết diễn biến bất thường, cực đoan. Nếu xảy ra sự cố, đặc biệt là vỡ đập, sẽ gây thiệt hại lớn về người và tài sản của Nhân dân vùng hạ du. Vì vậy, việc sớm bố trí nguồn lực để đầu tư sửa chữa, nâng cấp, xây dựng mới các hạng mục đầu mối tại các công trình hồ chứa nước và những tuyến kênh trọng yếu là yêu cầu hết sức cấp thiết. |
Ông Nguyễn Xuân Quang, Trưởng thôn Sơn Tùng, xã Hòa Trạch cho biết, mặc dù đơn vị quản lý thường xuyên nạo vét, gia cố kênh, tuy nhiên công trình xây dựng từ lâu nên đã xuống cấp nghiêm trọng. Cứ đến mùa mưa bão, tuyến kênh lại có thêm nhiều điểm, đoạn bị sạt lở, gây ảnh hưởng lớn đến đời sống, sinh hoạt của người dân. Vì vậy, mong tỉnh sớm có giải pháp đầu tư sửa chữa, nâng cấp tuyến kênh.
Tương tự, công trình hồ chứa nước Trung Thuần được xây dựng và đưa vào sử dụng từ năm 1982. Công trình đập đất này với dung tích 3,92 triệu m3, có nhiệm vụ cấp nước tưới cho gần 350ha lúa 2 vụ. Hiện nay, hầu hết các hạng mục của công trình đều đã xuống cấp nghiêm trọng và cần được đầu tư nâng cấp, sửa chữa kịp thời, như: Về phần thân đập, vùng mái bị sạt trượt, thường xuyên xuất hiện dòng thấm lớn, gây thất thoát nước và mất ổn định. Phần mái thượng lưu, lớp đá lát gia cố bị sóng đánh, gây sạt lún, xói lở sâu vào thân đập. Mái hạ lưu được gia cố bằng cách trồng cỏ tự nhiên, không có rãnh thoát nước, tiêu nước dẫn đến mặt trên mái đập bị sạt lở cục bộ. Phần đỉnh đập phía thượng lưu có xây tường chắn sóng xây bằng đá hộc, nay đã bị đổ vỡ, mục nát nhiều vị trí, không bảo đảm yêu cầu thiết kế; mặt đỉnh đập thiết kế rộng 4m chưa được gia cố, qua thời gian sử dụng bị xói mòn tạo nên nhiều hố lớn, có những vị trí bị sạt lún nên chiều rộng đỉnh đập chỉ còn 3m, gây khó khăn cho việc đi lại để quản lý, vận hành cũng như ứng cứu khi có sự cố…
Thành Quảng
Nguồn: https://baoquangtri.vn/kinh-te/202509/can-nang-cap-sua-chua-cac-cong-trinh-thuy-loi-xuong-cap-347385b/
https://www.vietnam.vn/can-nang-cap-sua-chua-cac-cong-trinh-thuy-loi-xuong-cap
