Cảnh báo video trí tuệ nhân tạo (AI) lừa đảo trên mạng xã hội

HQ Online –

Trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu, Trí tuệ nhân tạo (AI) đã trở thành một trong những công nghệ then chốt, góp phần định hình tương lai của mọi lĩnh vực từ kinh tế, giáo dục cho đến y tế và quản lý xã hội.

Việt Nam với lợi thế về nguồn nhân lực trẻ, năng động và chính sách chuyển đổi số đang được thúc đẩy mạnh mẽ, đã bắt đầu bước vào cuộc đua phát triển AI với nhiều thành tựu đáng ghi nhận.

Tuy nhiên, đi kèm với sự phát triển mạnh mẽ của AI thì các đối tượng xấu đã lợi dụng để tạo ra những nội dung giả mạo một cách dễ dàng và tinh vi nhằm lừa đảo chiếm đoạt tài sản người dân.

Thực tế hiện nay hoạt động đăng tải thông tin xấu độc, xuyên tạc trên không gian mạng diễn ra ngày càng phức tạp. Đáng chú ý, các thế lực thù địch sử dụng nền tảng mạng xã hội để tạo lập, đăng tải các thông tin, bài viết liên quan đến các sự kiện, vụ việc, vấn đề nóng xã hội đang quan tâm, qua đó gây tâm lý hoang mang cho người dân.

Bên cạnh đó, nhiều tổ chức, cá nhân có mục đích xấu đã lợi dụng công nghệ AI để sản xuất các đoạn video, âm thanh hoặc hình ảnh giống người thật, gắn liền với những sự kiện “nóng” đang thu hút sự quan tâm của dư luận.

Từ đó, thông tin độc hại gieo rắc tâm lý hoang mang, hoài nghi, thậm chí chia rẽ niềm tin của người dân vào chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước.

Hiện nay, AI cho phép tạo ra những sản phẩm giả mạo chỉ trong thời gian ngắn. Chỉ cần một đoạn giọng nói hoặc vài hình ảnh, công cụ có thể tái tạo ngoại hình, giọng điệu và cử chỉ của một người nổi tiếng hay lãnh đạo để lồng ghép các phát ngôn sai lệch. Đặc biệt, những video này thường được trình bày như các chương trình phân tích thời sự, bản tin “nóng”, hoặc các mẩu chuyện đời thường nhằm đánh lừa người xem.

Cơ quan chức năng cho biết nếu quan sát kỹ, chúng vẫn tồn tại nhiều điểm bất thường. Khuôn mặt đôi khi nhòe, cử chỉ không tự nhiên hoặc khẩu hình không khớp với lời nói. Âm thanh mang đặc điểm như được đọc từ máy, giọng đều đều, thiếu cảm xúc thật, đôi khi lẫn tạp âm không phù hợp với bối cảnh.

Một số chuyên gia về công nghệ Al cho hay, một video giả mạo được dàn dựng giống như bản tin truyền hình, có người dẫn đọc tin về chính sách nhạy cảm. Khi so sánh với các kênh chính thống, mới nhận thấy logo và phông chữ không đúng chuẩn, giọng dẫn thiếu tự nhiên và không thể tìm thấy bản tin tương ứng trên các website chính thức.

Tâm lý con người cũng là điểm yếu dễ bị khai thác. Khi một video trùng khớp với suy nghĩ hoặc niềm tin sẵn có, người xem dễ dàng tiếp nhận mà không nghi ngờ. Cũng có khi nội dung được thiết kế để khơi gợi sự tò mò, phẫn nộ hoặc sợ hãi, khiến người xem chia sẻ ngay lập tức mà không kiểm chứng. Việc mượn hình ảnh của người có uy tín, người nổi tiếng càng làm tăng tính thuyết phục giả tạo.

Cơ quan chức năng khuyến cáo, người dân cần hết sức tỉnh táo, cẩn thận khi xem các tin tức trên mạng xã hội, nhất là đối với các trang, tài khoản không chính thống. Trước một thông tin gây sốc, hãy tạm dừng, kiểm tra nguồn phát hành, đối chiếu với kênh chính thống và quan sát chi tiết kỹ thuật. Công cụ tìm kiếm ngược hình ảnh và video có thể giúp phát hiện nguồn gốc thật.

Khi phát hiện các nguồn thông tin sai sự thật, xuyên tạc, nhanh chóng sử dụng tính năng report (báo cáo vi phạm của tài khoản hoặc nội dung bài đăng) để báo cáo cho quản trị viên nền tảng mạng xã hội đó có hình thức xử lý phù hợp như: Xóa bỏ nội dung, khóa, hoặc thậm chí cấm vĩnh viễn đối với tài khoản vi phạm quy định cộng đồng;

Thường xuyên theo dõi, nắm bắt thông tin từ các trang, tài khoản, kênh thông tin chính thống, có tính chính danh; không chia sẻ, phát tán đối với những thông tin chưa được kiểm chứng.

Về mặt pháp lý, những hành vi cung cấp hoặc chia sẻ thông tin giả mạo, sai sự thật, xuyên tạc đều có thể bị xử phạt hành chính từ 5 đến 10 triệu đồng theo Nghị định 15/2020/NĐ-CP và Nghị định 14/2022/NĐ-CP của Chính phủ.

Đồng thời, tuỳ tính chất, mức độ vi phạm, người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Bộ luật Hình sự. Điều này nhấn mạnh rằng, việc chia sẻ, phát tán thông tin không kiểm chứng không chỉ gây hậu quả tiêu cực cho xã hội mà người thực hiện hành vi chia sẻ sẽ phải chịu trách nhiệm pháp lý khi thông tin đó không đúng sự thật.                                                                    

Dương Huy (TH)