Chủ tịch FPT muốn một phong trào ‘bình dân hóa’ AI

Công nghệ AI phụng sự đất nước

Thưa ông Trương Gia Bình, trong bối cảnh Trí tuệ nhân tạo đang trở thành tâm điểm công nghệ toàn cầu, việc một quốc gia làm chủ AI sẽ mang ý nghĩa như thế nào?

Ông Trương Gia Bình: Làm chủ AI không chỉ đơn thuần là nắm giữ một công nghệ tiên tiến mà còn là một bước đi chiến lược để bảo vệ an ninh quốc gia trong kỷ nguyên số.

Hơn thế nữa, nó còn đóng vai trò then chốt trong việc bảo tồn những giá trị văn hóa, ngôn ngữ và phương thức sống độc đáo của người Việt. Chúng ta phải kiên quyết nắm giữ chủ quyền AI, đó là một nhiệm vụ vô cùng to lớn.

Để hiện thực hóa mục tiêu đó, theo ông, những điều kiện tiên quyết nào cần được đáp ứng để Việt Nam có thể vươn mình trở thành một cường quốc về AI?

Ông Trương Gia Bình: Điều quan trọng nhất, tôi tin rằng, chính là tinh thần đoàn kết. Tất cả mọi thành phần trong xã hội, từ các doanh nghiệp lớn đến những startup non trẻ, từ người dân bình thường đến các nhà lãnh đạo, đều phải chung tay, đồng lòng.

Chúng ta đã có bài học lịch sử quý giá nhờ vào sức mạnh của toàn dân tộc. Do đó, việc chung tay xây dựng một cộng đồng AI mạnh mẽ, nơi mọi nguồn lực được tập trung và chia sẻ, chính là cách để chúng ta xây dựng sức mạnh trong kỷ nguyên số.

Việt Nam muốn sánh vai với các cường quốc thì AI phải được ứng dụng rộng rãi trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, từ kinh tế, giáo dục, y tế đến an ninh quốc phòng.

Chúng ta cần học hỏi những mô hình thành công trên thế giới để nắm vững và làm chủ công nghệ AI, sau đó phát triển những mô hình AI mang đậm dấu ấn Việt Nam, phù hợp với đặc thù văn hóa và nhu cầu thực tiễn của đất nước.

FPT từng thành công với việc phát động công cuộc xuất khẩu phần mềm cách đây 20 năm. So với “cuộc chiến” AI lần này, theo ông, đâu là những điểm khác biệt?

Ông Trương Gia Bình: Tại thời điểm năm 1998, khi chúng tôi phát động công cuộc xuất khẩu phần mềm, điều mà chúng tôi thiếu nhất chính là niềm tin trong cộng đồng. Rất ít người tin một công ty Việt Nam có thể thành công trên thị trường quốc tế.

Nhưng FPT vẫn kiên quyết theo đuổi mục tiêu đó, chúng tôi tin rằng nếu Ấn Độ, Trung Quốc làm được thì Việt Nam cũng có thể làm được.

Những năm đầu tiên thực sự rất gian nan, chúng tôi đã tiêu tốn đến 1 triệu USD mà không đạt được kết quả gì đáng kể. Phải đến năm thứ ba, khi chúng tôi tìm được con đường đi đúng đắn, FPT mới bắt đầu gặt hái được những thành công đầu tiên.

Nhưng ở thời điểm hiện tại, tôi cảm nhận được sự khác biệt lớn, đó là chúng ta đã có được niềm tin từ cộng đồng.

Minh chứng rõ ràng nhất là ngay trong thời điểm công bố ý tưởng về một cộng đồng AI, đã có hơn 20 doanh nghiệp nhà nước, tư nhân, các startup, các trường đại học lớn đều hưởng ứng. Điều này cho thấy một sự đồng lòng và quyết tâm rất lớn trong cộng đồng công nghệ Việt Nam.

Bình dân hóa AI

Với những sự hưởng ứng này, FPT sẽ đóng góp những gì vào sự phát triển chung của cộng đồng AI Việt Nam, thưa ông?

Ông Trương Gia Bình: Cam kết của FPT rất rõ ràng. Chúng tôi sẵn sàng mở nền tảng công nghệ lõi của mình, thành lập các phòng thí nghiệm chuyên sâu về AI và chia sẻ những dữ liệu mà chúng tôi có được.

Chúng tôi tin rằng những gì FPT đã và đang xây dựng hoàn toàn có thể trở thành nguồn lực chung để các đối tác công nghệ khác cùng nhau phát triển.

FPT đặt trọng tâm đầu tư rất lớn vào AI, và chúng tôi nghĩ rằng đất nước cũng có thể làm điều tương tự. Chúng ta không chỉ cần một nhóm các công ty hay một nhóm người tiên phong, mà cần một phong trào bình dân hóa AI.

Mục tiêu cuối cùng của chúng tôi là để người Việt tự tay làm ra AI, một nền tảng AI hiểu rõ ngôn ngữ, văn hóa và tư duy của người Việt.

Với một cộng đồng AI Việt Nam như vậy, theo ông cần được tổ chức và hoạt động thế nào để đạt được hiệu quả cao nhất?

Ông Trương Gia Bình: Tôi hình dung sẽ có một văn phòng điều phối, nơi tập trung những người chuyên gia giỏi nhất. Chúng ta cũng cần một nhóm thường trực để đưa ra những quyết định nhanh chóng và hiệu quả.

Bên cạnh đó, có thể thành lập các nhóm tác nghiệp chuyên sâu theo từng lĩnh vực như dữ liệu, mô hình AI, hạ tầng, ứng dụng và các nền tảng. Chúng ta cũng có thể có một bộ phận chuyên trách về đào tạo, phối hợp với các doanh nghiệp, trường học và tổ chức để bình dân hóa AI.

Mô hình hoạt động của cộng đồng nên theo hướng mở, chúng ta học hỏi tất cả những phần mềm nguồn mở tiên tiến trên thế giới để đảm bảo tính cập nhật, đồng thời đưa những đặc sắc của Việt Nam vào.

Đào tạo cũng sẽ là một trong những nhiệm vụ then chốt. Sẽ không có thành công nào nếu không có một chương trình đào tạo ở quy mô toàn dân. Cộng đồng có thể sẽ tạo ra một nền tảng học tập AI trực tuyến. Có thể nói, có rất nhiều việc để chúng ta cùng nhau thực hiện.

Cộng đồng này có kế hoạch mở rộng hợp tác với các thành viên đến từ nước ngoài không, thưa ông?

Ông Trương Gia Bình: FPT đã và đang có những hợp tác chặt chẽ với các viện nghiên cứu hàng đầu thế giới về AI, chúng tôi có những phòng thí nghiệm chung với các trường đại học lớn trên thế giới, và thậm chí đã đầu tư vào một nhóm nghiên cứu thị giác máy tính hàng đầu thế giới. Các thành viên khác trong cộng đồng AI Việt Nam cũng có thể có những hợp tác quốc tế riêng của họ.

Tuy nhiên, tôi muốn nhấn mạnh rằng AI đối với Việt Nam là một vấn đề độc lập, chủ quyền và mang tính quốc gia. Đây là vấn đề an ninh quốc gia, là chủ quyền của chúng ta trong lĩnh vực công nghệ.

Theo ông, để cộng đồng AI có thể đóng góp một cách hiệu quả vào nền kinh tế số, chúng ta sẽ cần những thể chế và chính sách cụ thể nào?

Ông Trương Gia Bình: Nghị quyết 57-NQ/TW đã đề ra mục tiêu kinh phí chi cho nghiên cứu phát triển (R&D) đạt 2% GDP, trong đó kinh phí từ xã hội chiếm hơn 60%; đồng thời bố trí ít nhất 3% tổng chi ngân sách hàng năm cho phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia và tăng dần theo yêu cầu phát triển.

Câu hỏi đặt ra là làm thế nào để chúng ta sử dụng nguồn ngân sách này một cách hiệu quả nhất cho sự phát triển công nghệ?

Theo tôi, ưu tiên hàng đầu nên là phát triển giáo dục, sau đó là nghiên cứu. Chúng ta cần chọn ra những người tinh hoa nhất và tạo mọi điều kiện để họ vươn tới đỉnh cao tri thức, cử họ đi học tập tại các trung tâm nghiên cứu AI quan trọng nhất trên thế giới.

Đây chính là một sự đầu tư mang tính dài hạn, giống như cách mà Nhà nước đã từng thực hiện trước đây, khi cấp học bổng cho các chuyên gia, nhà khoa học đi học ở Nga và các nước Đông Âu. Rất nhiều thế hệ doanh nhân F1 của Việt Nam, trong đó có tôi và những người sáng lập FPT, đã được đào tạo theo con đường này.