Chuyển đổi số đang đi sâu vào mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, đồng thời tác động rất lớn tới thị trường nhân lực. Làn sóng công nghệ mở ra “vùng đất hứa” với vô số ngành nghề mới, nhưng cũng đặt ra thách thức lớn cho người trẻ: Phải trau dồi không ngừng nghỉ để làm chủ công nghệ nếu không muốn đối diện với nguy cơ bị đào thải ngay từ khi mới ra trường.
Thế hệ lớn lên cùng công nghệ
Thế hệ Z (Gen Z) là những người sinh ra và lớn lên trong kỷ nguyên số, có khả năng tiếp cận và hấp thụ công nghệ nhanh chóng nhất. Sự số hóa đã đi sâu vào mọi khía cạnh: Từ E-learning, thanh toán không tiền mặt, đến sử dụng các công cụ Trí tuệ nhân tạo (AI) phổ biến như ChatGPT, Notion AI, Midjourney… hay trong học tập và làm việc bán thời gian.
Kết quả khảo sát từ Global AI Student Survey cho thấy có tới 86% sinh viên dùng AI trong học tập, 66% chọn ChatGPT. Cũng theo khảo sát, có khoảng 24% sinh viên dùng AI mỗi ngày và 54% sử dụng AI trong học tập ít nhất một lần một tuần. Tần suất sử dụng các công cụ số phản ánh khả năng học nhanh và thích nghi tốt – điểm mạnh nổi bật của Gen Z trong các môi trường biến đổi công nghệ hiện nay.
Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng chóng mặt của số hóa cũng đang tạo ra một áp lực không hề nhỏ cho chính các bạn trẻ này.
Phạm Gia Khánh, sinh viên năm cuối ngành Công nghệ và Kỹ thuật (Trường Đại học Khoa học và Công Nghệ Hà Nội), chia sẻ tâm lý bị “ngợp” trước những cập nhật nhanh chóng của công nghệ, ví dụ như ChatGPT đã được nâng cấp từ phiên bản 3.5 lên 4.0 chỉ trong vài tháng. Khánh lo lắng những kĩ năng, hiểu biết về các công cụ mới của mình dễ bị lỗi thời chỉ sau một kỳ học.
“Là sinh viên sắp ra trường, mình có tìm hiểu và nắm được sự ưu tiên của nhà tuyển dụng trước các hồ sơ có hiểu biết về công nghệ. Dù theo học chuyên ngành này nhưng mình vẫn luôn phải bổ trợ thêm nhiều kỹ năng khác để quen thuộc và nắm thêm về tin học văn phòng, máy móc, ứng dụng nghiệp vụ…” – Khánh nói thêm.
Công nghệ tái định hình thị trường lao động
Chỉ trong vài năm ngắn ngủi, công nghệ nói chung và trí tuệ nhân tạo nói riêng đã phần nào định hình lại cấu trúc thị trường lao động. Nó không chỉ thay thế các công việc mang tính lặp lại như nhập liệu, tổng hợp báo cáo mà còn tạo ra những yêu cầu nhân lực mới ngay cả trong các ngành đòi hỏi sự sáng tạo như Truyền thông, Quảng cáo,…
Hàng loạt ngành nghề mới cũng dần xuất hiện và được săn đón với mức lương hấp dẫn như: Kỹ sư Prompt, Data Storyteller hay Content Creator (Nhà sáng tạo nội dung) dựa trên nền tảng số.
Bà Ngọc Linh – Quản lý phòng Truyền thông, Công ty CP ANCHI Group nhận định: “Công nghệ – đặc biệt là các công cụ số và AI đã trở thành một “trợ lý online” rất hiệu quả cho người lao động. Tuy nhiên, công nghệ phát triển nhanh đòi hỏi các bạn trẻ phải liên tục học hỏi, thích nghi và nâng cấp kỹ năng.
Tại đơn vị tôi đang làm việc, các nhân viên trẻ luôn chủ động tiếp cận công cụ mới, coi công nghệ là cánh tay nối dài để làm việc thông minh hơn. Nhờ đó, hiệu quả công việc được nâng cao rõ rệt: Tiến độ nhanh hơn, chất lượng đầu ra tốt hơn và khả năng phối hợp trong team cũng mạch lạc, minh bạch hơn”.
Các chuyên gia cũng khuyến cáo những người trẻ mới hoặc sắp ra trường cần xây dựng nền tảng kiến thức thật vững, bởi công nghệ có thể thay đổi rất nhanh nhưng tư duy và kiến thức căn bản sẽ giúp họ học và thích nghi tốt với bất kỳ công cụ nào.
Đồng thời, cần tập trung phát huy điểm mạnh của bản thân, học cách coi công nghệ như một trợ lý hỗ trợ nâng cao hiệu suất, chứ không phải là yếu tố thay thế hoàn toàn tư duy và năng lực con người.
Lời giải cho bài toán nhân lực
Mặc dù tạo ra nhiều cơ hội mới, song sự phát triển nhanh của công nghệ và trí tuệ nhân tạo cũng đặt ra không ít yêu cầu, thách thức mới. Nhân lực trẻ cần duy trì, nâng cấp những “kỹ năng mềm” nhưng mang tính cốt lõi mà công nghệ chưa thể thay thế hoàn toàn.
Theo TS. Nguyễn Quang Huy (Hiệu trưởng Trường Công nghệ, Đại học Kinh tế Quốc dân), sự phát triển nhanh của các mô hình AI đòi hỏi người học phải thay đổi phương pháp tiếp cận tri thức, tăng cường tư duy phân tích và hiểu rõ trách nhiệm khi sử dụng công nghệ.
Đồng thời, TS. Huy cũng nhấn mạnh vai trò của cơ sở đào tạo trong bài toán nhân lực này. “Vì vậy, nhà trường đang thúc đẩy việc ứng dụng AI trong giảng dạy để sinh viên không chỉ quen với công cụ, mà còn hiểu các nguyên tắc vận hành và rủi ro tiềm ẩn phía sau”.
Bên cạnh đó, rất cần sự kết hợp giải đáp của các cơ quan liên quan. Bao gồm những cơ chế mới, thiết thực nhằm nâng cao quyền lợi đi đôi nghĩa vụ của người lao động.
PGS.TS Nguyễn Thế Nghĩa, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Xã hội Việt Nam, khuyến nghị: “Cần lường trước biến động và có chính sách phù hợp, bao gồm phổ biến AI cho nhân dân, công khai minh bạch, và điều chỉnh lợi nhuận để phân bố phúc lợi xã hội.”
Theo chuyên gia này, các cơ sở giáo dục, đào tạo nghề cần đẩy mạnh việc bắt tay với doanh nghiệp và tập đoàn công nghệ để xây dựng chương trình đào tạo bám sát thực tiễn, xóa bỏ đi khoảng cách giữa lý thuyết và nhu cầu thị trường.
Nhìn chung, chuyển đổi số không phải là một lựa chọn mà là xu thế bắt buộc, và nhân lực trẻ chính là động lực chính của quá trình này. Dù cơ hội việc làm rộng mở, nhưng thành công chỉ đến với những người trẻ biết kết hợp hài hòa giữa kỹ năng công nghệ và tư duy chiến lược. Việc làm chủ công nghệ, thay vì để bị dẫn dắt, sẽ là chiếc chìa khóa quyết định giúp Gen Z có thể trở thành những người dẫn đầu trong kỷ nguyên số./.
https%3A%2F%2Fnguonluc.com.vn%2Fchuyen-doi-so-va-bai-toan-nhan-luc-tre-a22565.html
