Cơ hội bứt phá giữa làn sóng trí tuệ nhân tạo

Phần lớn các doanh nghiệp trẻ gặp khó vì thiếu sản phẩm phù hợp, chưa có đầu ra ổn định, trong khi tỷ lệ ứng dụng AI vẫn thấp. Đồ họa: TT

Vốn đầu tư khởi sắc, thương vụ triệu đô xuất hiện

Theo báo cáo Vietnam AI Economy 2025 do Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC), Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) và Boston Consulting Group (BCG) công bố tháng 6/2025, đến năm 2040, trí tuệ nhân tạo có thể đóng góp từ 120 – 130 tỷ USD vào GDP Việt Nam, tương đương khoảng 25% quy mô nền kinh tế hiện tại.

Quy mô thị trường AI của Việt Nam năm 2024 đạt khoảng 750 triệu USD, tốc độ tăng trưởng hàng năm đạt 15 – 18%, cao hơn mức trung bình toàn cầu (12%). Trong đó, TMĐT, cùng với tài chính – ngân hàng, giáo dục trực tuyến và chăm sóc sức khỏe là những lĩnh vực ứng dụng AI nhiều nhất.

Theo dữ liệu của PitchBook Data Inc., Việt Nam hiện có 765 startup hoạt động trong lĩnh vực AI và học máy. Đứng thứ hai Đông Nam Á chỉ sau Singapore. Các doanh nghiệp này chiếm khoảng 25% tổng số startup công nghệ trong nước, cho thấy AI đang trở thành mảnh đất tiềm năng.

Thực tế, thị trường AI Việt Nam đang chứng kiến sự khởi sắc trong dòng vốn đầu tư. AI Hay (nền tảng tìm kiếm và nghiên cứu tri thức dựa trên AI) vừa công bố hoàn tất vòng gọi vốn Series A trị giá 10 triệu USD, nâng tổng vốn huy động lên 18 triệu USD.

Trước đó, Filum AI (phát triển giải pháp tối ưu hóa trải nghiệm khách hàng và lực lượng lao động ảo) huy động 1 triệu USD từ các quỹ khu vực; KMS Technology nhận đầu tư chiến lược từ Sunstone Partners (Mỹ). Một số startup khác như OKXE, MFast, Teky, InfoPlus, JobHopin đã kêu gọi được 8 – 15 triệu USD mỗi dự án.

Đáng chú ý, thương vụ Nvidia mua lại VinBrain đã tạo dấu ấn mạnh mẽ, khẳng định sức hút của doanh nghiệp AI Việt trên bản đồ công nghệ toàn cầu.

Các nhà đầu tư Singapore hiện dẫn đầu làn sóng rót vốn vào AI tại Việt Nam. Cùng với đó, nhà đầu tư Nhật Bản đang quay trở lại, điều này cho thấy niềm tin dài hạn vào thị trường AI Việt. Bên cạnh nguồn vốn quốc tế, các quỹ trong nước cũng đang tích cực tham gia, tạo động lực phát triển cho hệ sinh thái khởi nghiệp công nghệ.

Dù dòng vốn khởi sắc, số lượng startup AI tiếp cận được đầu tư vẫn còn khiêm tốn. Phần lớn các doanh nghiệp trẻ gặp khó vì thiếu sản phẩm phù hợp thị trường, chưa có đầu ra ổn định, trong khi tỷ lệ doanh nghiệp ứng dụng AI vẫn thấp.

AI – động lực mới của TMĐT Việt Nam

Câu chuyện của LovinBot là ví dụ điển hình. Startup này đã bán được hơn 10 giải pháp AI cho doanh nghiệp, với giá 9.000 USD/giải pháp/năm.

Từ kinh nghiệm thực tế, đại diện LovinBot khuyên các startup nên tận dụng mã nguồn mở để phát triển sản phẩm khả dụng trong 1 – 3 tháng, thậm chí có thể dùng công cụ “no-code” (không cần lập trình), miễn sao đưa sản phẩm ra thị trường nhanh để có chỉ số thực tế, rồi mới tính đến việc gọi vốn hay mở rộng đội ngũ.

Theo TS Võ Thy Trang (Khoa Kinh tế, Học viện Tài chính), hiện nay, hành trình gọi vốn của các startup Việt không mấy dễ dàng. Điều quan trọng nhất là tìm được nhà đầu tư hiểu tầm nhìn dài hạn. Họ phải tin rằng sản phẩm của startup không phải bản sao của ai khác, mà là một hướng đi riêng, phục vụ người Việt.

Theo bà Trang, startup Việt Nam cần kiên trì và tập trung vào trải nghiệm nhà đầu tư, khách hàng. “Nếu không có người tin vào tầm nhìn đó, sẽ không bao giờ có những người dùng đầu tiên,” bà Trang chia sẻ.

AI đang dần trở thành hạt nhân của nền kinh tế số, giúp doanh nghiệp tối ưu vận hành, tự động hóa chăm sóc khách hàng và cá nhân hóa trải nghiệm mua sắm. Trong TMĐT, AI được ứng dụng từ phân tích dữ liệu hành vi người dùng, dự báo nhu cầu, đến phát hiện gian lận và gợi ý sản phẩm thông minh.

Sự phát triển của các startup AI trong lĩnh vực này đang góp phần thay đổi diện mạo TMĐT Việt Nam, từ mô hình bán hàng truyền thống sang môi trường tự động hóa và phân tích dữ liệu lớn. Tuy nhiên, để vươn mình hiệu quả, startup AI Việt Nam vẫn cần vượt qua bài toán thiếu vốn, thiếu nhân lực chất lượng cao, đặc biệt là thiếu kết nối với doanh nghiệp TMĐT trong nước.

Các chuyên gia nhận định, nhiều doanh nghiệp TMĐT lớn như Tiki, Shopee, Lazada, Sendo đã và đang tăng tốc ứng dụng AI trong cá nhân hóa dịch vụ, gợi ý sản phẩm và chăm sóc khách hàng tự động. Nếu được hỗ trợ đúng hướng, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành trung tâm AI mới của khu vực Đông Nam Á.