Cuộc đua kiếm tiền từ AI “nóng” lên tại Trung Quốc

Từ khi ChatGPT ra mắt cuối năm 2022, Trung Quốc đã nhanh chóng tăng tốc trong cuộc đua AI để thu hẹp khoảng cách với Mỹ. Đầu năm nay, Trung Quốc công bố quỹ đầu tư 60 tỷ Nhân dân tệ (tương đương 11 tỷ USD) dành cho ngành công nghiệp AI quốc gia.

Trước đó, từ năm 2000 đến 2023, chính phủ đã rót 184 tỷ USD vào hơn 9.600 doanh nghiệp (DN) AI qua các quỹ đầu tư mạo hiểm nhà nước, bên cạnh việc xây dựng trung tâm dữ liệu và cụm điện toán lớn, tạo nền tảng hạ tầng mạnh mẽ để hỗ trợ nghiên cứu và phát triển.

Không chỉ chính phủ, cả khối DN cũng nỗ lực chạy đua bằng các khoản đầu tư mạnh mẽ vào R&D. Một điểm sáng trong hệ sinh thái AI Trung Quốc là sự xuất hiện của 6 “Tiểu Hổ”, gồm Zhipu AI, MiniMax, Baichuan AI, Moonshot AI, StepFun và 01.ai, với giá trị trên 1 tỷ USD mỗi startup. Họ nhận được sự tài trợ lớn từ các quỹ đầu tư tư nhân, tập đoàn công nghệ và một số quỹ nhà nước.

Đặc biệt, thành công của DeepSeek tiếp tục kích thích sự cạnh tranh, đẩy cuộc đua công nghệ ở đất nước tỷ dân vào một giai đoạn mới thậm chí còn khốc liệt hơn. Yếu tố khiến cuộc đua lần này nóng hơn cả là việc Baidu, Alibaba và Tencent – những gã khổng lồ Internet đầu tiên của Trung Quốc, không phải các DN duy nhất cạnh tranh để giành quyền thống trị.

Bytedance – DN đứng sau TikTok và ứng dụng “chị em” của nó tại Trung Quốc là Douyin, đã trở thành một thế lực mới trong lĩnh vực AI. Miếng bánh AI béo bở cũng đang được Huawei để mắt đến, bên cạnh hai ngôi sao công nghệ trẻ hơn là Meituan và Pinduoduo.

Ba sân chơi của cuộc đua

Hiện, cuộc đua giành vị thế dẫn đầu ngành AI ở Trung Quốc đang diễn ra trên 3 sân chơi: cơ sở hạ tầng đám mây, phát triển mô hình và ứng dụng. Với điện toán đám mây, ngân hàng Morgan Stanley dự báo doanh số của thị trường này tại Trung Quốc sẽ vượt quá 50 tỷ USD trong năm nay, đạt gần 80 tỷ USD vào năm 2027, và phần lớn sự tăng trưởng đến từ nhu cầu về AI.

Trong nhiều năm, thị trường điện toán đám mây được dẫn đầu bởi Alibaba – nơi ghi nhận doanh số quý I/2025 tăng 18% so với cùng kỳ năm trước. Tại sự kiện thường niên diễn ra vào ngày 22/5/2025, công ty thương mại điện tử lớn nhất Trung Quốc này cho biết đang mở rộng ra toàn cầu và các dịch vụ đám mây của DN sẽ sớm có mặt tại hàng chục quốc gia.

Tuy nhiên, nhiều đối thủ khác đang dần giành được chỗ đứng trên thị trường. Trước sự kiện của Alibaba một ngày, Baidu đã khiến giới quan sát công nghệ ngạc nhiên khi tiết lộ doanh thu từ mảng kinh doanh điện toán đám mây trong quý đầu năm nay của DN đã tăng vọt 42% so với cùng kỳ năm ngoái, vượt xa dự đoán của các nhà phân tích.

Volcano Engine – bộ phận kinh doanh đám mây của Bytedance, cũng mở rộng nhanh chóng từ khi ra mắt năm 2020, trong khi Huawei đã chiếm được một thị phần đáng kể bằng cách nhắm vào các DN nhà nước có xu hướng tin tưởng họ hơn các gã khổng lồ Internet.

Trên sân chơi mô hình AI, các nhà cung cấp dịch vụ đám mây ở Trung Quốc đang tích cực phát triển mô hình AI của riêng mình để thu hút khách hàng. Hoạt động này đã trở nên tích cực hơn sau hiện tượng DeepSeek.

“

DeepSeek đã tạo ra hiệu ứng phá vỡ ranh giới và nhiều người bình thường giờ có thể tiếp cận một mô hình AI tiên tiến miễn phí, từ đó làm tăng sự tự tin trong việc sử dụng công nghệ này.

Li Ruochong – một nghiên cứu sinh AI 23 tuổi tại Đại học Khoa học và Công nghệ Hồng Kông (Quảng Châu, Trung Quốc)

Trước áp lực từ DeepSeek, Alibaba, ByteDance và Moonshot AI đều nhanh chóng tung ra các bản cập nhật mô hình của mình. Trên thực tế, năm 2023 – thời điểm DeepSeek được thành lập, cũng là lúc các tập đoàn công nghệ lớn như Alibaba hay ByteDance ra mắt mô hình AI mã nguồn mở riêng, như Qwen và Doubao.

Trong khi đó, một số DN đám mây quyết định tạo ra sự khác biệt cho mình bằng các dịch vụ chuyên biệt. Ví dụ, Baidu khuyến khích các công ty robot tham gia nền tảng của mình với hệ thống AI “đa phương thức” kết hợp các mô hình ngôn ngữ và thị giác. Cuối cùng là sân chơi kiếm tiền từ AI qua các ứng dụng – nơi những gã khổng lồ công nghệ có khởi điểm và chiến lược rất khác nhau.

Hiện, Tencent đang ở vị thế tốt nhất với WeChat. Sở hữu 1,4 tỷ người dùng đang hoạt động, WeChat không chỉ là dịch vụ nhắn tin và hệ thống thanh toán, mà còn kết hợp hàng triệu ứng dụng nhỏ cho phép người dùng làm mọi thứ, từ mua sắm đến đặt đồ ăn. Tencent đã bắt đầu nhúng các tính năng AI như tìm kiếm và tạo hình ảnh bằng cách sử dụng các mô hình của riêng mình và của cả DeepSeek.

DN này cũng đang phát triển các dịch vụ đại lý có thể cho phép mua hàng và thực hiện các hành động bán tự động khác thay mặt cho người dùng. Dù đã cảnh báo rằng nhiều dịch vụ như vậy cuối cùng sẽ trông giống nhau, Tencent đặt cược rằng nhiều người dùng và công ty đã tham gia WeChat sẽ mang lại cho họ lợi thế.

Alibaba cũng có thế mạnh riêng, việc đứng sau một trong các thị trường thương mại điện tử lớn nhất thế giới cung cấp một lượng lớn dữ liệu người dùng có thể được đưa vào mô hình AI để tinh chỉnh đề xuất sản phẩm và làm cho quảng cáo trên nền tảng hấp dẫn hơn.

Trên sân chơi ứng dụng, Baidu không được đánh giá cao vì không giữ chân được lượng lớn người dùng như các đối thủ, và chatbot miễn phí Ernie đang làm suy yếu mảng kinh doanh tìm kiếm của DN. Trong khi doanh thu quảng cáo của Tencent trong quý đầu năm 2025 tăng 20% ​​so với cùng kỳ năm ngoái, doanh thu của Baidu lại giảm 6%. Một phần ba kết quả tìm kiếm của Baidu trong tháng 4 đến từ AI tạo sinh, tăng mạnh so với mức khoảng 20% ​​vào đầu năm.

Tuy nhiên, DN này đang đạt được bước tiến trong các ứng dụng khác, khi điều hành một trong những đội xe taxi không người lái lớn nhất thế giới, và đang triển khai công nghệ tự lái vào thực tế.

Cuộc đua chỉ mới bắt đầu

Theo thời gian, AI có thể làm xói mòn sự thống trị trên thị trường của Baidu, Alibaba và Tencent – những gã khổng lồ Internet đầu tiên của Trung Quốc. Pinduoduo – DN bám sát Alibaba trên mảng thương mại điện tử trong nhiều năm, đang phát triển các mô hình AI riêng, bên cạnh Meituan – DN đã phát triển từ một dịch vụ giao đồ ăn thành một siêu ứng dụng.

Mặt khác, Huawei đã thu hút được hàng trăm triệu người dùng nhờ sản phẩm Điện thoại thông minh và các thiết bị tiêu dùng khác. Đây là tệp khách hàng tiềm năng mà doanh nghiệp này có thể tận dụng để triển khai và mở rộng các dịch vụ AI do mình phát triển.

Dù vậy, mối đe dọa lớn nhất với 3 ông lớn có thể đến từ Bytedance. DN này hiện nắm giữ rất nhiều dữ liệu về thói quen xem nội dung và cả thói quen mua sắm của người dùng nhờ hoạt động thương mại điện tử đang phát triển nhanh chóng.

Không như hầu hết công ty công nghệ Trung Quốc khác, Bytedance có sự hiện diện mạnh mẽ ở nước ngoài, điều này giúp hãng tiếp cận rộng hơn với hoạt động phát triển AI toàn cầu, đồng thời nâng cao khả năng tiếp cận nguồn nhân lực chất lượng cao và chất bán dẫn.