Đầu tư khôn ngoan để biến AI và Data thành tài sản

Chìa khóa cho doanh nghiệp

Thương hiệu bút bi Thiên Long hiện có hơn 1.000 mẫu sản phẩm bán ra thị trường, đạt doanh thu năm 2024 là 3.758 tỷ đồng. Công ty đang mở rộng ra quốc tế và “chìa khóa” chính là AI và Data.

“Bài toán lớn nhất là phải biết sản phẩm nào thực sự quan trọng để đầu tư. Nếu không xác định đúng, rất khó hoàn thành mục tiêu tăng trưởng. Khi đầu tư vào AI, chúng tôi luôn đặt câu hỏi: AI sẽ giải quyết bài toán gì? Bài toán cốt lõi là chọn đúng sản phẩm. Để làm điều đó, chúng tôi phân tích hành vi khách hàng, đặc biệt trên các sàn thương mại điện tử, kết hợp thêm những công cụ phân tích bổ trợ khác”, bà Trần Phương Nga, CEO Thiên Long nói.

Bà Nga cho biết thêm, dù từng được vinh danh là “Thương hiệu vàng”, Thiên Long vẫn phải tái cấu trúc mô hình phân phối, ra mắt sản phẩm mới dựa trên dữ liệu thị trường và AI để chinh phục thế hệ Gen Z.

Trong logistics, Giao hàng nhanh (GHN) trở thành “ông lớn” nhờ tốc độ giao hàng, cũng bằng “chìa khóa” AI và Data. Hệ thống phân tích thông minh do chính đội ngũ GHN xây dựng đã xử lý khối dữ liệu khổng lồ từ hoạt động giao nhận. “Với hệ thống này, toàn bộ quy trình rút ngắn đáng kể. AI có thể xử lý trực tiếp dữ liệu của 1 tỷ đơn hàng, kết hợp thông tin giao dịch và dữ liệu thị trường bên ngoài. Nhờ vậy, lãnh đạo chỉ cần đặt câu hỏi chiến lược và nhận ngay báo cáo khoảng 20 trang sau 30 phút, thay vì mất tới 2 tháng bằng phương pháp thủ công”, ông Lương Duy Hoài, Đồng sáng lập, kiêm CEO GHN chia sẻ.

Nutifood ứng dụng AI và phân tích hành vi dinh dưỡng để tạo sản phẩm cá nhân hóa, đồng thời tối ưu chuỗi cung ứng nguyên liệu. PNJ thì tập trung xây dựng tài sản dữ liệu, hướng đến lợi nhuận dài hạn, thay vì chỉ nhắm lợi nhuận ngắn hạn.

Báo cáo của McKinsey cho thấy, doanh nghiệp ứng dụng AI toàn diện có thể tăng hiệu quả vận hành tới 40% và giảm chi phí 30% chỉ trong 3 năm.

Ông Phạm Huỳnh Quang Hiếu, Phó giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM ví von, Data giống như nguyên liệu thô, còn AI là công cụ chế tác. Quan trọng là làm thế nào để biến nguồn Data thành hiểu biết sâu sắc về khách hàng, từ đó tạo cầu nối biến AI và Data thành lợi nhuận thực tế. Khi ba yếu tố gắn kết, doanh nghiệp không chỉ thấu hiểu nhu cầu tiềm ẩn, mà còn có khả năng cá nhân hóa sản phẩm, tối ưu chi phí và nguồn lực, đồng thời xây dựng niềm tin và sự gắn bó lâu dài từ phía khách hàng.

“Data chính là chìa khóa thành công. Doanh nghiệp có năng lực Data vượt trội thường tăng trưởng doanh thu gấp 1,7 lần và mang lại lợi nhuận cổ đông cao hơn 4,2 lần so với doanh nghiệp chậm đổi mới”, ông IL-Dong Kwon, Giám đốc điều hành Boston Consulting Group Việt Nam nhận định.

Tạo giá trị bền vững

Nhiều doanh nghiệp Việt vẫn loay hoay với bài toán đầu tư AI và Data. Họ hiểu đây là tài sản và vũ khí cạnh tranh, nhưng để có chiến lược rõ ràng thì chưa nhiều.

Chia sẻ kinh nghiệm, ông Lê Hồng Minh, Tổng giám đốc VNG cho biết: “Đầu tư vào đất đai có thể gây âm dòng tiền ban đầu, nhưng lại tạo giá trị lớn sau 10-20 năm. Trong công nghệ cũng vậy, khoản đầu tư ban đầu chưa chắc mang lại kết quả ngay, nhưng nếu hoạch định đúng, chúng sẽ trở thành nền tảng cho phát triển bền vững”.

Theo Báo cáo Nền kinh tế AI Việt Nam 2025, dự báo đến năm 2030, AI sẽ mang lại giá trị tương đương 5.000 tỷ USD cho nền kinh tế toàn cầu. Tại Việt Nam, quy mô kinh tế AI dự kiến đạt 120 – 130 tỷ USD vào năm 2040.

“Với AI, chúng tôi xác định nguyên tắc: phải tham gia cuộc chơi, nhưng ở mức độ vừa phải và chạy nhanh nhất có thể. Bài học lớn là đầu tư ít nhưng phải học nhanh, nếu không tăng tốc, sẽ bị bỏ lại. Trong một lĩnh vực biến động như AI, tốc độ quyết định vị thế. VNG chọn cách tiếp cận khác với truyền thống, không đặt kỳ vọng lợi nhuận ngay, mà tập trung tích lũy năng lực để phát triển bền vững”, ông Minh cho biết.

Ông Nguyễn Hồng Việt, Tổng giám đốc SAP Việt Nam cho rằng, nền tảng giúp doanh nghiệp phát triển bền vững là mô hình 3P: Policy (chiến lược), Platform (nền tảng công nghệ) và People (con người).

Trong đó, Platform là nền tảng công nghệ doanh nghiệp xây dựng để vận hành. Startup thương mại điện tử cần hệ thống xử lý đơn hàng nhanh; công ty dịch vụ cần nền tảng kết nối khách hàng – nhà cung ứng; doanh nghiệp sản xuất cần hệ thống quản lý vật tư, kho bãi. Nếu thiếu một nền tảng đủ mạnh, doanh nghiệp khó tối ưu quy trình và tạo lợi thế cạnh tranh.

“Khi nhìn vào hệ thống, mỗi doanh nghiệp, đặc biệt startup, cần định vị rõ mình đang nắm loại dữ liệu nào, thiếu gì và nên ưu tiên đầu tư vào đâu để biến dữ liệu thành lợi nhuận thực sự. Câu hỏi không chỉ là có dữ liệu hay không, mà là dữ liệu nào đang là tài sản giá trị nhất và phải khai thác thế nào để tạo lợi thế bền vững”, ông Việt nhấn mạnh.

Tổng giám đốc Base.vn, ông Nguyễn Tường Minh thì rút ra bài học, AI chỉ có giá trị khi gắn chặt với quy trình vận hành cốt lõi. “AI không chỉ là công nghệ, mà phải mang lại lợi ích kinh tế thiết thực. Doanh nghiệp nào muốn đi xa đều phải đưa AI vào vận hành, không còn lựa chọn nào khác”.

Nếu bắt đầu lộ trình ứng dụng AI, chỉ sau vài tuần đến một tháng, doanh nghiệp đã thấy hiệu quả rõ rệt. Trong khoảng một năm, AI có thể đảm nhận 50% khối lượng vận hành. Xa hơn, có thể hình dung về một Enterprise AI, nơi AI trở thành “bộ não vô hình”, trực tiếp tham gia quản trị, phân tích, ra quyết định và dẫn dắt sự phát triển.

“Tuy nhiên, AI không phải ‘cây đũa thần’. Chỉ khi được tích hợp đúng vào lõi vận hành, nó mới mang lại lợi nhuận bền vững. Doanh nghiệp nào càng sớm đi vào lộ trình AI-first, càng nhanh tạo lợi thế cạnh tranh”, ông Minh nói.