‘Đô thị ô nhiễm vì chậm chuyển đổi phương tiện xanh’

Ngày 28/10, Quốc hội sẽ thảo luận toàn thể tại hội trường về Báo cáo của Đoàn giám sát chuyên đề việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường giai đoạn từ năm 2020. Báo cáo cho thấy giải pháp quản lý chất lượng không khí ở đô thị còn nhiều bất cập, trong bối cảnh mức độ ô nhiễm tại hai trung tâm kinh tế lớn của cả nước tăng cao.

Theo kết quả quan trắc, trong năm 2024, ô nhiễm không khí vẫn xuất hiện theo quy luật mùa, tập trung từ tháng 10 đến tháng 4 năm sau, đặc biệt vào khung giờ 6-8h và 17-19h khi mật độ giao thông dày đặc. Ô nhiễm chủ yếu do bụi mịn PM2.5, trong khi các thông số khác như NO2, O3, CO, SO2 vẫn trong giới hạn cho phép. Báo cáo chỉ rõ ô nhiễm tập trung tại các khu vực có nhiều phương tiện giao thông và cơ sở sản xuất công nghiệp.

Phân tích của Đoàn giám sát cho thấy TP HCM có phạm vi và mật độ nguồn phát thải lớn hơn, nhưng mức độ ô nhiễm ở Hà Nội lại cao hơn do điều kiện thời tiết, khí hậu bất lợi. Các tỉnh, thành phía Bắc như Hà Nội, Thái Nguyên, Hưng Yên, Bắc Giang, Hà Nam, Hải Dương và Thái Bình (cũ) là khu vực có số ngày ô nhiễm cao nhất.

Nguồn lực cho công tác quản lý chất lượng không khí, đầu tư xây dựng và duy trì các trạm quan trắc còn hạn chế, chưa tương xứng với mức độ nguy cơ. Việc chia sẻ và công bố thông tin môi trường chưa đáp ứng yêu cầu quản lý, trong khi một số địa phương chưa thực hiện quyết liệt, còn lúng túng trong việc áp dụng giải pháp cấp bách kiểm soát ô nhiễm.

Theo báo cáo giám sát, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách ưu đãi, hỗ trợ phát triển phương tiện giao thông công cộng và phương tiện sử dụng năng lượng sạch; quy định lộ trình loại bỏ phương tiện dùng nhiên liệu hóa thạch gây ô nhiễm.

Tuy nhiên, đến nay Bộ Xây dựng vẫn chưa trình Thủ tướng phê duyệt kế hoạch thực hiện lộ trình này. Việc phát triển xe buýt, taxi thân thiện môi trường còn chậm, chưa được các địa phương quan tâm đúng mức. Tốc độ gia tăng phương tiện giao thông cơ giới đường bộ cao, trong khi việc kiểm soát khí thải mô tô, xe máy vẫn chưa triển khai hiệu quả.

Đoàn giám sát kiến nghị Chính phủ kiểm soát chặt khí thải của phương tiện giao thông cơ giới, hạn chế xe gây ô nhiễm tại đô thị lớn theo phân vùng môi trường. Đồng thời, các cơ quan cần thực hiện lộ trình chuyển đổi xanh trong hoạt động giao thông vận tải gắn với đầu tư hạ tầng và cơ chế hỗ trợ người dân, bảo đảm bước đi phù hợp và tạo đồng thuận xã hội.

Chính phủ đặt mục tiêu đến năm 2030, nồng độ bụi PM2.5 trung bình năm tại Hà Nội giảm 20% so với năm 2024; tại TP HCM và các đô thị khác, chất lượng không khí được duy trì ổn định, không để gia tăng ô nhiễm.

Sơn Hà