Doanh nghiệp Việt làm gì để chinh phục thương mại điện tử xuyên biên giới?

Dư địa phát triển lớn

Theo Hiệp hội TMĐT Việt Nam (VECOM), XK TMĐT xuyên biên giới của Việt Nam đạt khoảng 3,3 tỷ USD năm 2022 và có thể tăng lên 11 tỷ USD vào năm 2027 nếu được hỗ trợ đúng cách. Việt Nam hiện nằm trong nhóm quốc gia có tốc độ tăng trưởng TMĐT nhanh nhất thế giới.

Năm 2023, doanh thu TMĐT B2C đạt 20,5 tỷ USD (chiếm 8% tổng bán lẻ), và ước đạt 25 tỷ USD năm 2024 (chiếm khoảng 10%). TMĐT hiện đóng góp tới 2/3 giá trị kinh tế số quốc gia. Dự báo đến năm 2025, doanh thu TMĐT B2C sẽ đạt 39 tỷ USD, tạo nền tảng vững chắc cho quá trình chuyển đổi số và hội nhập quốc tế. Theo báo cáo của Access Partnership, XK TMĐT B2C của Việt Nam dự kiến sẽ đạt khoảng 296.300 tỷ đồng vào năm 2027. Như vậy, dư địa phát triển TMĐT xuyên biên giới của Việt Nam hiện nay còn lớn.

Ông Trịnh Khắc Toàn, Giám đốc khu vực miền Bắc của Amazon Global Selling, cho biết trong vòng 12 tháng tính đến ngày 31/8/2023, hơn 17 triệu sản phẩm từ Việt Nam đã được bán ra trên nền tảng Amazon. Giá trị XK từ các DN Việt Nam qua kênh này cũng ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng 50%. Không chỉ Amazon, sàn Shopee cũng ghi nhận sự tham gia mạnh mẽ của DN Việt khi hơn 350.000 nhà bán hàng trong nước đã xuất hiện trên nền tảng quốc tế, giới thiệu trên 15 triệu sản phẩm ra thị trường toàn cầu. Trong khi đó, Gian hàng Quốc gia Việt Nam trên sàn Alibaba.com đang là “cửa ngõ” giúp hàng trăm DN Việt nhận đơn hàng đều đặn mỗi tháng. Đặc biệt, từ tháng 4 đến tháng 6 năm 2025, số lượng nhà XK mới từ Việt Nam trên nền tảng Alibaba.com tăng 48% so với cùng kỳ năm trước, và lượng sản phẩm được niêm yết bởi các thương nhân Việt tăng 54%.

Trao đổi với PV Báo CAND ngày 22/7, ông Nguyễn Thanh Lam, Giám đốc điều hành Công ty CP Lâm Việt cho biết, thị trường Hoa Kỳ hiện chiếm khoảng 50% tổng doanh thu của DN. Các đơn hàng đã được ký kết đến hết tháng 9/2025, cho thấy sức mua ổn định từ thị trường chủ lực này. Không chỉ duy trì kênh bán hàng truyền thống, Lâm Việt đang chuyển hướng mạnh mẽ sang XK trực tuyến nhằm giảm khâu trung gian và tối ưu chi phí. Trong tháng 4 vừa qua, công ty đã thử nghiệm XK thành công 3 container hàng hóa qua nền tảng TMĐT Amazon.

“Thị trường Mỹ là trọng điểm của DN. Nhờ nắm bắt tốt xu hướng tiêu dùng và thiết kế sản phẩm phù hợp, chúng tôi tin tưởng vào khả năng chinh phục thị trường qua TMĐT. Thời gian tới, chúng tôi sẽ trực tiếp sang Mỹ để đàm phán với các đối tác, chia sẻ về chính sách thuế và tiếp tục duy trì dòng đơn hàng ổn định”, ông Lam chia sẻ.

Đòn bẩy cho xuất khẩu bền vững

Theo ông Bùi Huy Hoàng, Phó Giám đốc Trung tâm Phát triển TMĐT và Công nghệ số (eComDX), Cục TMĐT và Kinh tế số (Bộ Công Thương), TMĐT xuyên biên giới không chỉ là việc mở gian hàng trực tuyến, mà là một hành trình dài hơi đòi hỏi DN phải làm chủ chuỗi giá trị số từ dữ liệu, logistics đến hậu mãi và marketing.

Ông Hoàng nhấn mạnh, nhiều DN Việt vẫn đang loay hoay ở bước đầu – đưa sản phẩm lên sàn – mà chưa có chiến lược bài bản về vận hành xuyên biên giới. Các DN nhỏ và vừa đặc biệt gặp khó trong quản trị đơn hàng đa thị trường, thiếu dữ liệu hành vi người tiêu dùng và công cụ phân tích để tối ưu cạnh tranh.

Trong bối cảnh công nghệ phát triển nhanh, DN cần được hỗ trợ nâng cao năng lực nội tại để tự điều phối và tối ưu toàn bộ hoạt động TMĐT quốc tế, thay vì chỉ “tham gia” mà không thể “làm chủ”. “DN Việt cần chuyển từ tư duy phụ thuộc nền tảng sang chủ động tiếp cận thị trường toàn cầu, nếu muốn TMĐT trở thành đòn bẩy tăng trưởng bền vững,” ông Hoàng nhấn mạnh.

Từ kinh nghiệm hỗ trợ DN, ông Hoàng cho biết, điểm yếu lớn nhất của DN nhỏ và vừa là thiếu năng lực điều phối logistics quốc tế và tối ưu vận hành TMĐT. Hiện eComDX đang phối hợp với nhiều đối tác TMĐT toàn cầu để thí điểm các mô hình XK hàng hóa, tạo nền tảng mở rộng cơ hội ra thị trường quốc tế cho DN Việt trong thời gian tới.

Ông Bùi Trung Kiên, Phó Chủ tịch Hiệp hội TMĐT Việt Nam (VECOM) cũng cho rằng, TMĐT xuyên biên giới đang trở thành trụ cột quan trọng thúc đẩy hoạt động XK của Việt Nam. Để XK trên TMĐT xuyên biên giới, đại diện Amazon cũng cho rằng, DN nên bắt đầu bằng việc nghiên cứu kỹ thị trường, chọn đúng sản phẩm mà người tiêu dùng cần, đầu tư vào chất lượng và xây dựng thương hiệu ngay từ đầu để tạo nền tảng kinh doanh bền vững trên sàn quốc tế.

Theo Quyết định 645/QĐ-TTg, TMĐT là lĩnh vực tiên phong trong ứng dụng công nghệ số, hiện đại hóa sản xuất – phân phối và thúc đẩy XK. Tuy nhiên, để khai thác hiệu quả kênh này, DN cần làm chủ toàn bộ chuỗi giá trị số: Từ quản trị dữ liệu, logistics, marketing đến thanh toán và dịch vụ hậu mãi. Cục TMĐT và Kinh tế số (Bộ Công Thương) đang triển khai nhiều chương trình hỗ trợ DN nhỏ và vừa, hoàn thiện thể chế, phát triển hạ tầng số, thúc đẩy logistics thông minh, thanh toán không tiền mặt và ứng dụng AI trong TMĐT xuyên biên giới.

Một hoạt động trọng tâm sắp tới là Diễn đàn Ứng dụng TMĐT và Công nghệ số Việt Nam 2025, diễn ra từ ngày 4–6/9/2025 tại TP Hồ Chí Minh, trong khuôn khổ sự kiện Vietnam International Sourcing 2025. Diễn đàn tập trung vào 4 lĩnh vực: TMĐT và TMĐT xuyên biên giới, hạ tầng logistics, giải pháp công nghệ số cho DN và giải pháp tài chính số. Với sự tham gia của hơn 300 đoàn DN quốc tế, sự kiện hứa hẹn là cơ hội kết nối, chia sẻ giải pháp, mở rộng XK và thu hút đầu tư.

Hiện, Bộ Công Thương đã xây dựng Kế hoạch tổng thể phát triển TMĐT quốc gia giai đoạn 2026–2030, với định hướng đưa sản phẩm “Made in Vietnam” vươn ra thị trường toàn cầu thông qua các kênh số. Theo bà Lại Việt Anh, Phó Cục trưởng Cục TMĐT và Kinh tế số, trọng tâm của kế hoạch là nâng cao năng lực cho DN vừa và nhỏ, cũng như các nhà sản xuất trong nước, giúp họ làm chủ công cụ TMĐT để xúc tiến XK và mở rộng thị trường quốc tế. Việc Việt Nam tham gia sâu vào các FTA thế hệ mới cũng mở ra cơ hội lớn cho DN khai thác TMĐT xuyên biên giới như một kênh XK chính thức, tiết kiệm chi phí và hiệu quả cao.