Khi AI vào tòa soạn

NGUYỄN LÊ TÂN
(Nguyên Giám đốc Trung tâm nội dung số VTC Now,
Đài Truyền hình kỹ thuật số VTC)

Phần 2: Khi AI vào tòa soạn

Cách đây ít lâu, Facebook có gợi ý cho tôi một video đáng chú ý. Có vẻ như đây là góc quay lén của sinh viên ở nước ngoài về “phản ứng dữ dội” của vị giáo sư trên bục giảng khi ông phải chấm các “công trình nghiên cứu” được viết bằng Trí tuệ nhân tạo.

Nhìn cái cách mà vị giáo sư nọ “đá ghế, đụng bàn” theo kiểu tức đến nghẹn thở, tôi cũng có ít nhiều đồng cảm.

Hãy thử tưởng tượng, bạn là Tổng Biên tập một cơ quan báo chí. Ngày đẹp trời, các phóng viên yêu quý gửi cho bạn loạt bài viết tròn trịa với những câu từ nghe hơi là lạ và “có gì đó sai sai”. Bạn sẽ nghĩ thế nào?

À, ban đầu thì cũng có thể thấy bình thường. Một số Tổng Biên tập cũng thấy hay hay. Đó là công nghệ mới mà. Nhưng rồi cách sản xuất tin/bài “mì ăn liền” như vậy khiến bạn nghẹn đắng vì chợt nhận ra, lỗ hổng quản lý có thể khiến tờ báo lao dốc đang hình thành.

Một câu chuyện khác, vẫn trong lĩnh vực báo chí nhưng lần này ở một Đài Truyền hình. Ấy là cách đây hơn một năm, các đồng nghiệp của tôi hào hứng giới thiệu về một chương trình sản xuất hoàn toàn bằng công nghệ trí tuệ nhân tạo. Nào là kịch bản được viết tự động, dữ liệu được tổng hợp tự động và trên hết thành quả mà đám đông nhấn mạnh là một anh và một cô người dẫn được “đẻ ra” bằng AI.

Giữa những lời ca tụng, khuyến khích, động viên, tôi không sao gạt bỏ được những ám ảnh về sự gượng gạo, cứng nhắc của người dẫn, về đống dữ liệu hỗn độn được xào nấu một cách “thiếu hồn người”. Và, tôi lờ mờ đoán rằng, người xem cũng có chung cảm nhận.

Một diễn đàn dành riêng cho những người làm truyền hình đã lấy chương trình đó của chúng tôi đăng lên kèm theo các bình luận cợt nhả. Còn khi lặng lẽ quan sát người thân trong gia đình theo dõi chương trình này từ vô tuyến, hành động bấm điều khiển chuyển kênh được thực thi ngay tắp lự, không cần đến sự giải thích của tôi.

Thế đấy! Điều đó khiến tôi bắt đầu có chút không mấy thiện cảm về AI. Tôi cho rằng, còn lâu AI mới tạo ra được thứ gì đó đột phá, ít nhất là đối với nghề báo của chúng tôi. Thậm chí, tôi còn nghĩ rằng, những bài giảng hào nhoáng về AI hay những sản phẩm báo chí AI hóa đang được tung hô, ca tụng chẳng qua chỉ là “mua vui cho được một vài trống canh”.

Nhưng rồi một ngày xấu trời, tôi đã nhận ra mình sai lầm! Lúc đó, tôi là thành viên của đoàn nhà báo tham quan một doanh nghiệp sản xuất nội dung số tại Việt Nam. Họ tạo dựng các nhân vật hoạt hình và hình thành những video dành cho thiếu nhi với 70% đóng góp từ trợ thủ AI. Các sản phẩm này sau đó được xuất bản trên các nền tảng ngoài nước như YouTube, KakaoTV, NaverTV, Youku, Bilibili hay TikTok… và thu về hàng triệu USD mỗi năm.