Không chỉ biết dùng, mà phải làm đúng

Gắn đào tạo với thực tiễn triển khai thương mại điện tử

Ngày 23/12/2025, tại Bắc Ninh, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) phối hợp với Sở Công Thương Bắc Ninh và Trường Cao đẳng Công nghiệp Bắc Ninh tổ chức chương trình tập huấn thương mại điện tử dành cho sinh viên. Chương trình tập trung vào ba nhóm nội dung đang tác động trực tiếp tới cách học, cách làm và khả năng tìm kiếm việc làm của người trẻ trong kỷ nguyên số, gồm: Ứng dụng Trí tuệ nhân tạo (AI) trong phát triển thương hiệu và hỗ trợ kinh doanh trên nền tảng số; kỹ năng thiết kế hình ảnh, video, âm thanh phục vụ truyền thông; sáng tạo nội dung ngắn và triển khai tiếp thị liên kết (affiliate marketing) trên nền tảng TikTok.

Toàn cảnh hội nghị tập huấn và phát triển thương mại điện tử dành cho sinh viên Trường Cao đẳng Công nghiệp Bắc Ninh (Ảnh: Phương Thảo)

Hội nghị được tổ chức trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, đặt ra yêu cầu ngày càng cao về chất lượng nguồn nhân lực thương mại điện tử. Tham dự chương trình có lãnh đạo Sở Công Thương Bắc Ninh, Ban Giám hiệu Trường Cao đẳng Công nghiệp Bắc Ninh, đội ngũ giảng viên cùng đông đảo sinh viên các khóa K14, K15. Sự tham gia trực tiếp của các chuyên gia đến từ Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số đã tạo nên không gian trao đổi giữa cơ quan quản lý, cơ sở đào tạo và người học.

Phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Văn Phương – Phó Giám đốc Sở Công Thương Bắc Ninh nhấn mạnh yêu cầu gắn đào tạo với thực tiễn chuyển đổi số tại địa phương. Theo ông Phương, sinh viên không chỉ cần “biết công cụ”, mà quan trọng hơn là sớm hình thành tư duy nghề nghiệp, khả năng tổ chức công việc và vận hành mô hình kinh doanh số một cách bài bản.

Từ thực tế tại Bắc Ninh, ông Phương cho biết nhiều sinh viên có lợi thế về sức trẻ và khả năng tiếp cận công nghệ, song khi bước vào môi trường kinh doanh số vẫn gặp không ít khó khăn. Những vướng mắc phổ biến nằm ở việc thiếu phương pháp triển khai thực chiến, từ xây dựng thương hiệu cá nhân, sản xuất nội dung gắn mục tiêu chuyển đổi, đến tổ chức quy trình vận hành gian hàng và đo lường hiệu quả. Không ít sinh viên còn chạy theo trào lưu, sử dụng nhiều công cụ nhưng thiếu hệ thống, dẫn đến hiệu quả không ổn định và khó duy trì lâu dài.

Từ đó, ông Nguyễn Văn Phương khẳng định việc Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số phối hợp tổ chức chương trình tập huấn tại Trường Cao đẳng Công nghiệp Bắc Ninh là rất cần thiết, giúp sinh viên tiếp cận kiến thức chuyên sâu về ứng dụng AI, kỹ năng sản xuất nội dung số và mô hình triển khai thương mại điện tử theo hướng bài bản, thực tiễn.

Từ xu hướng toàn cầu đến “thời điểm vàng” của sinh viên

Theo ông Cao Quí Long, chuyên gia đến từ Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, trong những năm gần đây, thương mại điện tử đã vượt khỏi vai trò là kênh bán hàng bổ trợ để trở thành mô hình kinh doanh mang tính chiến lược của nhiều doanh nghiệp. Điều này lý giải vì sao các chương trình dành cho sinh viên cần tập trung vào những năng lực thị trường đang có nhu cầu cao như AI, nội dung số đa phương tiện và nội dung ngắn gắn với chuyển đổi.

Ông Cao Quí Long, chuyên gia đến từ Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) chia sẻ tại hội nghị (Ảnh: Phương Thảo)

Trên bình diện toàn cầu, nhiều dự báo cho thấy doanh thu thương mại điện tử năm 2025 tiếp tục duy trì ở mức rất lớn, ước tính khoảng 6,4 – 7,4 nghìn tỷ USD, với tốc độ tăng trưởng ổn định. Đông Nam Á được đánh giá là một trong những khu vực tăng trưởng nhanh nhờ dân số trẻ và tỷ lệ sử dụng internet cao, tạo dư địa lớn cho người trẻ tham gia vào hệ sinh thái kinh doanh số.

Tại Việt Nam, thị trường thương mại điện tử bán lẻ đã vượt mốc 25 tỷ USD trong năm 2024. Một số dự báo cho thấy năm 2025, giá trị giao dịch có thể tiệm cận 28 tỷ USD, trong khi tỷ trọng thương mại điện tử trong tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tiếp tục gia tăng. Những con số này cho thấy dư địa thị trường còn lớn và cơ hội tham gia dành cho sinh viên là rõ ràng.

Tuy nhiên, theo ông Cao Quí Long, sinh viên chỉ thực sự tận dụng được “thời điểm vàng” khi chuyển được từ hứng thú với công cụ sang năng lực triển khai đúng và bền. Một nhầm lẫn phổ biến hiện nay là coi AI như “cây đũa thần”, chỉ cần vài câu lệnh là có thể giải quyết mọi việc. Trên thực tế, yếu tố quyết định không nằm ở số lượng công cụ, mà ở khả năng đặt yêu cầu đúng, kiểm soát chất lượng đầu ra và tích hợp AI vào quy trình làm việc cụ thể.

Trong khuôn khổ chương trình, các chuyên gia đã hướng dẫn sinh viên ứng dụng AI một cách thực chất trong học tập và nghiên cứu, từ xác định đề tài, thu thập và sàng lọc thông tin, xây dựng dàn ý, đến biên tập nội dung và trình bày báo cáo theo chuẩn học thuật. Sinh viên cũng được hướng dẫn xây dựng “trợ lý AI cá nhân” phục vụ việc học và nghiên cứu thương mại điện tử, giúp hệ thống hóa kiến thức, phân tích thị trường, mô hình kinh doanh và lập kế hoạch nội dung.

Bên cạnh đó, nội dung tập huấn đi sâu vào kỹ năng vận hành gian hàng trên sàn thương mại điện tử gắn với thiết kế hình ảnh, video và lập kế hoạch nội dung. Theo ông Cao Quí Long, biết dùng công cụ mới chỉ là bước khởi đầu; quan trọng hơn là tư duy “bán hàng có hệ thống”. Thay vì đưa tất cả sản phẩm lên sàn, sinh viên cần xây dựng cấu trúc sản phẩm theo vai trò rõ ràng, từ thu hút khách mới đến tạo doanh thu ổn định và tối đa hóa giá trị.

Chia sẻ tại Hội nghị, bà Trần Quỳnh Trang – chuyên gia Trung tâm Phát triển thương mại điện tử và Công nghệ số cho biết xu hướng “mua sắm kết hợp giải trí” (shoppertainment) đang ngày càng rõ nét. Người tiêu dùng, đặc biệt là giới trẻ, thường tiếp cận nội dung giải trí trước khi ra quyết định mua sắm. Vì vậy, nội dung ngắn trở thành điểm chạm quan trọng để tạo niềm tin và kích hoạt hành vi mua.

Theo bà Trang, hệ sinh thái sản xuất nội dung số, nhất là video ngắn, đang thay đổi nhanh nhờ sự hỗ trợ của AI, giúp rút ngắn thời gian sản xuất và tối ưu hiệu quả. Tuy nhiên, từ góc độ đào tạo, điều quan trọng không phải là biết thật nhiều công cụ, mà là biết chọn đúng công cụ, xây dựng quy trình làm việc hiệu quả và đo lường để tối ưu theo thời gian.

Kết thúc chương trình, các đại biểu thống nhất rằng giá trị cốt lõi của tập huấn không nằm ở việc sinh viên “biết thêm công cụ”, mà ở chỗ hình thành tư duy triển khai, biết làm đúng, làm có hệ thống và bền vững. Trong kinh tế số, đó mới là năng lực giúp người trẻ nắm bắt và đi đường dài cùng thương mại điện tử.