Không những cung cấp dịch vụ pháp lý, mà còn phải dẫn dắt sự chuyển đổi

Trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ ở mọi lĩnh vực, nghề luật – tưởng chừng gắn liền với văn bản giấy tờ truyền thống – cũng đang đứng trước những thay đổi sâu sắc. Đặc biệt, sự phát triển của Trí tuệ nhân tạo (AI) không chỉ tạo ra công cụ hỗ trợ luật sư, mà còn đặt ra câu hỏi: Vai trò thật sự của luật sư trong kỷ nguyên số là gì?. Trao đổi với PV Báo Pháp luật Việt Nam, luật sư Tô Xuyên đã có những chia sẻ về vấn đề trên.

AI không thể thay thế vai trò phân tích, phán đoán và ra quyết định có bối cảnh cụ thể mà chỉ con người – với kinh nghiệm và tư duy phản biện – mới làm được. Ảnh: Minh hoạ

Khi AI biết “soạn hợp đồng” và “tư vấn pháp luật sơ bộ”

Ngày nay, chỉ với một vài cú click chuột, bất kỳ ai cũng có thể yêu cầu ChatGPT viết mẫu hợp đồng, giải thích khái niệm “vô hiệu hợp đồng” hay thậm chí dự đoán các tình huống pháp lý cơ bản. Những công cụ này đang giúp tiết kiệm thời gian và chi phí cho người dùng ở mức độ nhất định.

Tuy nhiên, theo luật sư Tô Xuyên – chuyên gia trong lĩnh vực pháp lý doanh nghiệp và quản trị nội bộ: AI không thể thay thế vai trò phân tích, phán đoán và ra quyết định có bối cảnh cụ thể mà chỉ con người – với kinh nghiệm và tư duy phản biện – mới làm được.

“AI có thể đưa ra 10 cách diễn giải luật, nhưng chỉ có luật sư có kinh nghiệm mới biết nên chọn cách nào cho phù hợp với bối cảnh, văn hóa doanh nghiệp và mục tiêu chiến lược của khách hàng”, Tô Xuyên cho biết.

AI là công cụ, nhưng luật sư là người làm chủ luật chơi

Trong thời đại số, vai trò của luật sư không còn dừng lại ở việc “giải thích quy định”, mà cần tiến thêm một bước: hiểu mô hình kinh doanh, đánh giá rủi ro ẩn, xây cơ chế vận hành hiệu quả và thích ứng với thay đổi công nghệ.

Luật sư Tô Xuyên.

Luật sư Tô Xuyên chia sẻ: “Trước đây doanh nghiệp cần luật sư để giải quyết sự vụ. Giờ đây, họ cần người đi cùng– để xây hệ thống, viết quy chế, thiết kế hợp đồng chuẩn, kiểm soát từ đầu quy trình để tránh sự cố.”

Luật sư 4.0 – Người thiết kế hệ thống pháp lý nội bộ

Ở nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ, thiếu người làm pháp chế bài bản dẫn đến hệ thống vận hành nội bộ rời rạc: không có quy chế rõ ràng, hợp đồng không thống nhất, rủi ro pháp lý xảy ra mà không biết lỗi từ đâu.

Đây chính là lúc luật sư nội bộ hoặc Luật sư tư vấn trở thành “kiến trúc sư” hệ thống: Soạn thảo bộ quy chế – quy trình chuẩn hóa, áp dụng cho các phòng ban; Thiết kế mẫu hợp đồng chặt chẽ nhưng linh hoạt, có thể sử dụng lâu dài; Đào tạo đội ngũ vận hành hiểu đúng pháp luật, giảm lệ thuộc “phản ứng khi có sự cố”.

“Luật không chỉ để tuân thủ, mà là công cụ tạo lợi thế nếu doanh nghiệp biết vận dụng sớm và đúng cách”, luật sư Tô Xuyên nói.

Trí tuệ nhân tạo đặt ra bài toán mới về đạo đức, quyền riêng tư và pháp lý

Không thể phủ nhận AI sẽ tiếp tục len lỏi sâu vào các hoạt động pháp lý – từ tra cứu án lệ, quản lý tài liệu đến phân tích rủi ro. Tuy nhiên, chính AI cũng đang tạo ra lỗ hổng mới về quyền riêng tư, đạo đức nghề nghiệp, bảo mật dữ liệu cá nhân…

Đây là lúc luật sư không chỉ là người dùng AI, mà còn là người đặt ra giới hạn và nguyên tắc ứng xử pháp lý cho AI trong doanh nghiệp.

“AI có thể xử lý hàng triệu dữ liệu, nhưng chỉ con người mới có thể ra quyết định đúng trong bối cảnh cụ thể. Luật sư không nên sợ AI – mà nên học cách dùng AI như một cánh tay nối dài của chính mình”, luật sư Tô Xuyên chia sẻ.

Khi thế giới thay đổi, luật sư không thể đứng yên. Và thay vì lo ngại bị thay thế, luật sư thời đại mới – như Tô Xuyên và nhiều đồng nghiệp đang theo đuổi – cần chủ động trở thành người dẫn dắt sự thay đổi một cách có hiểu biết, có chiến lược và có trách nhiệm.