Làm gì để sống sót trong cơn “sóng thần sa thải” do trí tuệ nhân tạo khởi xướng?

Một số chuyên gia cảnh báo công nghệ, đặc biệt là Trí tuệ nhân tạo sẽ khiến tình trạng thất nghiệp trở nên trầm trọng. Vậy, người lao động cần chuẩn bị gì để đối phó với cơn “sóng thần sa thải” này?

Tự động hóa đang làm thay đổi cách con người làm việc, trong đó trí tuệ nhân tạo có thể xem như “cơn sóng thần” với việc cắt giảm nhân sự, người lao động. Viễn cảnh về năng suất mà trí tuệ nhân tạo mang lại có thể là thật, nhưng nỗi đau của sự mất việc của người lao động cũng vậy.

(Ảnh minh họa: Google AI)

Theo báo cáo thị trường tuyển dụng 2024-2025, bức tranh thị trường lao động dự báo sẽ chứng kiến nhiều thay đổi đáng kể dưới sự tác động ngày càng lớn của công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo.

Khảo sát Xu hướng nhân sự năm của công ty tư vấn về nhân lực Anphabe Việt Nam cho thấy, giai đoạn 2024 -2025, 28% doanh nghiệp chia sẻ có định hướng ứng dụng trí tuệ nhân tạo sâu hơn trong các công việc. Trong 5 năm tới, con số này dự kiến sẽ tăng lên đến 75%, khi các doanh nghiệp đặt mục tiêu đưa trí tuệ nhân tạo vào ứng dụng rộng rãi trong công việc.

Song song, nhu cầu tuyển dụng các vị trí liên quan đến trí tuệ nhân tạo cũng đã xuất hiện ngày càng nhiều trên thị trường lao động Việt Nam.

Theo bà Thanh Nguyễn, Giám đốc điều hành & Truyền cảm hứng của Anphabe, mối quan tâm về tác động của trí tuệ nhân tạo và công nghệ đối với việc làm là có thật và cũng là một trong những trăn trở lớn của người lao động hiện nay. Tuy nhiên, người lao động nên chủ động tìm hiểu rõ công dụng và các ứng dụng thực tế của công nghệ này.

“Thay vì xem trí tuệ nhân tạo như một lời giải cho mọi vấn đề, người lao động nên coi đây là một công cụ hỗ trợ, đồng thời không ngừng học hỏi và nâng cao năng lực, kỹ năng cá nhân để thích nghi cùng sự phát triển của trí tuệ nhân tạo”, bà Thanh Nguyễn chia sẻ.

Theo giới chuyên gia, hầu hết mọi người chưa nhận thức rõ trí tuệ nhân tạo đang tiến bộ nhanh tới mức nào, song “các công dân bình thường” nên “học cách dùng trí tuệ nhân tạo”.

Tiến sĩ Nguyễn Thế Trung, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty DTT

Tiến sĩ Nguyễn Thế Trung, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty DTT, từng là thành viên Tổ công tác giúp việc Ủy ban quốc gia về Chính phủ điện tử cho rằng, với trí tuệ nhân tạo mỗi người có thêm một “năng lực mới”. Không tập trung riêng cá nhân nào mà là tất cả các đối tượng. Nếu công việc như cũ nhưng người lao động có thêm “năng lực mới”. Khối lượng công việc không đổi trong khi nguồn lực tăng lên, dẫn đến phải tinh giản, giảm việc làm.

“Ví dụ, trên cùng một cánh đồng. Trước đây, một người cày cấy thủ công mất thời gian dài, sức lực lớn chỉ thu được 1 tạ lúa. Bây giờ cùng người đó có thêm máy móc, thời gian cày cấy ngắn hơn nhưng thu được 10 tạ lúa. Như vậy, chỉ cần 1 người có thể làm 10 mảnh ruộng như thế”, ông Nguyễn Thế Trung lý giải.

Do đó, theo Tiến sỹ Nguyễn Thế Trung thực tế bản chất vấn đề là do thay đổi cung cầu, chứ không phải trí tuệ nhân tạo thay thế con người.

“Người biết sử dụng trí tuệ nhân tạo tốt sẽ tăng năng suất của mình tốt hơn. Từ đó, họ có nhiều cơ hội hơn. Đây có thể xem như “cơ hội” để “làm mới” nguồn nhân lực. Điều này xảy ra đang xảy ra chứ không còn là câu chuyện của tương lai”, ông Nguyễn Thế Trung nhấn mạnh.

Để không bị trí tuệ nhân tạo đào thải

Đồng quan điểm, ông Hồ Đức Thắng, Phó Cục trưởng Cục Chuyển đổi số quốc gia, Bộ Khoa học và Công nghệ chia sẻ tại hội thảo “Đẩy mạnh chuyển đổi số: Mở rộng thị trường – Thúc đẩy hợp tác” trong khuôn khổ Diễn đàn cấp cao Chuyển đổi số Việt Nam mới đây nhận định: “Tác động của trí tuệ nhân tạo đến thị trường lao động không chỉ là câu chuyện quốc tế. Trí tuệ nhân tạo không phải là xu hướng tương lai mà đang là hiện thực”.

Ông Hồ Đức Thắng, Phó Cục trưởng Cục Chuyển đổi số quốc gia, Bộ Khoa học và Công nghệ

Ông Hồ Đức Thắng chia sẻ câu chuyện thực tế tại đơn vị khi sử dụng trí tuệ nhân tạo để xử lý khối lượng công việc rất lớn. Đó là, những chuyên viên giỏi nhất là những người dùng trí tuệ nhân tạo nhiều nhất và ai biết dùng trí tuệ nhân tạo hiệu quả thì công việc càng trở nên xuất sắc.

“Để sống sót trong cơn sóng thần mang tên sa thải do trí tuệ nhân tạo khởi xướng, người lao động không thể chỉ dựa vào những kỹ năng đơn thuần mà cần liên tục cập nhật kiến thức mới, học cách dùng và làm chủ trí tuệ nhân tạo”, ông Hồ Đức Thắng nêu quan điểm.

Tương tự, ông Nguyễn Tiến Huy, Tổng Giám đốc Pencil Group, lại so sánh trí tuệ nhân tạo như một “ngoại ngữ mới” mà tất cả chúng ta cần phải học để thành công. Làm chủ “ngoại ngữ trí tuệ nhân tạo” sẽ quyết định năng lực phát triển sự nghiệp của cá nhân và sức cạnh tranh của doanh nghiệp.

“Người lao động cần thay đổi toàn diện từ thái độ, kiến thức đến kỹ năng như khả năng giao tiếp với trí tuệ nhân tạo hiệu quả; học tập suốt đời; khả năng phản biện và thẩm định kết quả do trí tuệ nhân tạo cung cấp; hiểu biết văn hóa làm việc, văn hóa bản địa. Tận dụng các công cụ trí tuệ nhân tạo để tạo ra “biệt đội trí tuệ nhân tạo” của riêng mình sẽ giúp khuếch đại năng lực bản thân.

Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng chỉ ra thách thức mà người dùng, người lao động cần lưu ý là tránh lạm dụng trí tuệ nhân tạo, đánh mất giá trị bản thân khi quá tin tưởng vào mọi thứ trí tuệ nhân tạo “nói” mà không hiểu rõ ý tưởng, cơ sở, dữ liệu đưa vào. Ngoài ra, tinh thần học tập suốt đời, dùng thời gian trí tuệ nhân tạo tiết kiệm được để học hỏi, tích lũy kiến thức, công nghệ mới, tăng lợi thế cạnh tranh là việc bắt buộc trong bối cảnh công nghệ liên tục cập nhật và phát triển.

Theo Vân Anh/VOV.VN