Lợi thế cạnh tranh mới của thương mại điện tử

Với tốc độ tăng trưởng hai con số, thương mại điện tử giữ vai trò tiên phong, vừa là động lực, vừa là trụ cột tăng trưởng của nền kinh tế số. Thương mại điện tử hiện cũng chiếm 10% tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng cả nước. Ông Nguyễn Hữu Tuấn – Giám đốc Trung tâm Phát triển thương mại điện tử và công nghệ số (eComDX) cho biết, ở mô hình kinh tế mới này, dữ liệu và công nghệ số làm yếu tố đầu vào chủ đạo.

Quy mô tăng trưởng của thương mại điện tử dự kiến bứt phá mạnh mẽ hơn trong những năm tới trước sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ mới, bao gồm AI, IoT… nhằm mang đến trải nghiệm toàn diện và thông minh hơn cho cả người mua lẫn người bán. Theo ông Nguyễn Hữu Tuấn, với người mua, AI giúp gợi ý sản phẩm phù hợp, hiển thị ưu đãi đúng nhu cầu, tóm tắt đánh giá từ người dùng khác và giới thiệu sản phẩm tương tự để khách hàng dễ dàng so sánh, lựa chọn. Với người bán, AI nâng cao năng suất, tối ưu doanh thu và gia tăng sức cạnh tranh trên thị trường số.

Theo Báo cáo AI in eCommerce Statistics 2025, hơn 80% nhà bán lẻ trực tuyến đã ứng dụng AI để thúc đẩy hoạt động kinh doanh. Quy mô thị trường AI trong thương mại điện tử toàn cầu dự báo đạt 8,65 tỷ USD. Tại Việt Nam, 66% doanh nghiệp đã ứng dụng AI trong giao tiếp khách hàng; 63% dùng AI tìm kiếm khách hàng mới.

Ông Nguyễn Hữu Tuấn khẳng định, những con số trên cho thấy các doanh nghiệp trong việc đầu tư mạnh mẽ cho AI – yêu cầu bắt buộc để duy trì lợi thế cạnh tranh. Đặc biệt, trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt và chi phí vận hành gia tăng, các nhân viên AI được xem là lời giải cho bài toán đặt ra với doanh nghiệp.

Đó là tăng trưởng doanh số mà không cần mở rộng nhân sự. Nhân viên AI thế hệ mới (AI Agent) giúp tự động hóa quy trình bán hàng, cá nhân hóa chăm sóc khách hàng, tối ưu nguồn lực và mở rộng năng lực bán hàng không giới hạn.

Bên cạnh AI, dữ liệu lớn ngày càng đóng vai trò quan trọng. Từ những dữ liệu tổng hợp từ một số sàn thương mại điện tử chiếm thị phần lớn tại Việt Nam, bà Đỗ Thanh Hương – Trưởng phòng Nghiên cứu thị trường của công ty CP khoa học dữ liệu Metric phân tích thêm: trong 9 tháng qua, thị trường thương mại điện tử có những biến động nhất định, sự cạnh tranh ngày càng rõ nét hơn.

Chẳng hạn, sàn thương mại điện tử Shopee tuy tiếp tục dẫn đầu với 56% thị phần trong quý III nhưng mức tăng trưởng doanh số chỉ đạt 4% so với cùng kỳ năm trước. Xét về nhóm ngành hàng, các sản phẩm chính hãng (shop Mall) dù chỉ chiếm 2,36% tổng số shop trên hai sàn Shopee và TikTok Shop nhưng lại đóng góp tới 32,39% tổng doanh số trong 9 tháng.

Những phân tích trên không chỉ cho thấy tốc độ tăng trưởng, những thay đổi trong hành vi tiêu dùng khách hàng mà còn nhấn mạnh việc cần thiết khai thác dữ liệu lớn trong bối cảnh thị trường liên tục biến động. Dựa trên dữ liệu lớn, doanh nghiệp được hỗ trợ nhận diện xu hướng thị trường để đưa ra quyết định đầu tư chính xác; nắm bắt nhanh các sản phẩm mới, sản phẩm tiêu thụ tốt; tối ưu vận hành bán hàng theo thời gian thực và dự báo tồn kho hiệu quả.

Thực tế cho thấy, sự hỗ trợ từ dữ liệu lớn giúp tăng 54% khả năng tăng doanh thu trực tiếp và tăng 25% cơ hội đạt lợi nhuận gấp đôi, nhờ việc doanh nghiệp kịp thời nắm bắt xu hướng, thị trường, hành vi người tiêu dùng…