Mở đường ra cho hàng Việt trên nền tảng số

Nền tảng số thay đổi cuộc chơi phân phối hàng hóa. Ảnh: Đ.H

Từ chợ truyền thống đến sàn thương mại điện tử, chuyển đổi số không còn là một lựa chọn, mà là con đường sống còn cho doanh nghiệp trong kỷ nguyên số.

Bứt tốc mạnh mẽ

Báo cáo từ Cục Thương mại Điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) cho thấy, năm 2024, thị trường thương mại điện tử Việt Nam đạt hơn 25 tỷ USD, tăng 20% so với năm trước, chiếm khoảng 9% tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng.

Trong quý I/2025, theo hãng Metric (nền tảng phân tích dữ liệu sử dụng công nghệ Big Data và AI), doanh thu thương mại điện tử đạt 101.400 tỷ đồng, tăng 42,29% so với cùng kỳ. Các nhóm ngành như hàng tiêu dùng nhanh, mỹ phẩm, thời trang tiếp tục dẫn đầu. Thương hiệu nội địa ngày càng nổi bật nhờ chiến lược định giá hợp lý, giao hàng nhanh, khuyến mãi linh hoạt.

Metric dự báo, quý II/2025, doanh thu thương mại điện tử có thể đạt khoảng 116.600 tỷ đồng, phản ánh đà tăng trưởng bền vững và sức tiêu dùng ngày càng ổn định trên môi trường số. Đồng thời, đây cũng là chỉ dấu rõ ràng cho thấy thương mại điện tử đang trở thành động lực quan trọng trong cơ cấu bán lẻ.

Không chỉ các sàn thương mại điện tử lớn (như Shopee, Lazada, Tiki, Sendo…), mạng xã hội cũng đang trở thành “kênh phân phối phụ” đầy tiềm năng. TikTok, Facebook và Instagram không còn đơn thuần là nền tảng giải trí, mà đã trở thành nơi người tiêu dùng tìm kiếm đánh giá, xem livestream sản phẩm và quyết định mua sắm. Metric ghi nhận lượng đơn hàng qua kênh livestream tăng đều mỗi tháng, đặc biệt ở các nhóm mỹ phẩm, thời trang và đồ gia dụng.

Người tiêu dùng có xu hướng trung thành với các sàn có dịch vụ hậu mãi tốt, giao hàng nhanh và tích điểm khách hàng thân thiết. Điều này buộc các doanh nghiệp thương mại điện tử phải liên tục nâng cấp công nghệ, chăm sóc khách hàng và rút ngắn thời gian “giao hàng, đổi hàng, trả hàng” để giữ chân người mua.

Bên cạnh thị trường nội địa, thương mại điện tử xuyên biên giới cũng đang mở ra hướng đi mới cho doanh nghiệp Việt. Các nền tảng như Amazon, Alibaba đang được nhiều doanh nghiệp trong nước tận dụng để xuất khẩu hàng hóa và mở rộng thương hiệu ra quốc tế.

Theo hãng dữ liệu ReportLinker (Pháp), với sự phát triển của công nghệ và độ phủ Internet ngày càng rộng, thương mại điện tử Việt Nam trong quý I/2025 duy trì đà tăng trưởng mạnh mẽ, với giá trị ước tính đạt 25 tỷ USD, khẳng định vai trò ngày càng lớn trong nền kinh tế số.

“Người tiêu dùng giờ đây có thể mua sắm trực tiếp thông qua quảng cáo hoặc gian hàng ảo trên mạng xã hội. Đây là xu hướng mang lại sự tiện lợi và cá nhân hóa cao, và sẽ còn phát triển mạnh trong thời gian tới”, bà Lại Việt Anh, Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số nhận định.

“Điểm nghẽn” cần tháo gỡ

Với dân số trẻ, tỷ lệ người dùng Internet cao cùng xu hướng tiêu dùng chuyển dịch nhanh sang môi trường số, Việt Nam đang được xem là một trong những thị trường thương mại điện tử hấp dẫn nhất khu vực. Nhiều chuyên gia nhận định, thương mại điện tử đang góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế số, tạo động lực mới cho tăng trưởng tiêu dùng và mở rộng cơ hội kinh doanh.

“Việt Nam có dân số trẻ, tiêu dùng mạnh mẽ, đặc biệt là nhóm Gen Z yêu thích mua sắm online. Thương mại điện tử không chỉ giúp tăng trưởng kinh tế, mà còn góp phần thu hẹp khoảng cách phát triển giữa thành thị và nông thôn”, TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh, nhận định.

TS Võ Trí Thành và bà Lại Việt Anh trong một tọa đàm về thương mại điện tử. Ảnh: VGP

Tuy vậy, ông Thành cũng cảnh báo thương mại điện tử không phải là “một màu hồng”. Trong quá trình phát triển, khu vực bán lẻ truyền thống dần bị thu hẹp, tạo ra các xáo trộn về việc làm và hệ sinh thái kinh doanh. “Chúng ta cần có chính sách phù hợp để không ai bị bỏ lại phía sau. Đồng thời phải chú trọng các vấn đề thể chế, xử lý tranh chấp và bảo vệ người tiêu dùng”, ông Thành nói.

Theo chuyên gia này, có ba vấn đề lớn cần được quan tâm trong quá trình hoàn thiện thể chế thương mại điện tử. Một là, khung pháp lý về dữ liệu – yếu tố được xem như “nguồn lực sản xuất” mới trong kỷ nguyên số; hai là, cơ chế kiểm soát và minh bạch hóa trách nhiệm trên các nền tảng số, nơi có sự tham gia của nhiều bên liên quan và ba là, việc tuân thủ các cam kết, chuẩn mực quốc tế về dòng hàng hóa, thông tin và tài chính, đặc biệt trong bối cảnh thương mại điện tử xuyên biên giới đang phát triển nhanh.

Thực tế, thương mại điện tử Việt Nam vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức. Hạ tầng logistics, đặc biệt ở vùng sâu vùng xa, vẫn chưa theo kịp tốc độ phát triển của thị trường. Tâm lý e ngại của người tiêu dùng về chất lượng hàng hóa, dịch vụ hậu mãi và bảo mật thông tin cá nhân vẫn là rào cản đáng kể.

Ngoài ra, sức ép cạnh tranh ngày càng lớn từ các doanh nghiệp nước ngoài khiến các nhà bán lẻ trong nước buộc phải đổi mới, nâng cao chất lượng dịch vụ nếu không muốn bị tụt lại phía sau.

“Dù vẫn còn nhiều thách thức cần giải quyết, nhưng với đà tăng trưởng hiện tại và sự hỗ trợ từ chính phủ, thương mại điện tử sẽ tiếp tục khẳng định vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam, mở ra nhiều cơ hội phát triển bền vững trong tương lai”, đại diện Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số nhận định.