Một người đổi mới có một ý tưởng, trăm triệu người đổi mới có cả tương lai

Chiều 13/10, tại Đại hội đại biểu Đảng bộ Chính phủ lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ Chính phủ, Bí thư Đảng ủy, Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng đã trình bày tham luận với nội dung: “Vai trò Lãnh đạo của Đảng trong thúc đẩy phát triển KH – CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số vì một Việt Nam hùng cường, thịnh vượng”.

Từ chuyển đổi số sang Chuyển đổi AI

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, KH-CN của Việt Nam đi cùng với đổi mới sáng tạo và đặt trong bối cảnh chuyển đổi số. Đây là cách tiếp cận rất độc đáo của Việt Nam. Trong đó, KH-CN cung cấp tri thức; đổi mới sáng tạo chuyển hoá tri thức vào phục vụ cuộc sống; chuyển đổi số khuếch đại tri thức.

Bộ trưởng Bộ KH&CN cũng cho biết, 5 năm của nhiệm kỳ qua, đã đạt được một số thành tựu lớn về khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, có sự thay đổi đáng kể về thứ hạng quốc tế, đặt nền móng về thể chế, về hạ tầng, có những kết quả quan trọng ban đầu tạo niềm tin, để 5 năm tới sẽ chuyển hoá thành tăng trưởng kinh tế.

Nhà nước sẽ chi 3-4% ngân sách, tương đương 3-4 tỷ đô la mỗi năm, kích hoạt được tổng chi toàn xã hội từ 10-15 tỷ đô la, để KH-CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đóng góp ít nhất 5% tăng trưởng GDP của đất nước. Trong đó, khoa học – công nghệ 1%, đổi mới sáng tạo 2-3% và chuyển đổi số 1-2%.

“Bộ KH&CN sẽ chịu trách nhiệm tính toán hiệu quả của chi khoa học – công nghệ và dùng hiệu quả này làm tiêu chí để phân bổ ngân sách KH-CN cho các bộ ngành, địa phương, tổ chức khoa học công nghệ và các doanh nghiệp”, ông Hùng cho biết.

Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, KH-CN sẽ tập trung vào làm chủ 11 nhóm công nghệ chiến lược, từ đó hình thành các ngành công nghiệp chiến lược của Việt Nam.

Cùng với đó, đổi mới sáng tạo sẽ tập trung vào đổi mới công nghệ của doanh nghiệp, sáng tạo của mọi người dân. Xây dựng quốc gia khởi nghiệp sáng tạo. Đưa đổi mới sáng tạo trở thành lối sống, phong cách sống của mọi người dân, mọi tổ chức. Xây dựng văn hoá đổi mới sáng tạo, khuyến khích khám phá và khoan dung thất bại.

Chuyển đổi số sẽ tập trung vào xây dựng quốc gia số toàn diện, gồm chính phủ số, kinh tế số, xã hội số, lấy công dân số làm trung tâm.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, các chuyển dịch chiến lược trong nhiệm kỳ tới của KH-CN, đó là từ quản lý sang tạo động lực; từ phân bổ nguồn lực sang huy động nguồn lực; từ kiểm soát hành chính sang sáng tạo, dẫn dắt và tạo thị trường.

Chuyển từ kiểm tra hoá đơn chứng từ sang kết quả nghiên cứu. Chuyển từ quản lý đầu vào sang quản lý đầu ra. Các tổ chức thương mại hoá được kết quả nghiên cứu sẽ được cấp ngân sách nhiều hơn và ngược lại.

Cùng với đó là chuyển nghiên cứu cơ bản về các đại học, chuyển nghiên cứu công nghệ về các doanh nghiệp. Chuyển từ nghiên cứu dàn trải sang tập trung vào các công nghệ chiến lược và công nghệ lõi. Từ chuyển đổi số sang chuyển đổi AI. Từ số hoá quy trình hành chính sang vận hành quốc gia bằng dữ liệu và nền tảng số. Chuyển từ đầu tư hạ tầng công nghệ sang đầu tư vào dữ liệu và năng lực phân tích.

Chuyển hoá được thể chế, cơ chế, chính sách, tiềm năng thành tăng trưởng kinh tế

Trên cơ sở đó, Bộ KH&CN đưa ra 3 đề xuất. Cụ thể, thứ nhất, nghiên cứu cơ bản thì đầu ra là các bài báo, nhưng nghiên cứu ứng dụng là sản phẩm. Do đó, Nhà nước cần có chính sách rất mạnh mẽ để hỗ trợ đầu ra cho các sản phẩm chiến lược, thông qua mua sắm chính phủ và 10-20% quỹ KH-CN.

Thứ hai, có cơ chế phiếu hỗ trợ của nhà nước cấp cho doanh nghiệp đổi mới công nghệ. Loại một để doanh nghiệp thuê các tổ chức nghiên cứu cải tiến quy trình, sản phẩm. Loại hai để doanh nghiệp mua, thử nghiệm công nghệ mới trong nước.

Thứ ba, thời công nghệ thông tin thì mỗi xã, mỗi tỉnh một phần mềm. Thời chuyển đổi số thì một nền tảng số dùng chung toàn quốc. Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đề nghị Chính phủ có cơ chế giao, đặt hàng doanh nghiệp làm các nền tảng số dùng chung.

Bộ trưởng Bộ KH&CN khẳng định, 5 năm tới là 5 năm phải chuyển hoá được thể chế, cơ chế, chính sách, tiềm năng thành tăng trưởng kinh tế trên 10%, thành tự chủ chiến lược. Bộ ba KH-CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực trung tâm của phát triển, động lực chính của tăng trưởng, động lực then chốt để nâng cao năng suất, chất lượng và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cũng nhấn mạnh KH-CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số không chỉ là công việc của một bộ, không chỉ là sự nghiệp của một ngành, mà là sự nghiệp chung của cả quốc gia, của toàn dân tộc. “Sức mạnh thật sự chỉ đến khi chúng ta gắn kết tất cả lại với nhau, đi cùng với nhau một chặng đường dài. Một người đổi mới thì có một ý tưởng, một trăm triệu người đổi mới thì có cả một tương lai”, ông Hùng nhấn mạnh.