Ngành bán lẻ châu Á tăng tốc ứng dụng AI

Theo nghiên cứu thường niên về mua sắm toàn cầu lần thứ 18 do Zebra Technologies công bố, khoảng 62% doanh nghiệp bán lẻ tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương dự kiến sẽ ứng dụng Trí tuệ nhân tạo tạo sinh (GenAI) vào quản lý cửa hàng và tồn kho trong vòng 5 năm tới. Tỷ lệ này cao hơn đáng kể so với mức trung bình toàn cầu, cho thấy khu vực đang trở thành một trong những thị trường năng động nhất trong làn sóng chuyển đổi số ngành bán lẻ.

AI trở thành “xương sống” vận hành trong cửa hàng

Báo cáo của Zebra Technologies chỉ ra rằng AI không còn được xem là công nghệ thử nghiệm, mà đang dần trở thành nền tảng vận hành cốt lõi. Trên phạm vi toàn cầu, 87% lãnh đạo doanh nghiệp bán lẻ được khảo sát khẳng định các giải pháp AI và tự động hóa giữ vai trò quan trọng trong việc giảm thất thoát hàng hóa, tối ưu chuỗi cung ứng và nâng cao hiệu suất hoạt động tại cửa hàng.

Theo ông Christanto Suryadarma, Phó chủ tịch phụ trách kinh doanh khu vực Đông Nam Á và Hàn Quốc của Zebra Technologies, tốc độ ứng dụng AI nhanh tại châu Á – Thái Bình Dương phản ánh đặc điểm riêng của người tiêu dùng trong khu vực. Người mua sắm ngày nay thường tìm hiểu kỹ thông tin, so sánh giá và đọc đánh giá sản phẩm trước khi bước vào cửa hàng. Điều này buộc nhà bán lẻ phải phản ứng nhanh, đảm bảo hàng hóa luôn sẵn sàng và đúng nhu cầu.

AI, trong bối cảnh đó, đóng vai trò như một “bộ não” phân tích nhu cầu theo thời gian thực. Các hệ thống sử dụng GenAI, computer vision hay RFID cho phép doanh nghiệp theo dõi tồn kho chính xác đến từng kệ hàng, giảm tình trạng hết hàng hoặc tồn kho dư thừa. Không chỉ vậy, AI còn hỗ trợ dự báo nhu cầu, tối ưu trưng bày và điều phối nhân sự tại cửa hàng, những yếu tố trước đây phụ thuộc nhiều vào kinh nghiệm thủ công.

Ông George Pepes, Giám đốc Giải pháp ngành dọc khu vực châu Á – Thái Bình Dương của Zebra Technologies, cho rằng GenAI đang trở thành “trợ lý số” cho nhân viên bán hàng. Thay vì phải kiểm tra thủ công hoặc phụ thuộc vào bộ phận hậu cần, nhân viên có thể tra cứu nhanh thông tin sản phẩm, kiểm tra tình trạng hàng ở các cửa hàng khác hoặc đề xuất phương án giao hàng phù hợp ngay tại quầy.

Áp lực từ người tiêu dùng trẻ và cuộc đua triển khai AI

Bên cạnh yếu tố công nghệ, thay đổi về nhân khẩu học đang là động lực quan trọng thúc đẩy chuyển đổi. Tại nhiều quốc gia châu Á, thế hệ Gen Z và Millennials trẻ chiếm tỷ trọng ngày càng lớn trong tổng cầu tiêu dùng. Đây là nhóm khách hàng quen thuộc với thương mại điện tử, mạng xã hội và các nền tảng số, đồng thời có kỳ vọng cao về tốc độ, sự liền mạch và trải nghiệm cá nhân hóa.

Người tiêu dùng trẻ không muốn chờ đợi, xếp hàng hay gặp tình trạng “có cầu nhưng không có hàng”. Điều này tạo ra áp lực lớn lên các cửa hàng vật lý, buộc họ phải vận hành linh hoạt không kém gì các nền tảng trực tuyến. Trong bối cảnh đó, AI trở thành công cụ giúp cửa hàng truyền thống rút ngắn khoảng cách với thương mại điện tử.

Tại Việt Nam, xu hướng này cũng đang diễn ra rõ nét. Theo nghiên cứu của Amazon Web Services công bố hồi tháng 9, khoảng 18% doanh nghiệp trong nước đã triển khai AI, tương đương gần 170.000 đơn vị, tăng 39% so với năm trước. Trung bình mỗi giờ có thêm khoảng năm doanh nghiệp Việt bắt đầu ứng dụng AI, chủ yếu trong các tác vụ tối ưu vận hành và tự động hóa quy trình.

Ở góc độ chính sách, chi phí triển khai AI đang giảm mạnh, tạo điều kiện cho doanh nghiệp vừa và nhỏ tiếp cận công nghệ. Theo Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Phạm Đức Long, chi phí sử dụng AI trong hai năm qua đã giảm tới 99%, giúp AI phổ cập nhanh hơn hầu hết các công nghệ trước đây.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng thách thức không nằm ở việc có nên dùng AI hay không, mà là tốc độ và cách triển khai. Báo cáo năm 2025 của Gartner dự báo khoảng 37% lực lượng lao động toàn cầu sẽ chịu tác động trực tiếp từ GenAI trong vòng 2–5 năm tới. Điều này buộc doanh nghiệp bán lẻ không chỉ đầu tư công nghệ, mà còn phải tái thiết kế công việc và nâng cao kỹ năng cho nhân viên.

Trong bức tranh chung, việc 62% doanh nghiệp bán lẻ châu Á lên kế hoạch ứng dụng AI cho thấy một cuộc tái cấu trúc âm thầm nhưng sâu rộng đang diễn ra trong cửa hàng truyền thống. AI không còn là lựa chọn mang tính chiến lược dài hạn, mà đang trở thành điều kiện cần để tồn tại và cạnh tranh trong kỷ nguyên bán lẻ mới.