Người dùng đi trước, hệ sinh thái theo sau

Châu Á dẫn đầu với 43% lượt tải GenAI toàn cầu, nhưng tốc độ ứng dụng tăng nhanh hơn khả năng tạo giá trị và phát triển hệ sinh thái A.I.

Trong vòng chưa đầy hai năm, Trí tuệ nhân tạo (A.I) dường như đã rời phòng nghiên cứu để bước vào đời sống hàng ngày, và tốc độ lan rộng của nó nhanh đến mức chính các nhà phát triển cũng bất ngờ. Theo Sensor Tower, chỉ riêng nửa đầu năm 2025, người dùng toàn cầu đã dành hơn 15,6 tỉ giờ trên các ứng dụng A.I tạo sinh (GenAI), tương đương 86 triệu giờ mỗi ngày. Đáng chú ý, châu Á chiếm tới 43% tổng lượt tải GenAI toàn cầu, vượt xa Bắc Mỹ và châu Âu. Không phải Thung lũng Silicon, chính châu Á mới là “thị trường tiêu dùng A.I” lớn nhất thế giới hiện nay.

Sự dịch chuyển này quan trọng vì nó cho thấy A.I không phát triển nhờ công nghệ, A.I lan rộng nhờ nhu cầu sử dụng thật. Và nơi tạo ra nhu cầu mạnh nhất lại là những thị trường đang phát triển.

Tại Việt Nam, theo Decision Lab (2025), 78% người dùng Internet đã sử dụng ít nhất một ứng dụng A.I trong ba tháng gần nhất, 33% sử dụng A.I hằng ngày, và 55% đã sẵn sàng trả phí, một con số hiếm gặp với thị trường ứng dụng số tại Việt Nam. A.I bước vào đời sống không phải qua các bài diễn thuyết công nghệ, mà qua công việc hằng ngày, với 84% dùng A.I để học tập và xử lý công việc, 79% tìm kiếm thông tin nhanh, 70% dùng để tạo nội dung. Sự phổ biến này cho thấy A.I đã vượt qua giai đoạn “thử nghiệm”, để bước sang giai đoạn tạo ra giá trị.

Tuy nhiên, đằng sau tốc độ bùng nổ là một khoảng cách lớn, tức người dùng đi nhanh hơn hệ sinh thái A.I rất nhiều. ChatGPT chẳng hạn, chiếm 81% người dùng A.I, Google Gemini 51%, Meta AI 36%, theo Decision Lab. Sản phẩm nội như AI HAY mới giữ gần 10% thị phần, nhưng lại đứng top 2 về mức độ hài lòng. Cuộc chơi vì thế đang phân hóa, ai giải được bài toán sản phẩm sẽ có chỗ đứng, dù có GPU hay không.

Dữ liệu từ Decision Lab chỉ ra ba yếu tố quyết định lựa chọn nền tảng AI của người dùng Việt Nam, gồm (1) có bản miễn phí đủ hữu dụng, (2) dễ dùng và tích hợp tốt với công việc, (3) độ chính xác và tính tin cậy. Đây đều là những yếu tố thuộc về trải nghiệm sản phẩm, chứ không phải cấu trúc mô hình hay công nghệ lõi. Nói cách khác, GenAI đang dịch chuyển từ “cuộc đua thuật toán” sang “cuộc đua sản phẩm”.

Khi quan sát sâu hơn hành vi người dùng, có thể thấy A.I đang tạo ra ba thay đổi đáng kể trong nền kinh tế số. Thứ nhất, trí tuệ nhân tạo trở thành hạ tầng năng suất mới. Khi học, làm việc, tìm kiếm thông tin đều được tăng tốc nhờ công nghệ này, A.I không còn là công nghệ bổ trợ mà trở thành một lớp hạ tầng mới, đứng sau email và trước trình duyệt. Sự phổ biến của nó khiến khoảng cách giữa người biết tận dụng A.I và người không dùng A.I trở thành một dạng chênh lệch năng suất mới.

Thứ hai, A.I đang thương mại hóa năng lực cá nhân. Với việc xử lý văn bản, tìm insight hay tạo nội dung được tự động hóa một phần, trí tuệ nhân tạo giúp mở rộng kinh tế tự do nghề nghiệp. Freelancer, nhà sáng tạo nội dung, giáo viên hay nhà kinh doanh online có thể mở rộng quy mô công việc mà không cần tăng thời gian lao động. A.I vì thế tạo ra giá trị kinh tế thực, không chỉ “độ lan tỏa truyền thông”.

Thứ ba, công nghệ đang mở ra lợi thế cạnh tranh bản địa hóa. Người Việt không cần một ứng dụng A.I mạnh nhất thế giới, họ cần một công cụ hiểu tiếng Việt tự nhiên, hiểu ngữ cảnh, hiểu hành vi giao tiếp và thị trường Việt Nam. Đây là lý do AI HAY, dù nhỏ, lại có chỉ số hài lòng cao. Điều này cho thấy A.I bản địa hóa hoàn toàn có cơ hội cạnh tranh trước Big Tech nếu đi đúng chiến lược.

Tuy nhiên, để bước từ tốc độ sang giá trị bền vững, thị trường A.I cần giải quyết được hai rào cản lớn, đó là niềm tin và chất lượng. 58% người dùng Việt lo ngại sai lệch thông tin khi dùng A.I, 52% e ngại rủi ro dữ liệu cá nhân, theo Decision Lab. Đây không chỉ là nỗi lo của người dùng, mà là điểm giới hạn của công nghệ hiện tại. Như ông Demis Hassabis, CEO Google DeepMind, từng nói: “Cuộc đua A.I không nằm ở tốc độ tạo ra mô hình mới, mà ở việc biến nó thành công cụ hữu ích và an toàn cho xã hội”.

Có thể bạn quan tâm:

Ánh sáng A.I và bóng tối khởi nghiệp