Tăng tốc chuyển đổi số trong y tế

Trong thập kỷ qua, hệ thống y tế toàn cầu liên tục chịu sức ép từ nhiều phía: cú sốc COVID-19, tốc độ già hóa dân số nhanh, sự gia tăng bệnh mãn tính và tình trạng bất bình đẳng kéo dài trong phân bổ nguồn lực đã tạo ra một thách thức chung: nhu cầu chăm sóc sức khỏe tăng nhanh, nhưng khả năng cung ứng không thể theo kịp.

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), hơn một nửa dân số toàn cầu vẫn chưa được tiếp cận đầy đủ các dịch vụ y tế cơ bản. Năm 2023, thế giới thiếu khoảng 14,7 triệu nhân viên y tế; con số này dự kiến vẫn ở mức 10 triệu vào năm 2030.

Trong bối cảnh đó, AI nổi lên như một trụ cột quan trọng, giúp tái định hình ngành y. Tại Trung Quốc, AI không chỉ đang tối ưu vận hành bệnh viện mà còn được tích hợp vào chiến lược y tế công cộng và phát triển kinh tế số ở quy mô quốc gia. Nhờ lợi thế dữ liệu khổng lồ, hệ sinh thái công nghệ năng động và chính sách hỗ trợ mạnh mẽ, Trung Quốc đang trở thành một trong những “phòng thí nghiệm” hàng đầu thế giới về ứng dụng AI trong y tế.

Bức tranh ứng dụng AI trong y tế tại Trung Quốc

Nửa đầu năm 2025, Viện Nghiên cứu Công nghiệp AI (AIR) – Đại học Thanh Hoa đã công bố Agent Hospital, hệ thống AI có khả năng hỗ trợ chẩn đoán và đề xuất điều trị cho 21 chuyên khoa với hơn 300 tình huống bệnh lý. Hệ thống có thể tự động tạo hồ sơ bệnh án, phân tích hình ảnh y khoa và đưa ra báo cáo chẩn đoán sơ bộ, với độ chính xác trung bình trên 93%.

Nếu như quy trình này cần nửa ngày làm việc của bác sĩ thì AI chỉ mất vài phút. Tại các bệnh viện tuyến cơ sở, nơi thường xuyên thiếu bác sĩ và quá tải bệnh nhân, mức tăng năng suất này được xem là bước đột phá, giúp nâng hiệu quả chẩn đoán lên gấp hàng chục, thậm chí hàng trăm lần.

Điểm đáng chú ý là hệ thống này không nhằm thay thế bác sĩ, mà tập trung “thuật toán hóa” kinh nghiệm lâm sàng và biến nó thành “trung tâm số” cho các cơ sở y tế. Hệ thống vừa hỗ trợ chẩn đoán, tham gia nghiên cứu và đào tạo, đồng thời tạo ra một vòng lặp khép kín gồm “học hỏi – chẩn đoán – phản hồi”. Điều này đánh dấu sự dịch chuyển quan trọng của AI y tế Trung Quốc: Từ các công cụ ứng dụng đơn lẻ sang nền tảng tích hợp toàn diện, từ đổi mới rời rạc sang chuyển đổi mang tính hệ thống.

Chính sách là yếu tố then chốt tạo nên sự thay đổi. Sau khi triển khai Kế hoạch Hành động “AI+” vào năm 2024, y tế đã trở thành lĩnh vực được ưu tiên hàng đầu. Năm 2025, Trung Quốc ban hành hướng dẫn triển khai sáng kiến “AI+”, đặt mục tiêu xây dựng “chuỗi hệ sinh thái ứng dụng AI” với sự tham gia của các cụm công nghiệp, viện nghiên cứu và bệnh viện lớn, đưa AI từ một công nghệ nghiên cứu trở thành thành phần cốt lõi của dịch vụ công.

Đồng thời, đổi mới sáng tạo địa phương đã trở thành động lực chính cho việc triển khai. Mô hình “quy hoạch tập trung + thử nghiệm địa phương” giúp các sáng kiến nhanh chóng đi vào thực tế. Một số ví dụ tiêu biểu: Bắc Kinh tài trợ đến 10 triệu NDT cho các dự án AI trong nghiên cứu, phát triển thuốc; Thâm Quyến xây dựng Công viên công nghiệp “AI + sức khỏe, đời sống”, cung cấp không gian miễn phí và môi trường thử nghiệm thực tế cho startup.

Trong khi đó, Hải Nam tận dụng chính sách Cảng Thương mại tự do, để thúc đẩy đổi mới trong các thử nghiệm lâm sàng ứng dụng AI và quản lý dữ liệu. Còn Hạ Môn trở thành trung tâm hợp tác quốc tế, nơi đặt Trung tâm đổi mới BRICS PartNIR nhằm điều phối các chính sách và triển khai dự án trọng điểm trong lĩnh vực y tế.

Sự phối hợp giữa chiến lược quốc gia và đổi mới địa phương đang biến AI y tế trở thành một trong những lĩnh vực tăng trưởng năng động nhất của nền kinh tế số Trung Quốc.

Chiến lược AI y tế quốc gia: Thu hẹp khoảng cách y tế giữa nông thôn – thành thị

Chiến lược AI y tế quốc gia, được Ủy ban Y tế Quốc gia Trung Quốc công bố ngày 4/11/2025, đặt ra các mục tiêu cụ thể nhằm chuyển đổi toàn diện hệ thống y tế bằng công nghệ AI tiên tiến.

Chiến lược đặt mục tiêu sử dụng AI – đặc biệt là các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM), phân tích hình ảnh y khoa và thiết bị điều dưỡng thông minh – để đưa dữ liệu chất lượng cao và công cụ chẩn đoán AI tới mọi vùng trên cả nước vào năm 2027. Đến năm 2030, nước này hướng tới việc phổ cập chẩn đoán hỗ trợ bởi AI trong chăm sóc sức khỏe ban đầu, nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ y tế chuyên khoa cho hơn 900 triệu người dân.

Đây là một cách tiếp cận mang tính cách mạng đối với hệ thống y tế của Trung Quốc. Cụ thể:

Phạm vi ứng dụng: AI sẽ được tích hợp trong nhiều hoạt động của hệ thống y tế, từ chăm sóc sức khỏe ban đầu, chẩn đoán hình ảnh, hỗ trợ ra quyết định lâm sàng ở các chuyên khoa cho đến cung cấp dịch vụ tư vấn cho bệnh nhân.

Cách thức hoạt động: Trung Quốc sẽ xây dựng một nền tảng thông tin y tế quốc gia tập trung, kết nối các bệnh viện trung ương và địa phương để hình thành một hệ thống dữ liệu y tế thống nhất. Các mô hình AI sẽ phân tích hồ sơ bệnh nhân nhằm đề xuất chẩn đoán cũng như hỗ trợ bác sĩ trong quá trình ra quyết định lâm sàng.

Kết quả kỳ vọng: Theo các thử nghiệm ban đầu, việc ứng dụng AI có thể giúp nâng độ chính xác chẩn đoán từ mức 85-90% lên hơn 95%. Thời gian chẩn đoán vốn kéo dài 1-2 ngày cũng được rút ngắn xuống chỉ còn vài phút, mở ra cơ hội cải thiện đáng kể hiệu quả khám chữa bệnh, đặc biệt tại tuyến cơ sở.

Không chỉ đột phá về công nghệ, chiến lược này còn được kỳ vọng sẽ góp phần giải quyết bài toán bất bình đẳng y tế kéo dài giữa khu vực thành thị và nông thôn. Hệ thống y tế hiện tại của Trung Quốc đang tồn tại sự chênh lệch rõ rệt – trong khi các bệnh viện lớn tại đô thị tập trung phần lớn chuyên gia, thì nhiều vùng nông thôn lại đối mặt với tình trạng thiếu bác sĩ trầm trọng. Điều này khiến tỷ lệ chẩn đoán sai ở tuyến cơ sở có thể lên tới 50%.

Tập trung vào khu vực nông thôn: Trong tổng số hơn 900 triệu người được hưởng lợi từ chiến lược, có tới 600 triệu người sống tại nông thôn. Đây là nhóm dân cư sẽ được cải thiện đáng kể khả năng tiếp cận các dịch vụ chẩn đoán nhanh và chính xác.

Đối tượng hưởng lợi: Kế hoạch này cũng mang lại lợi ích cho các chuyên gia y tế ở những khu vực hạn chế về nguồn lực, các bệnh viện chuyên khoa và khoảng 25.000 phòng khám tuyến xã, thôn.

Tác động dài hạn: Với trọng tâm là phát hiện và phòng ngừa sớm, chiến lược này được kỳ vọng sẽ góp phần giảm 20% chi phí chăm sóc sức khỏe bình quân đầu người vào năm 2030.

Việc triển khai rộng rãi chiến lược này dự kiến sẽ được thực hiện theo nhiều giai đoạn. Từ tháng 11/2025 – 3/2026, trọng tâm là quy hoạch và xây dựng hạ tầng. Giai đoạn thí điểm diễn ra từ tháng 4 đến tháng 12/2026, áp dụng tại 50 bệnh viện và 500 phòng khám cấp thị trấn.

Đến cuối năm 2027, mục tiêu là hoàn tất tích hợp cơ sở dữ liệu y tế quốc gia, đồng thời đưa các bộ dữ liệu chất lượng cao và công cụ AI vào sử dụng trên phạm vi toàn quốc. Tầm nhìn đến năm 2030 là phổ cập AI trong chăm sóc sức khỏe ban đầu, và tích hợp hoàn toàn công nghệ này tại tất cả bệnh viện hạng 2 trở lên.

Về phân bổ ngân sách, trong vòng 5 năm, Trung Quốc dự kiến đầu tư 15 – 20 tỷ CNY (tương đương 2 – 3 tỷ USD) để triển khai chiến lược toàn diện này. Các mục tiêu trọng tâm bao gồm: Giảm tỷ lệ chẩn đoán sai ở tuyến cơ sở từ 40 – 50% xuống còn 15 – 20%; nâng độ chính xác của chẩn đoán hình ảnh có hỗ trợ AI lên trên 95%; và đảm bảo toàn bộ bệnh viện hạng 2 trở lên ứng dụng công nghệ hình ảnh y tế AI vào cuối thập kỷ này.

Với nền tảng dữ liệu mạnh, chiến lược rõ ràng và tốc độ triển khai nhanh, Trung Quốc đang đặt AI vào vị trí trung tâm của hệ thống y tế tương lai. Nếu các mục tiêu được hiện thực hóa, AI y tế sẽ trở thành động lực quan trọng thúc đẩy nền y tế Trung Quốc thông minh, hiệu quả và bình đẳng hơn./.