Thách thức và giải pháp

Đây là vấn đề trọng tâm được thảo luận sôi nổi tại hội thảo “AI và tương lai nghề nghiệp” nằm trong khuôn khổ sự kiện Tech4Life Expo & Summit 2025.

Hội thảo đã quy tụ các chuyên gia, nhà giáo dục và doanh nghiệp để cùng nhau bàn về những thách thức và cơ hội mà AI mang lại. Các tham luận tại sự kiện đều thống nhất rằng, bên cạnh cơ hội lớn chưa từng có, AI cũng đòi hỏi nền giáo dục phải tái cấu trúc một cách toàn diện.

AI và sự thay đổi tư duy giáo dục 

Sự ra đời của các mô hình ngôn ngữ lớn như ChatGPT đã đặt ra một câu hỏi trực diện cho những người làm giáo dục: Khi AI có thể trả lời giỏi hơn cả thầy giáo, thì vai trò của người thầy sẽ là gì?

Ông Trần Tuấn Anh, Phó Giám đốc, Trưởng ban Đào tạo Trường Đại học FPT cơ sở TP.HCM, chia sẻ rằng trường đã phải đối diện với câu hỏi này ngay từ những ngày đầu ChatGPT xuất hiện. Theo ông, AI đang làm thay đổi toàn diện cách thức con người học tập và làm việc, buộc giáo dục phải định nghĩa lại vai trò của mình. Thay vì né tránh, Trường Đại học FPT đã chọn cách “xây dựng lại từ đầu” chương trình đào tạo. “Chúng tôi không để một viên gạch nào không được lật lên,” ông nhấn mạnh.

Cụ thể, nhà trường đã rà soát lại từng môn học dựa trên nhu cầu thực tế của doanh nghiệp và sự thay đổi của thị trường lao động. Các môn học không còn phù hợp được thay thế, những môn then chốt được bổ sung kiến thức về AI, và nhiều học phần mới được xây dựng để trang bị năng lực thực chiến cho sinh viên. Mô hình “AI-First” đã được áp dụng vào hầu hết các chương trình đào tạo, giúp sinh viên làm quen và thành thạo việc sử dụng AI như một công cụ hỗ trợ hiệu quả.

Đồng quan điểm, GS. Trương Nguyện Thành, Phó Chủ tịch Hội đồng Cố vấn, Trường Đại học Hoa Sen, cũng chỉ ra một thực tế rằng giáo viên có thể dùng AI để ra đề, sinh viên dùng AI để làm bài, và thậm chí chính AI cũng có thể tham gia vào quá trình chấm điểm. Điều này không nên bị coi là một mối đe dọa, mà là một cơ hội để giáo dục tận dụng công nghệ nhằm nâng cao hiệu quả dạy và học. GS. Thành cho rằng, các trường học cần đầu tư vào hệ thống quản lý học tập (LMS) tích hợp dữ liệu để làm nền tảng cho quá trình chuyển đổi số. “AI không thay thế con người mà là công cụ giúp thầy cô dạy tốt hơn và sinh viên học hiệu quả hơn,” ông khẳng định.

Thách thức và đòn bẩy cho sự nghiệp tương lai 

Không chỉ trong môi trường giáo dục, AI còn tạo ra những thách thức lớn đối với thị trường lao động. Ông Oscar Lopez Alegre, Chủ tịch Phòng Thương mại Tây Ban Nha tại Việt Nam, CEO của Nextway Technology, nhấn mạnh rằng AI không chỉ là một công cụ công nghệ mà còn là một hệ thống có khả năng tác động sâu rộng đến xã hội, đạo đức và việc làm. Do đó, người làm AI cần có khả năng phân tích, đặt câu hỏi và đánh giá tác động của những gì mình tạo ra, thay vì chỉ chạy theo tốc độ lập trình hay các thuật toán có sẵn.

Ông cũng chỉ ra những rủi ro lớn mà thế hệ trẻ phải đối diện, từ định kiến dữ liệu đến các vấn đề đạo đức khi AI được ứng dụng vào đời sống. Do đó, giáo dục cần trang bị cho người học tư duy phản biện để họ không chỉ nhận diện được vấn đề mà còn đưa ra những giải pháp sáng tạo và có trách nhiệm. Đây chính là nền tảng để xây dựng những sản phẩm AI không chỉ tiên tiến về công nghệ mà còn đảm bảo tính nhân văn và bền vững.

Đối với người trẻ, AI cũng chính là một đòn bẩy mạnh mẽ để tìm kiếm và chinh phục công việc mơ ước. Ông Đặng Hữu Sơn, CEO Lovinbot, một startup tiên phong ứng dụng Generative AI trong marketing tại Việt Nam, chia sẻ rằng AI đang thay đổi toàn bộ cách con người tìm kiếm việc làm. Nếu trước đây hành trình xin việc phụ thuộc vào các mối quan hệ cá nhân hay cảm tính, thì ngày nay AI cho phép ứng viên cá nhân hóa hồ sơ, tự động sàng lọc và thậm chí mô phỏng phỏng vấn.

Từ kinh nghiệm thực tế của mình, ông Sơn đã đúc kết chiến lược “4 bước chinh phục công việc” có sự hỗ trợ của AI, bao gồm: chọn công ty mục tiêu, xây dựng dự án xác thực giá trị, tạo kết nối với nhân sự trong ngành, và chuẩn bị để trở thành “ứng viên chuyên gia” trong phỏng vấn. Ông khẳng định, AI chính là công cụ giúp mỗi cá nhân nghiên cứu thị trường, phân tích doanh nghiệp, định vị năng lực và thể hiện bản thân một cách chuyên nghiệp hơn.

Khẳng định sức mạnh của AI là ở cách con người sử dụng, ông Phí Anh Tuấn, Ủy viên Ban chấp hành Vinasa, Chủ tịch PAT Consulting, tin rằng mỗi cá nhân đều có thể dùng AI để vươn lên trong sự nghiệp và cuộc sống. Bằng câu chuyện về một phụ nữ hơn 70 tuổi vẫn ứng dụng AI như ChatGPT, Gemini để kinh doanh, ông nhấn mạnh: “AI chỉ là công cụ, sự sáng tạo và trải nghiệm của con người mới quyết định chất lượng.” Ông rút ra bài học quan trọng từ chính hành trình của mình: phải biết thu thập kiến thức nền, tư duy hệ thống, học cách khắc phục hoàn cảnh và giữ vững niềm tin vào bản thân.

Kiến tạo nguồn nhân lực tương lai 

Tổng kết các ý kiến, ông Trần Tuấn Anh khẳng định, giáo dục cần tập trung đào tạo sinh viên trở thành nguồn nhân lực có kiến thức nền tảng vững vàng, hiểu biết chuyên sâu và có kiến thức liên ngành. Song song với đó là rèn luyện những kỹ năng cốt lõi như tư duy phản biện, giải quyết vấn đề, kỹ năng thích ứng và học tập suốt đời.

Để thế hệ trẻ có thể thích ứng và thành công trong kỷ nguyên AI, giáo dục cần từ bỏ tư duy truyền thống, mạnh dạn tái cấu trúc chương trình đào tạo và tập trung vào việc bồi dưỡng những kỹ năng cốt lõi. AI không phải là một mối đe dọa, mà là một đối tác mạnh mẽ giúp mỗi cá nhân phát huy tối đa tiềm năng của mình.

Hương Mi