Thiết lập cơ chế phối hợp liên ngành chặt chẽ để quản lý thương mại điện tử

Chưa làm rõ nguyên tắc chia sẻ dữ liệu

Thảo luận tại Tổ 1, đại biểu Nguyễn Thị Lan (Đoàn ĐBQH TP Hà Nội) cho rằng, Điều 7 của Dự thảo Luật đã quy định tương đối đầy đủ nội dung quản lý nhà nước về TMĐT bao gồm xây dựng chính sách, giám sát hoạt động, ứng dụng khoa học – công nghệ và phát triển nguồn nhân lực.

Tuy nhiên, các quy định hiện nay mới dừng ở liệt kê nhiệm vụ, chưa làm rõ nguyên tắc phối hợp và cơ chế liên kết giữa các cơ quan quản lý nhà nước, đặc biệt trong việc kết nối và chia sẻ dữ liệu phục vụ quản lý hoạt động TMĐT.

“Thực tiễn cho thấy, TMĐT có tính liên ngành cao, liên quan đến thuế, hải quan, tài chính, an ninh mạng và bảo vệ dữ liệu cá nhân. Nếu thiếu cơ chế phối hợp thống nhất, mỗi cơ quan triển khai riêng rẽ sẽ dễ dẫn đến chồng chéo, khó kiểm soát giao dịch xuyên biên giới và hạn chế hiệu quả quản lý”, bà Lan nói.

Lãnh đạo Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội chủ trì phiên thảo luận tổ chiều 3/11

Đại biểu đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu, bổ sung trong Điều 7 quy định mang tính nguyên tắc về việc thiết lập cơ chế phối hợp, kết nối và chia sẻ dữ liệu giữa Bộ Công Thương và các bộ, ngành liên quan, bảo đảm tính an toàn, đồng bộ và thuận tiện trong quản lý nhà nước về thương mại điện tử.

Các nội dung chi tiết như phương thức kết nối, tiêu chuẩn kỹ thuật, bảo mật thông tin và phân công trách nhiệm cụ thể có thể do Chính phủ quy định tại Nghị định hướng dẫn để bảo đảm khả năng thực thi và đưa Luật sớm đi vào cuộc sống.

Bên cạnh đó, theo đại biểu Nguyễn Thị Lan, Điều 38 của Dự thảo Luật đã nêu chủ trương phát triển nguồn nhân lực thông qua đào tạo tại các cơ sở giáo dục, khuyến khích học trực tuyến và ưu tiên vùng khó khăn.

Đại biểu Nguyễn Thị Lan phát biểu

Theo bà, đây là hướng đi đúng, thể hiện sự quan tâm của Nhà nước đối với nhân lực cho kinh tế số. Tuy nhiên, quy định hiện nay chưa cụ thể để gắn kết giữa thị trường, doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước, cũng như chưa xác định khung chuẩn kỹ năng nghề nghiệp trong lĩnh vực thương mại điện tử.

“Điều này khiến các chương trình đào tạo dễ rời rạc, thiếu tính ứng dụng thực tiễn và không bắt kịp nhu cầu thị trường lao động. Đề nghị bổ sung quy định về “Khung chuẩn kỹ năng thương mại điện tử quốc gia” và khuyến khích mô hình hợp tác đào tạo với doanh nghiệp, cho phép sinh viên thực tập, tham gia dự án thực tế tại các sàn thương mại điện tử”, đại biểu Nguyễn Thị Lan cho biết.

Cân nhắc giải pháp linh hoạt về mặt pháp nhân cho sàn TMĐT

Tham gia thảo luận, đại biểu Quốc hội Đỗ Đức Hồng Hà đánh giá cao quá trình chuẩn bị công phu, bám sát thực tiễn phát triển của lĩnh vực thương mại điện tử. Tuy nhiên, để dự thảo luật hoàn thiện hơn, ông cũng đề nghị cơ quan soạn thảo xem xét, chỉnh lý ba nhóm vấn đề quan trọng về pháp lý và kỹ thuật lập pháp.

Đại biểu Quốc hội Đỗ Đức Hồng Hà cho ý kiến về dự thảo Luật Thương mại điện tử

Theo đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà, Điểm k, Khoản 6, Điều 15 quy định chủ nền tảng TMĐT trung gian có chức năng đặt hàng trực tuyến phải “liên đới chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại” trong một số trường hợp là chưa phù hợp.

Quy định này có thể làm thay đổi bản chất pháp lý của sàn thương mại điện tử, không thống nhất với nguyên tắc miễn trừ trách nhiệm cho nhà cung cấp dịch vụ trung gian trong Luật Giao dịch điện tử và thông lệ quốc tế.

Đại biểu cho rằng, việc bắt sàn thương mại điện tử liên đới chịu trách nhiệm với người bán vi phạm, ngay cả khi sàn không có lỗi, sẽ đặt gánh nặng pháp lý và tài chính khổng lồ lên doanh nghiệp. Ông đề nghị chỉ quy định trách nhiệm khi sàn không thực hiện đúng các nghĩa vụ như xác thực, kiểm duyệt, gỡ bỏ nội dung vi phạm, thay vì áp dụng khái niệm “liên đới” chung chung.

Đại biểu Tạ Đình Thi thảo luận tại tổ

Đề cập Điểm a, Khoản 3 Điều 20, quy định yêu cầu chủ nền tảng “ngăn chặn, dừng phát trực tuyến theo thời gian thực” khi có nội dung vi phạm pháp luật hoặc trái thuần phong mỹ tục, đại biểu cho rằng đây là quy định quá cao và “thiếu tính khả thi”.

Theo ông Hà, yêu cầu giám sát hàng nghìn luồng livestream cùng lúc đòi hỏi hệ thống Trí tuệ nhân tạo cực kỳ phức tạp, vượt khả năng của phần lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa. Bên cạnh đó, các khái niệm như “trái đạo đức xã hội” hay “thuần phong mỹ tục” mang tính định tính, dễ dẫn đến lạm quyền hoặc kiểm duyệt tùy tiện.

Đại biểu đề xuất chuyển sang cơ chế hậu kiểm nhanh, yêu cầu nền tảng tiếp nhận phản ánh và xử lý trong thời hạn hợp lý (ví dụ 24 giờ kể từ khi nhận được thông báo vi phạm), đồng thời loại bỏ các khái niệm không có tiêu chí pháp lý rõ ràng.

Đối với Điểm b, Khoản 1, Điều 26, quy định nền tảng TMĐT có chức năng đặt hàng trực tuyến phải thành lập pháp nhân tại Việt Nam, đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà cho rằng đây là quy định cứng rắn, cần xem xét kỹ lưỡng.

Yêu cầu này có thể không phù hợp với các cam kết quốc tế của Việt Nam trong các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới (CPTPP, EVFTA, WTO), vốn chỉ yêu cầu có đại diện pháp lý hoặc văn phòng đại diện, không bắt buộc thành lập pháp nhân.

Đồng thời, nội dung này mâu thuẫn với khoản 2 Điều 26, khi lại cho phép chỉ định pháp nhân đại diện và ký quỹ trong một số trường hợp.

Đại biểu đề nghị làm rõ mối quan hệ giữa hai khoản và cân nhắc giải pháp linh hoạt hơn – áp dụng cơ chế đại diện pháp lý và ký quỹ chung cho tất cả các đối tượng, thay vì bắt buộc thành lập pháp nhân.

Ông khẳng định, 3 nhóm vấn đề trên nếu được chỉnh sửa phù hợp sẽ giúp dự thảo Luật Thương mại điện tử bảo đảm tính thống nhất, minh bạch và khả thi hơn, góp phần thúc đẩy môi trường kinh doanh số phát triển lành mạnh, bền vững.

Thái Sơn