Trí tuệ nhân tạo ảnh hưởng thế nào đến việc chọn nghề chăm sóc sức khỏe?

Trí tuệ nhân tạo Artificial Intelligence (AI) là ngành khoa học máy tính, nghiên cứu và tạo ra hệ thống máy móc để mô phỏng hành vi và tư duy phản biện thông minh như con người, để hoàn thành một số nhiệm vụ nhất định mà không cần con người can thiệp nhiều. AI đang được ứng dụng trong mọi ngành nghề như giáo dục, y tế, tài chính và ngân hàng.

AI mở ra một kỷ nguyên mới cho ngành y tế với nhiều tiềm năng to lớn ảnh hưởng đến việc chọn nghề của các bạn trẻ và định hình lại các vai trò công việc truyền thống. Chuyển đổi số không chỉ là xu hướng mà còn là yêu cầu tất yếu để nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.

Trước yêu cầu cấp thiết của thị trường lao động, trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng (HIU) là trường đa ngành đa lĩnh vực có thế mạnh là khối y tế đã tổ chức buổi hội thảo “Cải tiến Đào tạo và Hợp tác Khoa học Công nghệ” với sự tham gia của Bệnh viện Quân Y 175, Pharmacity, FPT Long Châu, BuyMed… định hướng đồng thiết kế chương trình, chia sẻ nguồn lực và cùng phát triển công nghệ ứng dụng. Tại hội trường Bethoven của HIU cũng đã diễn ra buổi tham luận “Dược sĩ trong bão AI – Chọn bị thay thế hay làm chủ cuộc chơi” thu hút sự quan tâm của nhiều học sinh, sinh viên và doanh nghiệp. Các diễn giả đã chỉ ra rằng Trí tuệ nhân tạo đang mở ra hướng đi mới trong ngành Dược, từ nghiên cứu bào chế thuốc cho đến robot phát thuốc, lưu trữ bệnh án và chăm sóc khách hàng.

AI trong y học có thể được chia thành hai loại: Ảo và vật lý. Phần ảo bao gồm các ứng dụng từ hệ thống hồ sơ sức khỏe điện tử, lên lịch hẹn khám, đăng ký trực tuyến, gọi nhắc tái khám, lên lịch tiêm chủng cho đến các thuật toán tính toán liều lượng thuốc cũng như cảnh báo tác dụng ngoại ý trong kê đơn, các hướng dẫn dựa trên mạng thần kinh trong quá trình đưa ra các quyết định điều trị. Phần vật lý liên quan đến các robot hỗ trợ thực hiện phẫu thuật, các bộ phận giả thông minh cho người tàn tật và chăm sóc người già…Ví dụ như hệ thống phẫu thuật robot, các cánh tay robot của hệ thống bắt chước chuyển động tay của bác sĩ phẫu thuật với độ chính xác tốt hơn, có chế độ xem 3D cho phép thực hiện các vết mổ tinh vi.

Bệnh viện Chợ Rẫy đã ký hợp tác với bệnh viện Bạch Mai chuyển đổi số hướng tới một hệ thống y tế thông minh, bền vững. Quy trình khám bệnh số hóa bao gồm đặt lịch khám trực tuyến, bác sĩ thăm khám trực tiếp và kê đơn, máy đã trừ số tồn thuốc trong kho và đưa sang bảo hiểm thanh toán. Bệnh viện Chợ Rẫy cũng giới thiệu ứng dụng AI vào các kỹ thuật mới trong chẩn đoán như phân tích hình ảnh tế bào máu, liệu pháp miễn dịch tế bào RCA-T và biện giải kết quả giải phẫu bệnh bằng thuật toán giúp tiết kiệm thời gian, nâng cao tính chính xác, tầm soát bệnh kể cả khi chưa có triệu chứng.

Trong ngành dược, việc tích hợp AI vào quy trình nghiên cứu rút ngắn được thời gian phát triển thuốc từ nhiều năm xuống còn vài tháng, đưa ra liệu pháp bằng cách mô phỏng các phản ứng hóa học và dự đoán phương pháp điều trị, trong pha chế dùng robot cân dược liệu, đóng gói, phát thuốc. Tập đoàn FPT quản lý chất lượng thuốc bằng dữ liệu near-realtime, số hóa toàn bộ chuỗi cung ứng thuốc, gắn mã định danh cho từng sản phẩm. Boston Pharma ứng dụng đồng bộ công nghệ số vào phân phối và chăm sóc khách hàng bằng voicebot AI, kiểm tra nguồn gốc sản phẩm thông qua mã UID. Pharmacity tích hợp AI trong chăm sóc khách hàng, tăng cường tính minh bạch và chống giả mạo hiệu quả. AI thúc đẩy đổi mới trong ngành y tế cụ thể là các công nghệ mới như robot phát thuốc, trực tổng đài, và xây dựng cách thức quản lý số hóa hiệu quả. Bên cạnh tiềm năng cải thiện chất lượng chăm sóc sức khỏe, giảm chi phí điều trị cho người dân, mở rộng khả năng tiếp cận dịch vụ y tế đến vùng sâu vùng xa, ngành y tế Việt Nam gặp thách thức của AI với thị trường về 2 vấn đề là tài chính và pháp lý. Các doanh nghiệp tư nhân truyền thống chưa dám đầu tư robot phát thuốc, trực tổng đài và truy xuất nguồn hàng. Dược sĩ nhà thuốc truyền thống xin cảm ơn Sở Y tế TPHCM trên Cổng thông tin của Sở đã có link tra cứu từ chứng chỉ hành nghề, số đăng ký thuốc, thực phẩm chức năng, trang thiết bị y tế, truy xuất nguồn gốc sản phẩm tới nội dung quảng cáo giúp cho các dược sĩ vững pháp lý và tự tin hành nghề. Luật dược số 44/2024/QH15 có hiệu lực từ 01/07/2025 cho phép kinh doanh thương mại điện tử các sản phẩm bảo vệ sức khỏe, nhưng bán như thế nào đúng quy định pháp luật để bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và an toàn trong kinh doanh dược thì rất cần kiến thức chuyên môn dược lý và quản lý. AI đang mở ra hướng đi mới cho ngành Dược, từ bào chế đến tư vấn sử dụng thuốc và lưu trữ bệnh án, chăm sóc khách hàng. Trong kinh doanh chỉ cần vài phút AI có thể viết được 1 brochure sản phẩm từ giới thiệu nguồn gốc, thành phần, công dụng, AI có thể lập trình robot phát thuốc và trực nhà thuốc online 24/24.

Hạn chế của AI là trí tuệ nhân tạo chỉ có trí thông minh IQ mà không có cảm xúc EQ như con người. Vì vậy vẫn rất cần con người để chăm sóc an ủi bệnh nhân, tiếp đoàn thanh tra và chịu trách nhiệm pháp lý. Sau khi robot pha thuốc xong, dược sĩ sẽ ký phiếu kiểm nghiệm đạt yêu cầu và trả lời thanh tra.

Từ việc chẩn đoán, xét nghiệm cận lâm sàng, lên phác đồ điều trị nội khoa cho đến tay nghề robot phẫu thuật ngoại khoa, AI đều chính xác hơn con người. Do đó con người cần học hỏi công nghệ để hiểu máy và quản lý được máy.

Để sử dụng được AI trong chăm sóc sức khỏe, nhà quản lý cần tập trung vào việc tích hợp AI vào các quy trình hiện có, đảm bảo dữ liệu chất lượng cao, đào tạo nhân viên y tế biết sử dụng máy đồng thời bảo mật cho bệnh nhân. Bên cạnh học hỏi kỹ năng số, bác sĩ, dược sĩ tương lai vẫn cần có nền tảng kiến thức chuyên môn vững chắc và các phẩm chất nghề nghiệp như trách nhiệm, chính trực và khả năng giao tiếp – những yếu tố này chưa thể bị thay thế bởi máy móc.

Dù hiện đại, thông minh nhưng AI vẫn có điểm yếu là tính bảo mật. Hệ thống có thể dễ bị tấn công mạng thông qua các lỗ hổng trong thuật toán, dẫn tới nguy cơ vi phạm dữ liệu và các mối đe dọa bảo mật như đánh cắp thông tin cá nhân, thông tin nhạy cảm, tạo ra các cuộc tấn công lừa đảo tinh vi. Để bảo vệ bệnh nhân, cần đào tạo cho người dùng AI ý thức và trách nhiệm khi sử dụng công nghệ, tuân thủ nguyên tắc đạo đức và pháp luật, tôn trọng quyền riêng tư, bảo vệ dữ liệu cá nhân. Nghị định số 102/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 01/07/2025 là cơ sở pháp lý quan trọng tạo sự thống nhất, đồng bộ các nội dung về tạo lập, thu thập, kết nối, chia sẻ, sử dụng và quản lý dữ liệu y tế.

Các chương trình đào tạo y dược hiện nay cần thay đổi để trang bị cho sinh viên kỹ năng cần thiết làm việc hiệu quả với công nghệ AI. Tất cả giảng viên HIU đều có chứng chỉ AI. Với AI, giảng viên không cần phải cho sinh viên một tuần để chuẩn bị một bài thuyết trình mà chỉ cần 30 phút là có thể xử lý một ca lâm sàng phức tạp. Sinh viên trình bày phần chuẩn bị của mình, giảng viên sửa trong 10 phút, vì thế người giảng viên ngoài kiến thức chuyên môn y tế được tích lũy bao nhiêu năm còn cần có tốc độ tra cứu tài liệu nhanh trong thời gian cực ngắn, chọn lọc thông tin chéo giữa nhiều môn thuộc chuyên ngành từ các nguồn chính xác .

Hiện nay với nhu cầu xã hội, các trường đào tạo khối y tế được mở ra nhiều hơn và cơ hội việc làm cao với mức lương hấp dẫn, vì vậy số học sinh ứng tuyển đông. Đặc thù của khối y tế là bên cạnh kiến thức lý thuyết hàn lâm, sinh viên phải giỏi tay nghề, vì thế nên chọn trường nào có đào tạo kỹ năng công nghệ số. AI có thể hỗ trợ cung cấp tài nguyên chuyên môn y tế và tối ưu hóa liệu trình điều trị, nhưng không thể thay thế vai trò của bác sĩ, dược sĩ trong chăm sóc sức khỏe. Bởi vì con người khác máy ở khả năng tương tác, đồng cảm và thấu hiểu. Việc chủ động học hỏi, phát triển kỹ năng, và thích ứng với thay đổi sẽ giúp người lao động thành công trong thời đại số hóa.

Trước làn sóng chuyển đổi số mạnh mẽ trong lĩnh vực Y dược, HIU đã xác định ba chiến lược trọng tâm là cải tiến chương trình đào tạo theo hướng tinh gọn – thực tiễn; tăng cường kỹ năng công nghệ, tư duy phản biện cho sinh viên và mở rộng hợp tác sâu với doanh nghiệp. Vì bên nhà tuyển dụng yêu cầu nhân lực giỏi chuyên môn và kỹ năng sử dụng công nghệ nên trường đang xúc tiến mời giảng viên là người của doanh nghiệp giảng dạy, phát triển hệ thống mô phỏng tích hợp AI và thúc đẩy các sản phẩm nghiên cứu chung, trong chương trình quản lý dược có hướng dẫn sinh viên cách vào link để truy cứu nguồn hàng, tra cứu tương tác thuốc. Trường đặt mục tiêu nâng tỷ lệ thực hành lên 25 – 40% theo chuẩn quốc tế, hướng tới đào tạo theo năng lực đầu ra thực sự.

Nhân mùa tuyển sinh 2025, tôi muốn nhắn nhủ tới các bạn trẻ yêu nghề y dược: Không nên sợ AI mà chỉ sợ người giỏi AI hơn mình. Cần chọn lọc thông tin đúng và nuôi dưỡng lòng nhân ái. Có bằng bác sĩ, dược sĩ trong tay, các bạn có chiếc chìa khóa vạn năng mở cánh cửa vào đời nhưng phải luôn ghi nhớ lời thề Hippocrates “Tôi sẽ chỉ dẫn mọi chế độ tốt cho người bệnh”./.

DSCKII. Lý Thị Nhất Định

Nguồn: https://aitv.vn/wp-content/uploads/2025/07/tri-tue-nhan-ta-o-a-nh-huo-ng-the-na-o-de-n-vie-c-cho-n-nghe-cham-so-c-su-c-kho-e-a198593.html