Trí tuệ nhân tạo và tương lai nghề nghiệp

Trí tuệ nhân tạo và tương lai nghề nghiệp” data-socail-link=”https://baoangiang.com.vn/tri-tue-nhan-tao-va-tuong-lai-nghe-nghiep-a421712.html” class=”zoomimg zoomimg2″ alt=”” src=”https://images.baoangiang.com.vn/image/fckeditor/upload/2025/20250529/images/T10-HH.jpg” style=”width: 1000px; height: 572px;”/>

Trí tuệ nhân tạo tác động đến nghề nghiệp trong tương lai

Trí tuệ nhân tạo (AI) hiện nay đã có mặt ở khắp nơi, từ chiếc Điện thoại thông minh, hệ thống trợ lý ảo, đến lĩnh vực công nghệ cao, những cỗ máy phức tạp, như: Xe tự lái, robot phẫu thuật… Trong lĩnh vực quốc phòng – an ninh, AI phát huy được thế mạnh khi đóng vai trò quan trọng trong giám sát an ninh, nhận diện khuôn mặt, phân tích dữ liệu tình báo và hỗ trợ ra quyết định trong các tình huống khẩn cấp. Trong lĩnh vực y tế, AI hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán bệnh nhanh chóng và chính xác hơn nhờ vào khả năng phân tích hàng triệu dữ liệu hình ảnh (X-quang, CT, MRI) và hồ sơ bệnh án, sổ sức khỏe điện tử. Trong giáo dục và đào tạo, AI giúp triển khai hồ sơ điện tử, phân tích dữ liệu, thiết kế bài giảng; cá nhân hóa việc học, theo dõi tiến độ học tập của từng học sinh và đề xuất lộ trình phù hợp. Ngành tài chính cũng hưởng lợi từ AI qua việc phân tích rủi ro, phát hiện gian lận, tăng cường bảo mật và tự động hóa quy trình dịch vụ khách hàng…

Đi kèm với sự phát triển công nghệ là sự tiến hóa của các mô hình AI ngày càng mạnh mẽ, điển hình, như: ChatGPT, Gemini, Claude… Những mô hình này có khả năng hiểu ngôn ngữ tự nhiên, sáng tạo nội dung văn bản, hình ảnh, thậm chí video – điều mà trước đây chỉ con người mới có thể làm được. Theo các chuyên gia, một trong các xu hướng công nghệ 2025 là sự nở rộ của AI Agent – tác nhân AI, bước đệm trước khi nhân loại tiến đến siêu trí tuệ nhân tạo AGI…

Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của AI cũng đặt ra nhiều thách thức, nhất là về đạo đức và pháp lý. Các vấn đề liên quan đến quyền riêng tư, kiểm soát dữ liệu, sự minh bạch trong các quyết định của AI cần được quan tâm và quản lý chặt chẽ. AI còn làm thay đổi thị trường lao động, khi nhiều công việc truyền thống bị thay thế bởi tự động hóa. Điều này đòi hỏi con người phải không ngừng học hỏi và thích nghi với các kỹ năng mới trong thời đại số.

Thực tiễn cho thấy, sự phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo (AI) ảnh hưởng trực tiếp đến cơ hội việc làm của nhiều người, nhất là người trẻ. Theo nhiều nhà quản lý, bên cạnh những lợi ích rõ ràng, AI đang tạo ra một “cuộc sàng lọc” mới trên thị trường lao động. Khi máy móc đảm nhận được những công việc mang tính “lặp đi lặp lại” hoặc kỹ thuật đơn giản, thì yêu cầu đối với người lao động (NLĐ) không chỉ dừng lại ở chuyên môn, mà còn mở rộng sang các kỹ năng công nghệ, khả năng sáng tạo và tư duy đổi mới. Dù có nhu cầu tuyển dụng nhân sự, nhưng doanh nghiệp hiện nay đang ưu tiên lựa chọn những ứng viên có thể kết hợp hiệu quả giữa chuyên môn nghề nghiệp và khả năng sử dụng công cụ AI. Điều đó buộc NLĐ phải liên tục học hỏi, cập nhật kiến thức mới và sẵn sàng thay đổi để không bị tụt hậu…

Theo các chuyên gia, trong 5 năm tới, việc áp dụng công nghệ sẽ tiếp tục là động lực chính cho quá trình chuyển đổi kinh doanh. Các công ty cũng sẽ chú trọng hơn đến tiêu chuẩn môi trường, xã hội và quản trị. Các yếu tố quan trọng nhất tiếp theo là kinh tế vĩ mô, tình trạng thiếu nguồn cung và kỳ vọng của người tiêu dùng về các vấn đề xã hội và môi trường. Việc đầu tư để thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh sẽ có tác động lớn. Các công nghệ phổ biến nhất trong 5 năm tới là công nghệ dữ liệu lớn, điện toán đám mây, thương mại điện tử và thương mại kỹ thuật số. Đặc biệt, AI đóng vai trò then chốt trong quá trình chuyển đổi số trên nhiều lĩnh vực. Trong đó, giúp tự động hóa quy trình; phân tích dữ liệu nâng cao (AI có khả năng phân tích khối lượng dữ liệu lớn để dự đoán xu hướng thị trường, phân tích hành vi người dùng, hỗ trợ cá nhân hóa sản phẩm/dịch vụ… giúp đưa ra quyết định nhanh và chính xác hơn; đổi mới sản phẩm/dịch vụ để đáp ứng tốt hơn nhu cầu của khách hàng…

Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) dự báo, gần 40% việc làm trên toàn thế giới có thể bị ảnh hưởng bởi sự phát triển AI. Với kỹ năng học hỏi nhanh chóng, AI có thể hỗ trợ NLĐ làm các tác vụ “lặp đi lặp lại” theo quy trình. Giờ đây, còn đánh dấu bước tiến rõ rệt trong các công việc đòi hỏi sự sáng tạo và tư duy độc lập như kế hoạch, soạn thảo nội dung và đề xuất ý tưởng.

Các nhà nghiên cứu của OpenAI chỉ ra rằng, những công việc có khả năng bị thay thế bởi AI trong tương lai là công nhân, biên/phiên dịch viên, nhà văn, nhà thơ, nhân viên thuế vụ, thu ngân, hành chính, kế toán, kiểm toán viên… AI còn giúp tối ưu hóa môi trường làm việc, giảm thiểu các nguy cơ tai nạn lao động trong các ngành như sản xuất và xây dựng, dù một số công việc truyền thống như vậy có thể sẽ dần biến mất và những nghề nghiệp mới cũng ra đời.

Theo các chuyên gia nhân sự, việc chủ động trang bị kiến thức về công nghệ, tham gia các khóa đào tạo ngắn hạn, học sử dụng công cụ AI trong lĩnh vực nghề nghiệp, cụ thể là những hành động thiết thực để NLĐ nâng cao khả năng cạnh tranh của bản thân. Từ góc nhìn dài hạn, AI sẽ là một “đồng nghiệp đặc biệt” – trợ lý ảo chăm chỉ. Khi con người biết khai thác hiệu quả công nghệ, AI sẽ trở thành một “trợ thủ đắc lực”, mở ra cơ hội phát triển nghề nghiệp bền vững và sáng tạo hơn.

HỮU NGUYÊN