Trung Quốc tham vọng thống trị ngành robot sau làn sóng AI

Sau cơn sốt Trí tuệ nhân tạo (AI), Trung Quốc đang chuyển hướng mạnh mẽ sang lĩnh vực robot hình người, với tham vọng dẫn đầu toàn cầu trong kỷ nguyên “AI vật lý”. Từ những bước nhảy mô phỏng trong phim ảnh đến cuộc đua marathon dành riêng cho robot, các startup Trung Quốc đang chứng minh sự bứt phá không chỉ trong công nghệ mà còn cả chiến lược phát triển dài hạn.

Mục tiêu mới của Trung Quốc

Một màn trình diễn tưởng như chỉ để gây cười – robot hình người của EngineAI bắt chước điệu nhảy “Axe Gang” trong phim Kung Fu Panda – lại đang được giới công nghệ Trung Quốc coi là bước tiến quan trọng trong khả năng học và tái tạo hành vi con người.

Không chỉ có EngineAI, hàng chục công ty như Unitree Robotics, Leju Robotics hay UBTech đang đua nhau thử nghiệm robot trong đủ loại vai trò: từ hỗ trợ y tế, hướng dẫn viên bảo tàng, đến tuần tra cùng cảnh sát hay thậm chí phục vụ quốc phòng.

Theo ông Zhao Tongyang, CEO của EngineAI, hiện có khoảng 50–60 công ty tại Trung Quốc đang phát triển robot hình người. “Trung Quốc có nhiều tài năng và nguồn lực. Tôi tin rằng chúng tôi có thể dẫn đầu,” ông Zhao chia sẻ.

Trung Quốc hiện có 470 robot công nghiệp trên mỗi 10.000 công nhân, cao hơn cả Nhật Bản (364) và Mỹ (295), theo Liên đoàn Robot Quốc tế (IFR). Không chỉ áp đảo về số lượng, các robot Trung Quốc ngày càng linh hoạt và rẻ hơn. Chẳng hạn, một khớp nối mà EngineAI từng phải mua với giá 30.000 NDT giờ chỉ còn 1/10 khi tự sản xuất.

Ông Chang Lin, CEO của Leju Robotics, thừa nhận cạnh tranh ngày càng khốc liệt: “Càng nhiều người tham gia thì ngành càng phát triển. Việc của chúng tôi là chạy nhanh hơn đối thủ.”

Một lý do chính giúp Trung Quốc “đi trước một bước” chính là chiến lược dài hơi của chính phủ. Từ hơn một thập kỷ trước, Chủ tịch Tập Cận Bình đã đưa robot vào danh sách các công nghệ chiến lược. Kế hoạch “Made in China 2025” đặc biệt nhấn mạnh phát triển robot như một trụ cột để đối phó với bài toán nhân lực – lực lượng lao động Trung Quốc được dự báo sẽ giảm 22% vào năm 2050.

Tại các nhà máy của Foxconn, Geely, BYD hay FAW-Volkswagen, robot của UBTech đang lắp ráp Iphone, kiểm tra khí độc, sắp xếp linh kiện – những công việc từng được coi là “không thể robot hóa”. Leju Robotics đang thử nghiệm robot chăm sóc người già và dọn dẹp nhà cửa, trong khi EngineAI tiếp tục đào tạo robot bước đi giống người thật nhờ mạng nơ-ron và học sâu.

Định hình cuộc đua trong tương lai

Trong một báo cáo dài 83 trang, Citigroup tin rằng robot hình người – gọi là AI vật lý – sẽ là phân khúc phát triển nhanh nhất thị trường robot, đạt giá trị 7.000 tỷ USD vào năm 2050, với 648 triệu robot hoạt động toàn cầu. Trung Quốc đang có lợi thế lớn trong cuộc đua đó.

Elon Musk, người sáng lập Tesla, từng cảnh báo trong một cuộc họp cổ đông: “Tôi e rằng từ hạng 2 đến 10 trong bảng xếp hạng robot sẽ toàn là công ty Trung Quốc”. Dù ông tin robot Optimus của mình đang dẫn đầu, Musk cũng thừa nhận Trung Quốc có thể chiếm lĩnh thị trường.

Elon Musk dự đoán rằng nếu robot hình người có giá khoảng 25.000 USD/robot, chúng có thể hoàn vốn trong 36 tuần – thậm chí nhanh hơn nếu thay thế những công việc nặng nhọc hoặc lặp đi lặp lại.

Henrik I. Christensen, Giám đốc Viện Robot bối cảnh tại Đại học California San Diego, nhận định: “Trung Quốc đang thắng trong cuộc đua robot hình người, tôi không nghi ngờ gì”.

Đầu năm nay, Bắc Kinh đã cam kết rót 1.000 tỷ NDT (138 tỷ USD) vào các lĩnh vực công nghệ cao, trong đó robot chiếm phần không nhỏ.

Tuy nhiên, không phải ai cũng tin vào tương lai rực rỡ của robot hình người. Các sự kiện như giải marathon robot ở Bắc Kinh hay giải quyền anh giữa robot thường kết thúc trong sự cố buồn cười – robot ngã nhào, mất đầu, hay đánh vào không khí.

Ông Romain Moulin, CEO của startup Pháp Exotec, nhận định thẳng thắn: “Robot hình người hiện nay vẫn không hợp lý về kinh tế. Robot hộp cho kho hàng hiệu quả hơn nhiều.”

Dù còn những hoài nghi, Trung Quốc vẫn đang đặt cược lớn vào tương lai của robot hình người như một phần không thể thiếu trong chiến lược công nghệ quốc gia. Bằng cách kết hợp giữa năng lực sản xuất quy mô lớn, chính sách hỗ trợ mạnh mẽ và đội ngũ kỹ sư trẻ không ngừng thử nghiệm, Trung Quốc đang tiến gần hơn tới tham vọng đưa robot vào mọi ngóc ngách của đời sống – từ nhà máy, bệnh viện đến chiến trường.