Từ thách thức đến hệ sinh thái thông minh

Truyền thông chính sách giữ vai trò then chốt với Nghị quyết 57

Hội thảo “Truyền thông nâng cao nhận thức tạo chuyển động xã hội nhằm thực hiện Nghị quyết 57” ngày 10.12 đã nhấn mạnh tầm quan trọng của Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Đây được coi là một cuộc cách mạng toàn diện nhằm tăng trưởng bứt phá, nâng cao vị thế Việt Nam trên bản đồ công nghệ thế giới.

Nói về tinh thần cốt lõi của Nghị quyết 57, PGS-TS Phạm Ngọc Linh – Phó chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) – cho biết Nghị quyết 57 tập trung tạo đột phá trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam thuộc nhóm dẫn đầu Đông Nam Á, kinh tế số chiếm 30% GDP. Phát triển mạnh các lĩnh vực AI, bán dẫn, dữ liệu lớn và phủ sóng 5G toàn quốc. Đến năm 2045, Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao, kinh tế số chiếm 50% GDP, có 10 doanh nghiệp công nghệ số tầm cỡ thế giới

Theo ông Linh, cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang tạo ra sự chuyển đổi mạnh mẽ nhờ các công nghệ tiên tiến như: Trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), chuỗi khối (blockchain) và điện toán đám mây. Trong đó, AI đóng vai trò trung tâm, giúp tối ưu hóa quy trình, tự động hóa tác vụ, và mang đến trải nghiệm cá nhân hóa cho người dùng.

Trong bối cảnh đó, Nghị quyết 57 là một định hướng chiến lược quan trọng, đồng thời cũng là cam kết của Việt Nam đối với con đường phát triển dựa trên tri thức, công nghệ và đổi mới.

Tuy nhiên, việc ban hành nghị quyết mới chỉ là bước khởi đầu. Để nghị quyết đi vào cuộc sống, tạo sự đồng thuận và trở thành động lực thúc đẩy chuyển đổi tư duy trong toàn xã hội, truyền thông chính sách giữ vai trò then chốt.

Không có truyền thông, nghị quyết sẽ chỉ nằm trên giấy. Có truyền thông hiệu quả, nghị quyết sẽ được hiểu đúng, ủng hộ rộng rãi và biến thành hành động cụ thể trong từng cơ quan, doanh nghiệp, cộng đồng nghiên cứu và người dân.

Thách thức đối với báo chí trong kỷ nguyên số

Thực chất của chuyển đổi số báo chí là ứng dụng công nghệ ngày càng hiện đại vào hoạt động báo chí, nâng cao chất lượng và hiệu quả truyền thông. Tuy nhiên, đây là một hoạt động mới và khó khăn, đòi hỏi sự phụ thuộc lớn vào công nghệ và nguồn nhân lực mới.

Ông Nguyễn Thành Lợi – Tổng biên tập Báo Kinh tế Đô thị – đã chỉ ra 4 vấn đề lớn mà các cơ quan báo chí đang phải đối mặt, đó là: Nguy cơ bị tấn công mạng với quy mô lớn, có thể gây tổn hại nghiêm trọng; ảnh hưởng từ mạng xã hội, đặc biệt là sự tác động của tin tức giả mạo, thiếu kiểm chứng; xu hướng cá nhân hóa trong tiếp nhận thông tin ngày càng cao; sự thay đổi vị thế của công chúng, từ thế bị động chuyển sang chủ động, vừa là người tiêu thụ, vừa là người tham gia truyền tải thông tin.

Bên cạnh đó, sự phát triển mạnh mẽ của báo chí đa phương tiện và các nền tảng xã hội (Facebook, Zalo, YouTube…) đã tạo ra sự cạnh tranh gay gắt. Thách thức còn đến từ yêu cầu cập nhật thông tin nhanh nhạy, chính xác của bạn đọc, đòi hỏi phải chuyển đổi từ tập trung cho báo in sang báo điện tử, đổi mới về công nghệ và tổ chức bộ máy.

Để vượt qua thách thức và thực thi Nghị quyết 57, ông Lợi cho rằng các cơ quan báo chí cần xây dựng hệ sinh thái số đồng bộ và vận hành tòa soạn thông minh hiệu quả.

Thứ nhất là thay đổi tư duy và đào tạo nguồn nhân lực. Thành công của chuyển đổi số bắt đầu từ việc thay đổi tư duy lãnh đạo, phong cách và kỹ năng làm báo cho phóng viên, biên tập viên.

“Báo Kinh tế Đô thị đã tổ chức các lớp đào tạo về quay, dựng video, chụp ảnh, infographic, e-magazine, và podcast. Bên cạnh đó là lựa chọn đối tác để đào tạo SEO, cung cấp trend hàng ngày và tối ưu từ khóa, đảm bảo tin bài được công cụ tìm kiếm nhận diện nhanh nhất…”, ông Lợi chia sẻ.

Thứ hai là xây dựng hệ sinh thái số đồng bộ và sản phẩm số đột phá. Ứng dụng công nghệ để tự động hóa, thúc đẩy quá trình sản xuất nội dung và quản lý điều hành (quảng cáo, phát hành, tài chính), phát triển các sản phẩm báo chí số chất lượng cao, đổi mới hiệu quả trải nghiệm của độc giả, và xây dựng các gói dịch vụ phù hợp với từng nhóm đối tượng…

Thứ ba là mô hình kinh tế số. Theo ông Lợi, việc xây dựng tòa soạn thông minh, đồng thời định hình lại mô hình kinh doanh, với xu hướng chuyển dịch nguồn thu từ quảng cáo sang đọc báo thu phí, các cơ quan báo chí cần xây dựng cơ sở dữ liệu độc quyền để tiến tới triển khai hệ thống đọc báo thu phí theo hình thức thuê bao từng gói dịch vụ, xây dựng hệ thống marketing trên nền tảng video trực tuyến để tạo doanh thu lớn từ hiển thị quảng cáo, giới thiệu sản phẩm và thương mại điện tử…

Trong khi đó, TS Lê Nghiêm – Phó chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam – nhấn mạnh rằng truyền thông chính sách là yếu tố sống còn để hiện thực hóa Nghị quyết 57.

Truyền thông chính sách chuyển ngôn ngữ chính sách trừu tượng, phức tạp sang ngôn ngữ cuộc sống, giúp người dân và doanh nghiệp hiểu rõ: Chính sách dành cho ai, giải quyết vấn đề gì, mang lại lợi ích gì, và cần làm gì để tận dụng, giúp ngăn chặn tin giả, bảo vệ uy tín cơ quan quản lý trước những hiểu nhầm hoặc thổi phồng sai lệch về AI, blockchain, sinh học số.

Đặc biệt, xây dựng một cổng thông tin KH-CN mở (thư viện số và hệ tri thức quốc gia), bao gồm video giải thích chính sách dạng “easy to understand”, infographic, dữ liệu mở, và công cụ hỏi – đáp tự động; đa dạng hóa sản phẩm (phim ngắn, podcast, video dạng ngắn trên TikTok/YouTube) và thúc đẩy mô hình truyền thông dựa trên cộng đồng (nhóm sáng tạo, câu lạc bộ khoa học trẻ).

“Việc thực hiện đồng bộ các giải pháp này sẽ biến Nghị quyết 57 trở thành động lực thực tiễn, không chỉ thay đổi cơ chế mà còn tạo ra chuyển biến về tư duy trong toàn xã hội Việt Nam”, ông Nghiêm nhấn mạnh.