Ứng dụng AI trong hỗ trợ người cao tuổi

Khi dân số trên toàn thế giới tiếp tục già hóa nhanh chóng, nhu cầu về các dịch vụ hỗ trợ xã hội và y tế cho người cao tuổi đang ngày càng tăng. Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) ước tính tỷ lệ dân số từ 65 tuổi trở lên dự kiến ​​sẽ tăng từ 18% vào năm 2021 lên 27% vào năm 2050 trên toàn OECD, và việc làm trong lĩnh vực chăm sóc dài hạn sẽ cần tăng 32% trong thập kỷ tới để đáp ứng nhu cầu chăm sóc dự kiến ​​tăng lên. Trong bối cảnh đó, một số quốc gia trên thế giới đã triển khai ứng dụng AI để giúp tiếp cận và hỗ trợ nhóm đối tượng này hiệu quả hơn.

Ứng dụng AI đánh giá nhu cầu chăm sóc người cao tuổi

Theo thông tin từ The Telegraph, chính quyền thành phố Derby (Anh) đã phát triển một thuật toán AI được huấn luyện trên dữ liệu của hệ thống dịch vụ người lớn, nhằm đưa ra đề xuất về loại hình hỗ trợ hoặc chăm sóc phù hợp cho từng trường hợp người cao tuổi.

Những khuyến nghị tự động này bao gồm cả xem xét hồ sơ xin vào trung tâm chăm sóc, đánh giá lại chế độ hỗ trợ, cấp giấy phép đỗ xe cho người khuyết tật và hỗ trợ nhà ở. Một hệ thống AI tương tự cũng đang được dùng để xử lý chi trả cho các gia đình có trẻ em khuyết tật.

Tuy nhiên, quyết định cuối cùng vẫn do con người đưa ra. Cán bộ xã hội sẽ xem xét các đề xuất từ AI trước khi phê duyệt hoặc điều chỉnh.

Trong bối cảnh thắt chặt ngân sách từ Chính phủ, Derby đã lựa chọn triển khai số hóa toàn diện bằng AI. Dự án được thực hiện bởi Công ty ICS.AI, theo một hợp đồng trị giá 7 triệu bảng Anh, với kỳ vọng giúp thành phố tiết kiệm 6 triệu bảng mỗi năm, riêng trong lĩnh vực dịch vụ dành cho người lớn.

Derby cũng là địa phương đầu tiên ở Anh triển khai trợ lý AI tạo sinh có tên Darcie, có thể trả lời chính xác các câu hỏi của người dân liên quan đến thuế, rác thải, hoặc dịch vụ địa phương. Dù vậy, Darcie chỉ trả lời chính xác khoảng 50% và vẫn gặp khó khăn khi hiểu giọng địa phương và tiếng lóng.

Triển khai trợ lý AI hỗ trợ người cao tuổi

Tại Tây Ban Nha, Hội đồng Thành phố Madrid đã triển khai thí điểm một công cụ AI để giúp tiếp cận và hỗ trợ nhóm người cao tuổi, theo đó một trợ lý ảo AI được đào tạo để đánh giá nguy cơ cô đơn ở người cao tuổi và kết nối họ với các dịch vụ xã hội.

Trước đây, Chính quyền Thành phố Madrid đã sử dụng các phương pháp truyền thống, bao gồm gửi thư bưu điện hoặc đánh giá mức độ cô đơn ở những người cao tuổi đã sử dụng các dịch vụ khác do chính quyền Thành phố cung cấp.

Đại diện chính quyền thành phố Madrid cho biết: “Việc sử dụng AI để thực hiện các cuộc gọi Điện thoại tự động nhằm phát hiện nguy cơ cô đơn, giúp chúng tôi xác định những người khó tiếp cận bằng các phương tiện khác. Phương pháp này cũng tiết kiệm thời gian và chi phí hơn so với việc sử dụng tổng đài để thực hiện các cuộc gọi”. Sau đó, các nhân viên phụ trách hồ sơ của bộ phận dịch vụ xã hội sẽ liên hệ với họ để đánh giá lại, từ đó xác định các dịch vụ xã hội có thể cung cấp.

Người yếu thế không thể là nơi thử nghiệm AI?

Các dự án trên đã nhanh chóng thu hút sự chú ý và lo ngại từ các tổ chức xã hội. Nhiều tổ chức từ thiện kêu gọi thận trọng khi sử dụng AI vì những người phụ thuộc vào các dịch vụ này là những người dễ bị tổn thương nhất trong xã hội.

Bà Caroline Abrahams, Giám đốc tổ chức từ thiện Age UK nhận định rằng, AI có thể mang lại lợi ích trong dài hạn, nhưng cần hết sức thận trọng trong giai đoạn thử nghiệm.

“AI sẽ trở thành một phần không thể thiếu, giúp các tổ chức công quản lý ngân sách hiệu quả hơn. Tuy nhiên, đây vẫn là công nghệ mới. Khi áp dụng cho những người cần chăm sóc xã hội – nhóm vốn rất dễ bị tổn thương – điều quan trọng là phải đảm bảo lợi ích của họ được đặt lên hàng đầu, và mọi rủi ro phải được kiểm soát”.

Bước đi thận trọng trong kỷ nguyên AI công vụ

Việc sử dụng thuật toán để “gợi ý” mức độ chăm sóc người già cũng đặt ra câu hỏi về đạo đức và minh bạch dữ liệu: AI được huấn luyện trên nguồn dữ liệu nào, có phản ánh đầy đủ bối cảnh cá nhân của từng người cao tuổi không, và cơ chế kiểm tra chéo ra sao?

Dù còn nhiều tranh cãi, song giới chuyên gia nhìn nhận rằng, sử dụng AI tại các chính quyền địa phương chắc chắn là việc không tránh khỏi khi chi phí vận hành bộ máy ngày càng tăng.

Câu hỏi đặt ra không còn là “có nên dùng AI hay không”, mà là “làm thế nào để sử dụng AI một cách có trách nhiệm, minh bạch và nhân văn” – đặc biệt khi đối tượng hưởng lợi là những người yếu thế nhất trong xã hội./.