Vai trò của AI trong bảo vệ doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam

Ngày 17/9, Liên minh An toàn thông tin CYSEEX đã tổ chức hội thảo “AI và Cyber Security – Kiến tạo tương lai bảo mật thông minh” với sự bảo trợ của Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm công nghệ cao (A05 – Bộ Công an), Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia (NDA) và Hiệp hội Phần mềm và dịch vụ CNTT Việt Nam (VINASA). Sự kiện thu hút hơn 300 đại biểu là lãnh đạo cơ quan quản lý, chuyên gia an ninh mạng và đại diện doanh nghiệp công nghệ.

AI – Công nghệ nền tảng trong phát triển Việt Nam số

Phát biểu chỉ đạo, Trung tướng Nguyễn Minh Chính, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia, nhấn mạnh Đảng và Chính phủ đã xác định Trí tuệ nhân tạo (AI) là công nghệ nền tảng trong chiến lược phát triển Việt Nam số và hiện thực hóa các định hướng tương lai số thông qua các chủ trương quan trọng đã được ban hành như Nghị quyết số 52, 57, Đề án 06, Chiến lược dữ liệu quốc gia. Hành lang pháp lý cũng đang được hoàn thiện lần đầu tiên AI được đưa vào Luật Công nghiệp công nghệ số năm 2025, cùng với các chiến lược quốc gia về AI và công nghiệp bán dẫn đến năm 2030.

Theo ước tính quốc tế, nếu được khai thác hiệu quả, AI có thể đóng góp tới 12% GDP của Việt Nam vào năm 2030, tương đương gần 80 tỷ USD. AI đang hiện diện mạnh mẽ trong nhiều lĩnh vực như dịch vụ công, y tế, tài chính, giáo dục, công nghiệp và đô thị thông minh. Tuy nhiên, song hành với lợi ích là những nguy cơ ngày càng phức tạp khi tội phạm mạng lợi dụng AI để tạo mã độc, giả mạo giọng nói, khuôn mặt, văn bản nhằm tấn công hệ thống và lừa đảo.

Các hình thức AI-as-a-Service được tội phạm mạng lợi dụng để tạo mã độc, làm giả giọng nói, khuôn mặt, văn bản… nhằm lừa đảo, tấn công mạng, xâm nhập hệ thống dữ liệu, thậm chí gây bất ổn an ninh, phá hoại uy tín tổ chức, doanh nghiệp, lãnh đạo.

Trong không gian mạng hiện nay, dữ liệu là “tài nguyên”, thuật toán là “quyền lực” và AI đã trở thành “vũ khí mềm” mang sức mạnh định hình thực tại. Nếu không được bảo vệ đúng cách, chính các hệ thống AI có thể bị lợi dụng để gây tổn hại nghiêm trọng về kinh tế, xã hội và an ninh quốc gia. Vì vậy, đảm bảo an ninh mạng cho AI phải là cấu phần mặc định ngay từ khâu thiết kế – vận hành – kiểm soát.

Và chỉ khi được bảo vệ vững chắc, AI mới có thể thực sự phát huy giá trị vì con người, vì sự phát triển an toàn và tự chủ của đất nước.

Trung tướng Nguyễn Minh Chính nhấn mạnh, để phát triển AI bền vững, chúng ta không thể chỉ dựa vào công nghệ hay đầu tư tài chính. Ba yếu tố nền tảng cần được đồng bộ triển khai: thể chế – công nghệ – nguồn nhân lực.

Doanh nghiệp và chuyên gia chung tay ứng phó thách thức

Ông Nguyễn Xuân Hoàng, Chủ tịch Liên minh CYSEEX, Phó Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Cổ phần Misa, cho biết năm 2024, các cuộc tấn công mạng có yếu tố AI tăng hơn 60% so với năm trước, gây thiệt hại toàn cầu hàng trăm tỷ USD. Đó là thách thức lớn, tuy nhiên, AI cũng được coi là “chìa khóa vàng” giúp doanh nghiệp phát hiện và ứng phó nhanh chóng, hiệu quả hơn tới 45%.

Trong tham luận Phòng thủ chủ động với bản sao số chuyên gia an ninh”, ông Nguyễn Quang Hoàng, Trưởng Ban tổ chức tập trận CYSEEX, Giám đốc An ninh thông tin Công ty Cổ phần MISA, chỉ ra rằng tấn công bằng AI có tỷ lệ thành công tới 70%, vượt xa phương thức thủ công 47,6%. Thực tế này buộc các tổ chức phải chuyển sang mô hình “máy đối đầu máy”. CYSEEX định hướng đến năm 2026, các thành viên sẽ đạt mức trưởng thành AI cấp 3, coi “bản sao số” là công cụ đồng hành trong giám sát và ứng cứu sự cố.

Ông Vũ Ngọc Sơn, Trưởng ban Công nghệ, Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia, Giám đốc Công nghệ NCS, cho rằng AI mang lại khả năng tự động hóa quy trình, phân tích mã độc, phát hiện bất thường, nhưng đồng thời đặt ra thách thức về nhân lực, dữ liệu và tài chính. Do đó, làm chủ AI không chỉ là cơ hội mà đã trở thành yêu cầu tất yếu để doanh nghiệp duy trì lợi thế cạnh tranh.

Chia sẻ về bức tranh an ninh mạng toàn cầu, ông Nguyễn Minh Hải, chuyên gia bảo mật của Fortinet Vietnam cho biết, số lượng lỗ hổng, dữ liệu bị đánh cắp và tấn công sử dụng AI đang tăng mạnh. Năm 2024 ghi nhận 40.000 lỗ hổng mới, hơn 1,7 tỷ thông tin định danh rò rỉ và mức tăng 600% các cuộc tấn công dùng AI.

Ông Hải nhấn mạnh, AI hiện nay là tuyến đầu an ninh mạng, giúp phát hiện sớm nguy cơ và tự động hóa ứng phó trước những mối đe dọa trên không gian mạng.

Hướng tới hệ sinh thái an ninh mạng chủ động

Các chuyên gia cho rằng để phát triển AI bền vững, cần đồng bộ ba yếu tố: thể chế, công nghệ và nguồn nhân lực. Đồng thời, doanh nghiệp nên sớm ứng dụng AI trong giám sát mạng, phân tích hành vi, quản lý dữ liệu nhạy cảm, duy trì diễn tập tấn công – phòng thủ và tăng cường chia sẻ tri thức.

Hội thảo khẳng định AI đang giữ vai trò tuyến đầu trong an ninh mạng, là công cụ không thể thiếu để bảo vệ doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam, đồng thời góp phần quan trọng vào chiến lược phát triển kinh tế số và chủ quyền số quốc gia.